ACB oằn mình sau “cơn bão” Bầu Kiên

Phiên tòa dự kiến diễn ra trong hai tuần, do Phó Chánh án TAND TP.Hà Nội Nguyễn Hữu Chính làm Chủ tọa. Có ít nhất chín ngân hàng có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan, cùng nhiều Bộ, ngành cũng được Tòa án triệu tập tới tham gia phiên tòa này. 

Bảy trong chín bị can phải ra tòa đều giữ các chức vụ chủ chốt trong ACB. Theo Cáo trạng của VKSNDTC, Nguyễn Đức Kiên, nguyên Phó Chủ tịch HĐQT, Phó Chủ tịch Hội đồng sáng lập ACB bị truy tố 4 tội danh: Kinh doanh trái phép, Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Trốn thuế và Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng. 

Các bị can Trần Xuân Giá, nguyên Chủ tịch HĐQT ACB; Lê Vũ Kỳ, Trịnh Kim Quang, Phạm Trung Cang, đều nguyên Phó Chủ tịch HĐQT ACB; Lý Xuân Hải, nguyên TGĐ ACB; Huỳnh Quang Tuấn, nguyên là thành viên thường trực HĐQT ACB bị truy tố về tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”. 

Kết quả điều tra cho thấy, tính từ tháng 3/2010 đến tháng 9/2011, ACB đã thực hiện ủy thác gửi tiền vào tổng số 29 tổ chức tín dụng với số tiền 37.760 tỉ đồng và 71.358.329 USD với lãi và phí từ 11,2 đến 27%/năm, tổng lãi đã thu là 1.586 tỉ đồng và 1.271.498 USD, trong đó khoản lãi vượt trần thu lợi bất chính trên 243 tỷ đồng. Chính chủ trương và việc triển khai chủ trương này đến nay còn gây ra thiệt hại cho ACB 718 tỷ đồng khi số tiền này đã mắc phải bẫy của “siêu lừa” Huỳnh Thị Huyền Như.

Bầu Kiên đã thao túng ACB như thế nào? 

Liên quan tới hành vi ban hành và chỉ đạo, tổ chức thực hiện chủ trương đầu tư cổ phiếu ACB, các bị can: Nguyễn Đức Kiên, Trần Xuân Giá, Phạm Trung Cang, Trịnh Kim Quang, Lê Vũ Kỳ, Lý Xuân Hải đã tổ chức họp Thường trực HĐQT ACB vào ngày 02/11/2009 đi đến thống nhất việc cấp hạn mức 700 tỷ đồng cho Hội đồng đầu tư ACB mua cổ phiếu trên thị trường chứng khoán và ủy quyền cho Kiên chỉ đạo đầu tư. 

Dựa vào chủ trương đó, Kiên và Kỳ là hai người trực tiếp tổ chức thực hiện và gây ra hậu quả thiệt hại trên 687 tỉ đồng cho ACB. Cụ thể, Kiên đã chỉ đạo Công ty TNHH Chứng khoán ACB (viết tắt là ACBS) tiến hành đầu tư cổ phiếu ACB và một số mã chứng khoán khác. 

Biết rõ pháp luật không cho phép Công ty ACBS mua cổ phiếu ACB vì Công ty ACBS là công ty chứng khoán do Ngân hàng ACB sở hữu 100% vốn điều lệ nên Kiên đã chỉ đạo Công ty ACBS ký hợp đồng hợp tác đầu tư với Cty Cổ phần Đầu tư Á Châu và Công ty TNHH Đầu tư Tài chính Á Châu Hà Nội do Kiên làm Chủ tịch HĐQT/Hội đồng thành viên để đầu tư mua cổ phiếu ACB. Việc đầu tư cổ phiếu ACB là trái với quy định tại Điều 29 Quyết định số 27/2007/QĐ-BTC ngày 24/4/2007 của Bộ Tài chính:  “Công ty chứng khoán không được đầu tư vào cổ phiếu hoặc góp vốn của công ty sở hữu trên 50% vốn điều lệ của công ty chứng khoán”. 

“Trùm” Kiên không chỉ là người có “tiềm lực” tài chính mà còn nổi bật với tính cách “lạ” và những phát ngôn mạnh miệng. Từ ngày 15/5/2007 đến 3/8/2012, Bầu Kiên đã thông qua 6 công ty do Kiên làm Chủ tịch HĐQT/Chủ tịch Hội đồng thành viên để kinh doanh tài chính và kinh doanh vàng trạng thái trái phép với tổng số tiền trên 21.490 tỷ đồng. 

Trong đó, riêng hoạt động kinh doanh tài chính với tổng số tiền gần 10.000 tỷ đồng, Kiên đã thực hiện các hành vi: góp vốn mua cổ phần lẫn nhau (sở hữu chéo); góp vốn mua cổ phiếu của các doanh nghiệp khác; phát hành trái phiếu để mua cổ phiếu của nhau, của các công ty khác, hoặc để bán cho ngân hàng khác (như Ngân hàng Phương Nam, ACB, MHB, Vietbank) và lấy tiền đó góp vốn lẫn nhau hay trả tiền cho các cá nhân, tổ chức để mua cổ phiếu của ngân hàng khác (Techcombank, ACB), hay cho nhau vay để mua cổ phiếu ngân hàng (Eximbank), thậm chí để gửi tiết kiệm; ủy thác cho cá nhân để mua cổ phiếu ngân hàng; sử dụng vốn điều lệ mua trái phiếu chuyển đổi của ACB; ủy thác cho ACB mua cổ phiếu của Vietbank và mượn tên nhiều cá nhân (bao gồm cả các nguyên lãnh đạo ACB như: Trịnh Kim Quang, Phạm Trung Cang, Nguyễn Văn Hòa, Đỗ Minh Toàn, Lê Vũ Kỳ) để mua cổ phiếu KienLongBank, DaiABank. 

Bên cạnh đó, mặc dù Cty Thiên Nam không được cấp phép kinh doanh vàng nhưng từ 30/11/2009- 30/7/2010, Kiên đã chỉ đạo Cty này ký hợp đồng với ACB để kinh doanh vàng trạng thái trên tài khoản ở nước ngoài và trong nước với tổng khối lượng giao dịch mua- bán là 462.500 ounce, 75.000 lượng vàng SJC tổng trị giá gần 11.800 tỉ đồng. Kết quả kinh doanh vàng trạng thái ở nước ngoài và trong nước, Cty Thiên Nam bị lỗ tổng số tiền là hơn 433 tỉ đồng (số tiền này, ACB cho Công ty Thiên Nam nhận nợ đến năm 2015).

“Trùm tài chính” đối diện với án chung thân

Không chỉ thực hiện hành vi kinh doanh trái phép, Kiên còn lợi dụng việc mua bán cổ phần để đẩy Trần Ngọc Thanh- Giám đốc Công ty Cổ phần đầu tư ACB Hà Nội (ACBI) cùng Nguyễn Thị Hải Yến- Kế toán trưởng ACBI phạm vào tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” số tiền 264 tỷ đồng của Công ty TNHH MTV Thép Hòa Phát. 

Cơ quan điều tra cũng xác định, thông qua việc kinh doanh vàng trạng thái trái phép, ông Kiên còn bị Cơ quan điều tra khép tội “Trốn thuế” theo Điều 161 của BLHS. Trong năm 2009, lợi dụng Quốc hội có Nghị quyết về việc miễn thuế thu nhập cá nhân trong 6 tháng đầu năm 2009, Công ty B&B của Kiên đã thực hiện các lệnh ủy thác cho ACB mua bán vàng trạng thái được lãi số tiền trên 100 tỉ đồng. Bằng việc ký Hợp đồng và Phụ lục Hợp đồng ủy thác đầu tư tài chính ngày 25/12/2008, Công ty B&B đã chuyển toàn bộ lợi nhuận kinh doanh vàng trạng thái của Công ty cho bà Nguyễn Thúy Hương (em gái Kiên và cổ đông của Công ty B&B) để không phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp số tiền trên 25 tỉ đồng.

Bầu Kiên từng được đánh giá là “thổi vào ACB những tham vọng tưởng chừng như không thể đạt được”, người một thời gian dài đã thao túng thị trường chứng khoán, thao túng ngân hàng hiện đang phải đối mặt với mức án phạt tù chung thân. Hệ lụy là không chỉ gây tổn thất về tài chính cho ACB mà đã đánh mất cả uy tín thương hiệu, lòng tin của khách hàng và chính nội bộ Ngân hàng này. 

Bi kịch này không chỉ là sai phạm của một, hai cá nhân mà dư luận không thể không đặt câu hỏi liệu đó có phải là sai phạm có tính hệ thống của cả HĐQT, Ban điều hành ACB, là sự thất bại trong công tác quản trị điều hành từ HĐQT, Ban điều hành cho tới cấp quản lý trung gian, các cấp triển khai?