Tai nạn khiến chi bị đứt rời là một tình trạng cấp cứu. Bên cạnh việc giữ tính mạng bệnh nhân thì cách bảo quản chi thể bị đứt lìa cũng vô cùng quan trọng. Sơ cứu và bảo quản chi bị đứt lìa đúng cách, để phần chi bị đứt sạch sẽ và gọn là yếu tố quyết định sự thành công của phẫu thuật ghép nối phần chi bị đứt rời cũng như khả năng hồi phục.
Tuy nhiên nhiều trường hợp thất bại mà một trong những nguyên nhân là do phần chi bị đứt rời đã không được bảo quản đúng phương pháp. Khi gặp tai nạn đáng tiếc khiến phần chi thể bị đứt rời, nhiều người ngâm trực tiếp vào đá lạnh khiến mô bị hủy hoại không cứu sống được khi nối lại.
Để sơ cứu khi chi thi thể bị đứt rời, theo bác sĩ Trương Thế Duy, trước tiên người sơ cứu cần bình tĩnh gọi cấp cứu, đưa người bệnh đến nơi an toàn.
Về phía xử lý cho bệnh nhân (phần trung tâm của chi thể bị đứt), cần rửa vết thương bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý. Sau đó băng kín vết thương bằng vải sạch hoặc gạc vô trùng, băng ép cầm máu.
Đối với tai nạn đứt lìa ngón tay, chỉ cần băng ép lên vết thương là đủ. Nếu đứt rời bàn tay, cẳng tay, chân, cần băng ép hoặc garô để cầm máu. Xác định thời điểm làm garô và chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Nếu vận chuyển xa, sau mỗi 60-90 phút, nới garô 5 phút.
Cách xử lý phần đứt rời, người xử lý nên rửa tay sạch và đi găng tay sạch. Rửa sạch nhẹ nhàng dưới dòng nước chảy bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý. Không được rửa bằng xà phòng hoặc hóa chất. Tiếp theo đó cần bọc kín bằng lớp gạc ẩm hoặc vải sạch mỏng quanh phần đứt lìa rồi cho vào túi ni lông mỏng, buộc kín miệng túi để nước không thể thấm vào.
Đặt túi vào thùng đá lạnh kín, nếu bộ phận chưa đứt rời hoàn toàn mà vẫn còn một phần dính trên da, không được cắt rời. Dùng gạc băng lại, đặt túi đá bên cạnh để giữ nhiệt mát, tránh đặt đá trực tiếp lên vết thương.
Chuyển nhanh bệnh nhân đến cơ sở y tế chống sốc và có khả năng triển khai kỹ thuật vi phẫu thuật. Nên liên hệ trước, khẩn trương tốc độ vận chuyển và chuẩn bị tiếp nhận bệnh nhân tránh lãng phí thời gian vàng để tăng khả năng thành công bảo tồn được chi thể.
Theo Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, thời gian vàng để cứu sống chi thể đứt rời, theo y văn có thể đến 12 giờ tính từ khi bị đứt cho đến khi khôi phục thành công tuần hoàn cho phần chi thể đứt rời, tuy nhiên chức năng có thể hạn chế. Thời gian lý tưởng để nối chi thể bị đứt rời là 6 giờ tính từ lúc bị đứt đến lúc các bác sĩ khôi phục được tuần hoàn cho phần chi thể đứt rời (nhiều bệnh nhân thường nhầm lẫn với thời gian từ lúc bị đứt đến lúc vào tới khoa cấp cứu) nếu chi thể được bảo quản đúng cách.
Nhưng nếu đến muộn quá mà nối vào cơ thể thì độc chất ở chi hoại tử sẽ phóng thích độc chất vào máu, ảnh hưởng đế tính mạng bệnh nhân, do vậy bệnh nhân đến trễ thường phải bỏ phần chi bị đứt.
