Philippines kiện yêu sách chủ quyền của Trung Quốc lên PCA vào năm 2013, nói yêu sách "đường chín đoạn", hay "đường lưỡi bò" mà Trung Quốc dùng để khoanh vùng chủ quyền của mình ở Biển Đông là trái với Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS) mà cả Trung Quốc và Philippines đều là thành viên.
Kịch bản “tốt”
Theo Thẩm phán Antonio Carpio, trong "kịch bản tốt", PCA có thể sẽ phán quyết "đường chín đoạn" là “vô hiệu”, bãi cạn Scarborough nằm trong vùng biển chủ quyền của Philippines, vốn là khu vực đánh bắt cá truyền thống của ngư dân Philippines, nhưng Tòa sẽ không ra phán quyết về các vấn đề khác.
Nếu kịch bản này xảy ra, Philippines sẽ sở hữu vùng lãnh hải 12 hải lý xung quanh bãi cạn Scarborough, ngư dân Philippines có thể đánh bắt cá tại đây. Trung Quốc được dự đoán sẽ không tuân thủ phán quyết trừ phi có các nước lớn và các tổ chức quốc tế buộc Trung Quốc phải tuân thủ phán quyết và người Trung Quốc nhận ra tuyên bố đường chín đoạn không có cơ sở lịch sử.
Nếu Tòa phán quyết "đường chín đoạn" không có giá trị hoặc vô hiệu trong việc tuyên bố chủ quyền, bãi cạn Scarborough tạo ra vùng biển chủ quyền là vùng đánh cá truyền thống của người Philippines.
Với kịch bản này, Philippines cần có các chiến dịch ngoại giao với LHQ, các nước ASEAN khác, EU và thế giới để đòi Trung Quốc tuân thủ phán quyết của Tòa và cấm việc tuyên bố chủ quyền trong khu vực "đường chín đoạn".
 |
| “Đường 9 đoạn” trên biển là vô giá trị |
Lo ngại chạy đua vũ trang
Còn một “kịch bản” thứ ba là Tòa án không phán quyết về giá trị của "đường chín đoạn", không đề cập đến các vấn đề khác.
Nếu phán quyết này xảy ra, Trung Quốc sẽ áp đặt "đường chín đoạn" là ranh giới chủ quyền, Trung Quốc sẽ chặn hoặc quấy rối đường tiếp tế của Philippines, Việt Nam, Malaysia đến các đảo mà các nước này đang kiểm soát tại Trường Sa, cuộc tranh chấp pháp lý về vùng biển trong khu vực “đường 9 đoạn” vẫn tiếp tục.
Nếu như thế, chạy đua vũ trang trên biển sẽ xảy ra. Mỹ và các đồng minh sẽ thường xuyên thực hiện các chuyến tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông ở khu vực Trường Sa. Trung Quốc sẽ chống lại các hoạt động tuần này khiến căng thẳng gia tăng.
Trong buổi nói chuyện tại Manila ngày 24/6, thẩm phán Carpio đưa ra nhiều giải pháp để gây áp lực buộc Trung Quốc tuân thủ phán quyết của PCA, bao gồm việc xin đình chỉ giấy phép của Trung Quốc tại Cơ quan Quản lý đáy biển quốc tế.
Tuy nhiên, ông Carpio cũng thừa nhận phán quyết của PCA sẽ không giải quyết được tranh chấp trong khu vực quần đảo Trường Sa. Thẩm phán Carpio nhận định: “Nếu phán quyết có lợi cho Philippines, Việt Nam sẽ có lợi rất nhiều từ phán quyết này.
Vì thế, đó là lý do Việt Nam gửi thư đến PCA tuyên bố ủng hộ Philippines. Nhưng tất cả còn tùy thuộc vào tình hình của riêng của mỗi quốc gia”...
