Bản Lầu chuyển mình từ nông nghiệp truyền thống sang vùng sản xuất hàng hóa tập trung

Quá trình chuyển đổi cây trồng ở Bản Lầu bắt đầu từ nhu cầu thực tế về thu nhập và sự đòi hỏi phải thoát khỏi mô hình tự cung tự cấp vốn duy trì nhiều năm. Địa hình đồi núi xen thung lũng, đất đai giàu dinh dưỡng, khí hậu ấm đều quanh năm tạo nên lợi thế để phát triển các loại cây trồng dài ngày có giá trị kinh tế cao.

Khi những diện tích ngô, sắn trước kia dần mất đi hiệu quả, cây chè và dứa trở thành lựa chọn phù hợp hơn. Người dân không chỉ thay đổi cơ cấu sản xuất mà còn đổi mới tư duy kinh tế, mạnh dạn mở rộng quy mô, áp dụng kỹ thuật mới, tham gia chuỗi liên kết và coi nông nghiệp như một hoạt động kinh tế chuyên nghiệp.

Toàn xã Bản Lầu hiện có hơn 2.600 ha chè, trong đó gần 2.000 ha đang cho thu hái ổn định, khẳng định vị thế chủ lực của cây chè trong cơ cấu kinh tế địa phương. Quá trình sản xuất đã vượt qua quy mô manh mún, chuyển sang mô hình ngành hàng với chuỗi giá trị tương đối hoàn chỉnh.

Năm 2025, sản lượng dự kiến đạt khoảng 28.500 tấn, mang lại giá trị xấp xỉ 170 tỷ đồng. Chè Bản Lầu nhiều năm nay trở thành nguồn nguyên liệu chính cho các nhà máy chế biến trong vùng, đảm bảo thị trường tiêu thụ ổn định và nâng cao thu nhập cho người trồng. Việc người dân chủ động trồng mới 105 ha, vượt 40% kế hoạch giao, tiếp tục cho thấy nhu cầu mở rộng vùng nguyên liệu và niềm tin vào hiệu quả kinh tế của cây chè, nhất là khi cây trồng này chứng minh được khả năng thích ứng và giảm thiểu rủi ro thị trường tốt hơn nhiều loại cây truyền thống.

Cùng với chè, cây dứa duy trì vai trò trụ cột kinh tế quan trọng của Bản Lầu trong gần ba thập kỷ. Với hơn 2.000 ha diện tích, sản lượng hằng năm của cây dứa đạt gần 45.000 tấn, tương đương giá trị trên 340 tỷ đồng. Cây dứa phát huy mạnh lợi thế vùng nguyên liệu gắn với công nghiệp chế biến, giúp địa phương chủ động đầu ra, giảm thiểu biến động giá cả. Điều đáng chú ý là mô hình liên kết sản xuất - tiêu thụ dứa tại đây đã tạo được sự ổn định: mỗi vụ thu hoạch đều có doanh nghiệp và hợp tác xã thu mua, hướng dẫn kỹ thuật trồng theo tiêu chuẩn đồng nhất. Từ đó, người dân có thể yên tâm tập trung nâng cao năng suất thay vì lo lắng về thị trường.

Nếu chè và dứa là hai ngành hàng chủ lực lâu năm, chuối lại là lựa chọn bổ trợ giúp nhiều hộ dân có thu nhập nhanh, dễ quay vòng vốn và linh hoạt trong sản xuất. Mặc dù diện tích không lớn, chỉ hơn 200 ha, nhưng 86 ha chuối kinh doanh mỗi năm mang lại giá trị hơn 10 tỷ đồng. Ưu điểm của chuối là thời gian thu hoạch ngắn, kỹ thuật chăm sóc đơn giản, phù hợp với các hộ thiếu vốn hoặc mới chuyển đổi sản xuất. Nhờ vậy, chuối trở thành cây trồng giúp ổn định thu nhập, hỗ trợ đa dạng hóa sinh kế và làm phong phú bức tranh sản xuất nông nghiệp của xã.

Điểm chung của cả ba cây trồng chủ lực là đều gắn với chuỗi liên kết rõ ràng. Bản Lầu không phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng tự phát mà đi theo chiến lược xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, có doanh nghiệp đồng hành từ khâu quy hoạch đến tiêu thụ. Trên địa bàn xã hiện có Công ty Cổ phần Thực phẩm Á Châu và Công ty Cổ phần Chè Thanh Bình, hai đơn vị đóng vai trò trụ cột trong chế biến và xuất khẩu nông sản. Bên cạnh đó, hệ thống 10 hợp tác xã nông nghiệp giữ vai trò cầu nối giữa doanh nghiệp và hộ sản xuất, cung cấp dịch vụ giống, phân bón, chuyển giao kỹ thuật và thu mua sản phẩm theo chuỗi.

Mô hình sản xuất dựa trên liên kết này giúp người dân Bản Lầu chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa quy mô lớn. Các tiêu chuẩn về chất lượng, vệ sinh, truy xuất nguồn gốc được áp dụng rộng rãi; bà con làm quen với quy trình quy hoạch, chăm sóc theo vùng; sản phẩm nông nghiệp bắt đầu được định hình thương hiệu và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị. Việc doanh nghiệp có mặt ngay từ khâu tổ chức sản xuất cũng giúp giải quyết bài toán vốn, kỹ thuật và thị trường, tạo động lực để người dân yên tâm mở rộng diện tích.

Tác động lớn nhất của quá trình này là sự thay đổi về đời sống. Nhiều thôn bản trước đây thiếu ổn định về thu nhập thì nay đã có hộ sản xuất hàng hóa quy mô từ vài héc-ta đến hàng chục héc-ta, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế và mục tiêu giảm nghèo bền vững. Thu nhập của người dân tăng lên rõ rệt, mức sống cải thiện, khả năng tái đầu tư cho sản xuất tăng lên. Những vùng chè trải dài trên triền đồi, những cánh đồng dứa xanh mướt, những nương chuối trĩu buồng là kết quả của chiến lược phát triển nông nghiệp được triển khai bài bản, từ quy hoạch đến tổ chức sản xuất.

Bản Lầu cũng đang dần định hình tầm nhìn phát triển dài hạn cho nông nghiệp và kinh tế địa phương. Chính quyền xã định hướng ưu tiên giữ ổn định  diện tích vùng chè, dứa và chuối, đồng thời nghiên cứu khả năng thâm canh, nâng cao giá trị trên từng đơn vị diện tích thay vì mở rộng ồ ạt. Các mô hình ứng dụng công nghệ cao, sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn, đầu tư hạ tầng tưới tiêu và cải tạo đất được khuyến khích. Hệ thống giao thông nội đồng được nâng cấp, tạo điều kiện cho vận chuyển nông sản theo hướng chuyên nghiệp hơn. Từ góc độ quản lý, xã tập trung hoàn thiện quy hoạch vùng sản xuất, củng cố hợp tác xã và thúc đẩy doanh nghiệp tham gia sâu vào chuỗi giá trị.

Toàn bộ sự thay đổi đó đang góp phần đưa Bản Lầu trở thành một trong những vùng kinh tế nông nghiệp hàng hóa tiêu biểu. Không chỉ dừng ở việc tăng sản lượng, địa phương đang hướng đến mục tiêu nâng chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm, mở rộng thị trường xuất khẩu và phát triển bền vững. Điều quan trọng là người dân không còn coi nông nghiệp là phương thức mưu sinh tạm thời, mà là con đường để tiến tới thu nhập cao, ổn định và có khả năng tích lũy.

Từ những triền đồi chè, dứa, chuối được quy hoạch bài bản đến hệ thống hợp tác xã vận hành chuyên nghiệp, tất cả đang tạo nên diện mạo một vùng kinh tế nông nghiệp hiện đại. Những giá trị đó là cơ sở để Bản Lầu tiếp tục mở rộng thị trường, nâng chất lượng sản phẩm và hướng tới một nền nông nghiệp thịnh vượng, bền vững cho cộng đồng địa phương.