Ăn miếng trả miếng

Trong thế giới ngoại giao, việc chính phủ nước sở tại coi nhà ngoại giao của nước cử đến là “Personal Non Grata” (tạm dịch: người không được tiếp nhận, không được mong muốn, không được đón chào...) là sự thể hiện thái độ thiếu thân thiện rất nặng.

Những nhà ngoại giao bị coi như vậy không được đến nước kia hoặc đang ở nước kia thì bị trục xuất. Việc đại sứ của nước này bị nước chủ nhà coi là “personal non grata” thì lại càng nghiêm trọng. Mức độ quan hệ ngoại giao giữa hai nước khi đó chỉ thấp hơn việc hai bên cắt đứt quan hệ ngoại giao chẳng bao nhiêu. Nhưng trong thế giới ngoại giao lại còn có một quy tắc ứng xử thành văn cũng như bất thành văn là có đi có lại, hàm nghĩa là “đối xử với ta như thế nào thì được ta đối xử lại như vậy“. Như trong chuyện sau đây mới xảy ra giữa Ecuador và Mỹ.

Đại sứ Mỹ tại Ecuador, bà Heather Hogdes, bị Chính phủ Ecuador coi là “persona non grata” sau khi những tài liệu mật được Wikileaks công bố cho thấy trong các bức điện mật gửi về Bộ Ngoại giao Mỹ, bà đại sứ đã cho rằng Tổng thống Ecuador, ông Rafael Correra, biết rõ việc người đứng đầu cơ quan cảnh sát Ecuador tham nhũng. Khi bị triệu lên Bộ Ngoại giao Ecuador, bà đại sứ Mỹ không giải thích được vì sao đánh giá như thế và không đưa ra được bằng chứng gì, nên đã bị trục xuất khỏi Ecuador. Phía Mỹ phản ứng bằng cách trục xuất đại sứ Ecuador ở Mỹ mà chẳng nêu ra lý do cụ thể gì.

Quyết định của Chính phủ Ecuador có phần dễ hiểu vì bà đại sứ Mỹ nhìn nhận như thế chẳng khác gì coi vị đương kim tổng thống ở đất nước này tham nhũng, dính líu hoặc dung chấp tham nhũng và chuyện tham nhũng đang làm chuyện lớn trên khắp thế giới. Đành là bà đại sứ Mỹ không thể hiện nhận xét đó công khai, nhưng Wikileaks đã chúng minh rằng bà đại sứ nghĩ như vậy. Quan hệ giữa Ecuador và Mỹ phải thân thiết và gắn bó lắm thì chuyện trục xuất đại sứ mới không tránh khỏi. Vì nó hiện không được như vậy nên bà Hodges bị trục xuất.

Trong khi đó, quyết định của Mỹ trục xuất đại sứ Ecuador thuần túy chỉ là ăn miếng trả miếng dựa trên viện dẫn nguyên tắc có đi có lại nói trên, để giữ thể diện quốc gia, để răn đe Ecuador và các đối tác khác. Đồng thời, việc trục xuất đại sứ Ecuador là biểu hiện của mức độ quan hệ không thật keo sơn giữa Mỹ và Ecuador. Một khi quan hệ đã như vậy thì mọi tiêu chuẩn pháp lý quốc tế thịnh trị trong thế giới ngoại giao đâu còn nghĩa lý gì và ngoại giao biến chuyện vô cớ thành việc có cớ.

Thiên Lang