Bán nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước theo Nghị định 61/CP: Ách tắc từ dân đến cấp chính quyền (kỳ 1)
Chính sách bán nhà theo Nghị định 61/CP đã và đang đi vào cuộc sống, được đông đảo cán bộ, người dân đô thị vốn nhiều năm sinh sống ở nhà thuê thuộc sở hữu Nhà nước đồng tình thực hiện. Bởi chính sách này tạo điều kiện cải thiện rõ rệt về nhu cầu ăn ở, đem lại những ích lợi thiết thực cho người sử dụng nhà. Đồng thời, tháo gỡ nhiều vướng mắc, tạo thuận lợi cho công tác quản lý của cơ quan Nhà nước trong lĩnh vực nhà ở, đất đai đô thị. Nhưng hiện nay, việc tiếp tục bán nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước cho người đang thuê tiếp tục nảy sinh một số vướng mắc.
Người dân lại đủng đỉnh
Đầu năm 2008, trước thực tế tại nhiều địa phương trong cả nước tồn đọng nhiều nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước, Chính phủ cho phép các bộ, ngành, tỉnh, thành phố tiếp tục thực hiện chính sách bán nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước theo Nghị định 61/CP, kéo dài đến hết năm 2010.
Tuy nhiên, khi có chủ trương này tâm lý của nhiều người đang thuê nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước cũng chùng hẳn xuống. Năm 2007, Công ty Kinh doanh nhà tiếp nhận giải quyết dồn dập hàng nghìn đơn xin mua nhà. Nhằm đáp ứng yêu cầu, công ty đầu tư trang thiết bị, bố trí 3 bộ phận thực hiện theo cơ chế “một cửa” để tiếp nhận hồ sơ của người mua nhà, nhưng người đến nộp đơn vẫn phải xếp lốt, nhất là vào những ngày, tháng cận kề thời điểm hết hạn thực hiện chính sách bán nhà theo Nghị định 61/CP. Khối lượng công việc lớn đến mức quá tải, cán bộ, nhân viên công ty làm việc vất vả túi bụi vẫn chưa đáp ứng kịp nhu cầu. Nhưng hiện nay, số lượng đơn xin mua nhà ít hẳn, Công ty Kinh doanh nhà chỉ bố trí 1 bộ phận tiếp nhận hồ sơ, mà nhân viên vẫn nhàn rỗi, thảnh thơi.
Hải Phòng hiện còn hơn 4000 căn hộ thuộc quy hoạch được thanh lý và cần phải bán hết theo Nghị định 61/CP. Tính từ năm 2008 đến nay, công ty chỉ tiếp nhận và giải quyết được hơn 200 hồ sơ xin mua nhà, giảm đáng kể so với hàng nghìn đơn đăng ký trước đó. Nguyên nhân, do tâm lý chung của nhiều người “nước đến chân mới nhảy”, vì thời hạn thực hiện chính sách bán nhà theo Nghị định 61/CP kéo dài đến hết năm 2010, nên chưa có gì phải vội vàng. Mặt khác, hầu hết những căn hộ chưa được “tích cực thanh lý” đều ít có khả năng sinh lợi, diện tích nhỏ hẹp, nằm ở vị trí tầng trên hay thuộc phần “lõi” của cả khu nhà tập thể; nhiều chủ hộ hoàn cảnh kinh tế khó khăn, thiếu khả năng thực hiện nghĩa vụ khi mua thanh lý nhà thuộc sở hữu Nhà nước. Ngược lại, có không ít người khá giả, xây dựng hoặc mua được nhà ở mới khang trang hơn, nhưng vẫn giữ căn hộ ở thuê cũ (thực tế không còn nhu cầu ở nữa) chỉ nhằm ép giá thật cao để bán cho hộ ở tầng dưới đang rất muốn mua lại, theo kiểu “đắt bán chơi, rẻ để đó”. Có căn hộ tầng trên, diện tích rộng chừng 16 m2, người chủ thuê nhà bỏ không 2-3 năm, nhưng khi hộ ở tầng dưới muốn mua lại thì phát giá bán đến 1 tỷ đồng(!)
Những điều này gây khó khăn cho Công ty Kinh doanh nhà khi sửa chữa, cải tạo những căn hộ bị xuống cấp nghiêm trọng. Trong đó, khó nhất là làm thế nào để đạt được sự thống nhất giữa chủ căn hộ đã thanh lý(thường là ở tầng dưới) với những người đang ở các căn hộ chưa thanh lý và Công ty Kinh doanh nhà về phương án sửa chữa, kinh phí đóng góp theo phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”. Vài năm gần đây, nhiều trường hợp khu nhà xuống cấp, dễ gây nguy hiểm, nhưng Công ty không thể sửa chữa, cải tạo được tổng thể, bởi vấp phải những mâu thuẫn gay gắt giữa những hộ có liên quan trong khu nhà. Năm 2008, công ty chỉ giải ngân được khoảng 50% tổng kinh phí cải tạo, sửa chữa nhà được thành phố duyệt, vì thế, nhiều hộ dân vẫn phải sống trong những căn nhà dột nát, nguy hiểm, nhiều đơn thư kiến nghị gửi đến các cơ quan chức năng, nhưng thật khó giải quyết ổn thỏa.
Đỗ Oanh-Duy Tuấn