Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt ATK Chợ Đồn thuộc địa bàn các xã Nghĩa Tá, Bình Trung, Lương Bằng, Bằng Lãng, Bản Thi, Yên Thượng, Yên Thịnh với 25 điểm di tích. Huyện có 11 di tích lịch sử cấp tỉnh và 23 di tích đã kiểm kê.
Trong cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược, cùng với Thái Nguyên và Tuyên Quang, huyện Chợ Đồn được Trung ương Đảng, Bác Hồ chọn là ATK. Từ năm 1947 đến 1951, Bác Hồ đã ở và làm việc tại Bản Ca, Nà Quân (xã Bình Trung), Nà Pậu (xã Lương Bằng).
Huyện Chợ Đồn còn là nơi đảm bảo an toàn cho các cơ quan Trung ương và các lãnh đạo như đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng ở Khuổi Linh (xã Nghĩa Tá); Thủ tướng Phạm Văn Đồng ở đồi Khau Mạ (xã Lương Bằng); xóm Nà Quân (xã Bình Trung) được chọn làm điểm đặt hội trường Trung ương Đảng trong các năm từ 1947 đến 1952, là nơi diễn ra Hội nghị tổng kết Chiến dịch biên giới.
Trong khoảng thời gian từ năm 1947 đến 1952, hầu hết các cơ quan Trung ương đã đóng ở huyện Chợ Đồn như: Báo Sự thật, Đài Tiếng nói Việt Nam, Cơ quan Vô tuyến điện, Nha kỹ thuật quân sự, Trường Quân chính, Xưởng quân giới, Xưởng in báo Cứu Quốc, Trạm phẫu thuật Quân y; Nhà máy in tiền thuộc Bộ Tài chính…
Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, huyện Chợ Đồn tiếp tục vinh dự được Trung ương Đảng, Bộ Quốc phòng chọn khu A xã Lương Bằng, Khu B, xã Yên Thượng và Khu C, xã Bằng Lãng xây dựng khu căn cứ địa cách mạng.
 Di tích lịch sử Phja Tắc, xã Bản Thi - nơi đặt nhà máy in tiền của Bộ Tài chính từ năm 1947 đến năm 1953 được Bộ Tài chính hỗ trợ tu bổ, tôn tạo |
Để phát huy giá trị các di tích lịch sử, trong những năm qua, công tác quản lý, bảo vệ di tích của huyện đã được các cấp, các ngành quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện đạt được những kết quả nhất định. Nhiều di tích cấp quốc gia được trùng tu, tôn tạo với nhiều hạng mục quan trọng. Tháng 10/2019, huyện Chợ Đồn thông qua Đề án quản lý và phát huy giá trị di tích, di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch, giai đoạn 2019 - 2025. Trong đó tập trung tôn tạo, phục hồi di tích Đồi Pù Cọ ở Bản Bẳng; xây dựng các điểm văn hóa du lịch cộng đồng tại các thôn gần di tích; mỗi năm huyện phấn đấu dành từ 500 triệu đến một tỷ đồng hỗ trợ công tác quản lý, phát huy giá trị di tích.
Cùng với với việc bảo vệ và phát huy giá trị các điểm di tích lịch sử trên địa bàn, huyện Chợ Đồn cũng đặc biệt chú trọng đến việc đầu tư cơ cở vật chất, các công trình an sinh xã hội, sinh kế cho đồng bào thuộc các xã vùng ATK.
Hiện nay, bà con Chợ Đồn đã phát huy được tiềm năng, thế mạnh, tích cực chăn nuôi, gia tăng sản xuất, áp dụng những tiến bộ của khoa học, kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp nên năng suất, chất lượng ngày càng được nâng lên, cuộc sống của người dân nơi đây từng bước đổi thay, phát triển.
