Từ một vụ phạm tội “quả tang”
Theo bản án số 161/2020/HSST ngày 22/5/2020 của TAND TP Hà Nội, nội dung vụ án xác định như sau: Khoảng 15h ngày 09/9/2018, Đội CSĐT tội phạm về ma túy – Công an quận Đống Đa phát hiện xe ô tô do Hoàng Vũ Lân (SN 1981, tài xế grap) điều khiển, trên xe có Vũ Quốc Trưởng, Hồ Nhật Hiếu và Võ Tuấn Hải, nghi có liên quan đến hoạt động mua bán trái phép chất ma túy.
Khi xe ô tô vừa dừng đỗ tại trước cửa nhà D5 Giảng Võ, Võ Tuấn Hải mở cửa bước xuống xe, cầm trên tay 01 túi nilon thì bị Tổ công tác yêu cầu kiểm tra. Thu giữ trong túi nilon Hải cầm trên tay: 01 hộp đồ chơi trẻ em; 01 túi nilon dạng túi cà phê có chứa 1000 viên nén hình lục giác màu xanh.
Theo hồ sơ, Hồ Nhật Hiếu khai số ma túy thu giữ trong túi nilon mà Hải xách trên tay là 1000 viên ma túy Hiếu bán cho Hải tại nhà của Trưởng. Số ma túy thu giữ trên ghế sau ô tô là ma túy Hiếu mang từ Sài Gòn ra để sử dụng và bán kiếm lời.
Tiến hành khám xét nơi thuê trọ của Vũ Quốc Trưởng tại Mễ Trì (Hà Nội), công an thu giữ nhiều loại ma túy tổng hợp. Khám xét nơi ở của Hồ Nhật Hiếu tại TP HCM cũng thu giữ được vật chứng là ma túy. Sau khi Trưởng, Hiếu, Hải bị bắt giữ, Mai Công Hùng là người giúp việc cho Trưởng cũng ra đầu thú về hành vi tàng trữ trái phép ma túy.
Quá trình điều tra, Hồ Nhật Hiếu thay đổi lời khai, không thừa nhận việc mua bán ma túy với Trưởng, không bán 1000 viên ma túy cho Hải. Hiếu khai chỉ vay tiền của Hải và thừa nhận về số ma túy được phát hiện tại nơi ở trong TP HCM là do Hiếu mua để sử dụng và bán lẻ cho các con nghiện. Vũ Quốc Trưởng cũng không thừa nhận hành vi mua bán ma túy với Hải, chỉ nhận về hành vi tàng trữ số ma túy mà công an phát hiện tại nhà trọ ở Mễ Trì.
Riêng Võ Tuấn Hải suốt quá trình tố tụng không thừa nhận hành vi tàng trữ ma túy, Hải khai mang tiền từ TP HCM ra Hà Nội là giúp một người bạn xã hội. Hải không biết số ma túy được cho là ở trong túi nilon mà Hải cầm ở đâu mà có vì ngay khi bắt giữ, chiếc túi nilon Hải cầm không được niêm phong.
 |
| Bản án sơ thẩm và phần thể hiện quan điểm bào chữa của luật sư Trần Đình Xuân về những sai sót về tố tụng khiến việc kết tội bị cáo Võ Tuấn Hải chưa thuyết phục. |
Cáo trạng của VKSND TP Hà Nội truy tố Hồ Nhật Hiếu về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”; Vũ Quốc Trưởng bị truy tố về 2 tội “Mua bán trái phép ms túy” và “Tàng trữ trái phép chất ma túy”; Mai Công Hùng, Võ Tuấn Hải bị truy tố về tội “Tàng trữ trái phép chất ma túy”.
Tại phiên tòa sơ thẩm, bị cáo Hiếu, Trưởng không thừa nhận hành vi mua bán ma túy với nhau; không thừa nhận bán ma túy cho Võ Tuấn Hải mà chỉ nhận và chịu trách nhiệm đối với số ma túy bị phát hiện qua quá trình khám xét tại nơi ở. Bị cáo Hải không thừa nhận tàng trữ 1000 viên ma túy thu giữ trong túi đồ chơi (túi nilon) mà hồ sơ vụ án thể hiện “bắt quả tang”. Hồ sơ vụ án cho thấy về thủ tục tố tụng vụ án còn có nhiều sai sót, ảnh hưởng trực tiếp đến việc kết tội Võ Tuấn Hải “tàng trữ trái phép ma túy”, chứng tỏ lời kêu oan của Võ Tuấn Hải là có cơ sở để xem xét.
Mặc dù vậy, bản án sơ thẩm 161/2020/HSST ngày 22/5/2020 của TAND TP Hà Nội vẫn xác định đủ căn cứ kết tội và tuyên phạt Hồ Nhật Hiếu và Vũ Quốc Trưởng cùng mức án tử hình về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”; Mai Công Hùng mức chung thân, Võ Tuấn Hải 20 năm tù cùng về tội “Tàng trữ trái phép ma túy”.
Sau đó, bị cáo Võ Tuấn Hải kháng cáo kêu oan lên cấp phúc thẩm, người nhà bị cáo Hải và luật sư bào chữa cho bị cáo đã có đơn kêu cứu gửi các cơ quan báo chí và pháp luật đề nghị cứu xét dấu hiệu oan sai đối với Võ Tuấn Hải.
Nhiều sai sót tố tụng ảnh hưởng đến căn cứ buộc tội bị cáo Hải
Nội dung vụ án thể hiện, Võ Tuấn Hải bị bắt quả tang khi vừa bước xuống xe, cầm trên tay túi nilon bên trong có “gói cà phê” chứa 1000 viên ma túy tổng hợp. Tuy nhiên, tại phiên tòa lời khai của bị cáo Hải về chiếc túi nilon Hải cầm theo lại không giống với túi nilon mà hồ sơ thể hiện có chứa ma túy dùng để buộc tội Hải.
Xung quanh vật chứng là chiếc túi của Võ Tuấn Hải, Luật sư Trần Đình Xuân (Đoàn Luật sư TP HCM) - người bào chữa cho bị cáo Hải phát biểu: Trong khoảng thời gian từ khi bị khống chế bắt giữ đến khi kiểm đếm viên nén, cán bộ công an giữ túi xách của bị cáo Hải, chiếc túi không được niêm phong nên tính nguyên vẹn của chứng cứ không được đảm bảo.
Theo Biên bản tạm giữ đồ vật thì thời gian lập biên bản là 15 phút (từ 15h đến 15h15 phút); lúc này viên nén được chuyển qua túi nilon trong suốt và cho vào hộp carton. Hồ sơ vụ án không thể hiện có người chứng kiến việc này, vì vậy Luật sư cho rằng không đảm bảo tính khách quan, không đảm bảo tính pháp lý trong việc niêm phong vật chứng, vi phạm quy định tại điều 87 Bộ luật TTHS là hành vi vi phạm thủ tục tố tụng.
Biên bản niêm phong vật chứng thể hiện thời gian kiểm đếm đến niêm phong chỉ có 5 phút (từ 15h 15 phút đến 15h 20 phút). Với thời gian chỉ 5 phút thì không thể kiểm đếm xong 1000 viên nén ma túy? Tại phiên tòa bị cáo Hiếu, Trưởng khai không chứng kiến việc kiểm đếm, niêm phong mà chỉ được cho ký vào niêm phong hộp giấy đã đóng gói.
Vấn đề đặt ra là trong túi nilon Võ Tuấn Hải cầm có gói cà phê chứa 1000 viên ma túy tổng hợp hay không? Luật sư Xuân nhấn mạnh: Hồ sơ vụ án có nhiều tài liệu chứng cứ thể hiện trong túi của Hải không có gói cà phê hiệu Aste đựng 1.000 viên nén. Trong hồ sơ không có bản ảnh nào, không có tài liệu nào chứng minh trong túi nilon Hải cầm có túi cà phê chứa ma túy.
Bản ảnh phù hợp với lời khai bị cáo Hải tại phiên tòa sơ thẩm nên có căn cứ xác định việc kiềm đếm viên nén được thực hiện tại trụ sở công an, trước khi kiểm đếm không lập biên bản mở niêm phong, chứng tỏ không có việc lập biên bản tạm giữ, niêm phong đồ vật tại địa điềm khống chế bắt giữ bị cáo.
Luật sư Trần Đình Xuân cho rằng không có căn cứ khẳng định tại thời điểm khống chế bắt giữ bị cáo Hải thì công an phát phát hiện trong túi xách bị cáo có gói cà phê hiệu Aste đựng 1.000 viên, gói nilon giống gói cà phê được ghi nhận tại bản ảnh nhưng không xác định được nguồn gốc (có trên xe ô tô hay trong túi xách của bị cáo Hải hoặc từ nguồn khác), các thủ tục tố tụng về bắt giữ người phạm tội quả tang, thu giữ, niêm phong vật chứng không đảm bảo tính khách quan, tính pháp lý nên không được sử dụng làm chứng cứ (khoản 2 Điều 87 BLTTS).
Đáng chú ý, hồ sơ vụ án cũng thể hiện nhân chứng Đặng Thị Anh chứng kiến việc công an khống chế bị cáo Hải và đẩy lên xe, chỉ nhìn thấy bên trong túi xách của bị cáo có hộp đồ chơi trẻ em, không có gói cà phê, lúc khống chế Hải thì Hiếu, Trưởng và ông Lân (tài xế) ngồi trên xe ô tô và lúc đẩy bị cáo lên xe thì cả Hiếu, Trưởng và ông Lân đã xuống xe và bị dẫn giải về Công an phường nên không thể nhìn thấy trong túi xách của Hải có gói cà phê nhãn hiệu Aste đựng 1.000 viên nén. Hồ sơ vụ án không có hình ảnh nào thể hiện trong túi xách bị cáo Hải có gói cà phê (chứa ma túy).
Trong đơn kêu cứu, gia đình bị cáo Võ Tuấn Hải và Luật sư bào chữa cho bị cáo Hải cho rằng căn cứ buộc tội bị cáo Võ Tuấn Hải khiên cưỡng, thiếu thuyết phục và yêu cầu cấp phúc thẩm hủy án sơ thẩm, trả hồ sơ về cấp sơ thẩm để điều tra lại từ đầu đối với hành vi của Võ Tuấn Hải.
Trước diễn biến phức tạp của tội phạm ma túy trong giai đoạn hiện nay, dư luận luôn đòi hỏi pháp luật phải xử lý thật nghiêm minh đối với loại tội phạm này, không bỏ lọt tội phạm nhưng đồng thời việc xử lý cũng phải có căn cứ, đúng pháp luật, tránh oan sai.
Bởi vậy, thiết nghĩ những sai sót về thủ tục tố tụng, những “điểm mờ” khiến căn cứ kết tội bị cáo Võ Tuấn Hải chưa thuyết phục trong Bản án số 161/2020/HSST ngày 22/5/2020 của TAND TP Hà Nội cần được minh xét, làm rõ trong phiên tòa phúc thẩm của TAND Cấp cao tại Hà Nội sắp tới xét kháng cáo kêu oan của bị cáo Võ Tuấn Hải.
