6.990 tỷ đồng xử lý sạt lở đất vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Chiều 9/5, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì buổi làm việc với các địa phương về tình hình sạt lở đất ĐBSCL. Cùng dự có Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, lãnh đạo một số bộ, ngành và 13 tỉnh, thành phố ĐBSCL. 

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), tình hình sạt lở bờ sông, xói lở bờ biển tại ĐBSCL đã và đang diễn biến rất phức tạp và có xu hướng gia tăng cả về phạm vi và quy mô. Hiện có 562 vị trí bờ sông, bờ biển bị sạt lở, với tổng chiều dài 786km, trong đó có 42 vị trí sạt lở đặc biệt nguy hiểm với tổng chiều dài 149km (bờ sông 26 vị trí, tổng chiều dài 65km; bờ biển 16 vị trí, tổng chiều dài 84km) cần phải xử lý cấp bách để bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản của Nhà nước và nhân dân.

Vấn đề nghiêm trọng nhất là hiện nay, hiện tượng sạt lở không chỉ xảy ra vào mùa lũ mà còn xuất hiện cả ở mùa khô. Điều này vẫn đang diễn ra rộng khắp, từ các tuyến sông chính cho đến các hệ thống kênh, rạch, với mức độ sạt lở ngày càng lớn và khốc liệt hơn. Bên cạnh đó, hầu hết bờ biển ở ĐBSCL cũng bị xói lở với nhiều mức độ khác nhau. Những đoạn bờ biển có tốc độ xói lở mạnh (từ 30-100m/năm) là Tân Thành (huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang); Hiệp Thạnh, Đông Hải (huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh); Gành Hào (huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu)… Tại tỉnh Sóc Trăng, đoạn bờ biển từ ấp Biển Trên, thị trấn Vĩnh Châu, huyện Vĩnh Châu đến khu vực giáp ranh với tỉnh Bạc Liêu đang bị xâm thực mạnh.

Hiện tượng sạt lở ở hai bên bờ sông Tiền và sông Hậu thường xảy ra nghiêm trọng hơn vào khoảng thời gian đầu và cuối mùa mưa lũ. Đối với một số khu vực được xem là điểm nóng, tình trạng này còn xuất hiện nhiều, với quy mô lớn từ vài trăm mét đến cả vài cây số như: Thị xã Tân Châu, TP Châu Đốc và TP Long Xuyên của tỉnh An Giang; thị xã Sa Đéc, thị xã Hồng Ngự, huyện Châu Thành của tỉnh Đồng Tháp; TP Vĩnh Long thuộc tỉnh Vĩnh Long...

Theo thống kê của Tổng cục Phòng, chống thiên tai, Bộ NN&PTNT, thời gian qua nguyên nhân chủ yếu gây xói lở bờ sông, biển là do hiện tượng tự nhiên địa chất và sự bồi lắng xảy ra ở những đoạn sông cong, việc quản lý chưa tốt hành vi xâm chiếm bãi, lòng sông để xây công trình và nhà ở. Ngoài ra, nạn khai thác cát trái phép và phương tiện đường thủy chở quá tải cũng là nguyên nhân chính dẫn đến làm gia tăng nguy cơ gây xói lở ở nhiều địa phương. 

Tổng số kinh phí cần đầu tư xử lý sạt lở đất vào khoảng 6.990 tỷ đồng. Bộ NN&PTNT hiện đề xuất xây dựng Đề  án “Điều tra, đánh giá hiện trạng, đề xuất giải pháp tổng thể phòng chống sạt lở cấp bách bảo vệ bờ sông, bờ biển ĐBSCL” để có giải pháp căn cơ, tổng thể bảo đảm an toàn dân sinh, cơ sở hạ tầng trong khu vực ven sông, kênh rạch, đồng thời hạn chế xói lở bờ biển đang diễn biến hết sức phức tạp với tốc độ 300 ha/năm.

Theo quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch xây dựng vùng ĐBSCL của Bộ Xây dựng, đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2050, về cầu trúc không gian vùng, ĐBSCL có 3 tiểu vùng: tiểu vùng ngập sâu (15% diện tích), tiểu vùng đồng bằng (38% diện tích), tiểu vùng ven biển và hải đảo (47% diện tích). Tổng diện tích toàn vùng hơn 40.604km2, dân số 18-19 triệu người.

Khẳng định ĐBSCL có vị trí chiến lược quan trọng, với trên 20 triệu dân sinh sống, Thủ tướng nhấn mạnh đây là nơi chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu. Trong đó, tình hình sạt lở bờ sông, kênh rạch, bờ biển đe dọa trực tiếp đến an toàn của nhiều khu dân cư, công trình hạ tầng ven sông, ven biển. Địa phương bị ảnh hưởng nặng nề nhất là An Giang, Đồng Tháp, Cà Mau, Bạc Liêu. Do đó, việc tập trung các nguồn lực để xử lý một bước là điều hết sức cần thiết. Việc này cần làm sớm để bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản của nhân dân.

Cho ý kiến về vấn đề kinh phí, Thủ tướng cho biết, sau khi có Nghị quyết 120 của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu, đã bố trí kế hoạch vốn trung hạn để xử lý trước hết 17/42 vị trí đặc biệt nguy hiểm. Còn lại 25 điểm đặc biệt nguy hiểm cần giải quyết bổ sung ngân sách để hỗ trợ theo cơ chế phòng chống thiên tai, tức là làm cấp bách. 

Thủ tướng giao Bộ NN&PTNT chủ trì rà soát, đề xuất hỗ trợ cụ thể, chính xác cho từng địa phương để gửi các Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư cho ý kiến. Bộ Tài chính chủ trì việc tổng hợp, đề xuất hỗ trợ kinh phí này để trình Thủ tướng xem xét, quyết định trước ngày 15/5/2018. Vai trò chủ đầu tư được giao cho địa phương, trực tiếp chịu trách nhiệm trước Thủ tướng với tinh thần làm sao không để thất thoát, lợi ích nhóm, tiêu cực, tham nhũng xảy ra.

Thủ tướng yêu cầu tất cả các bộ, đặc biệt là các địa phương trong vùng, triển khai đồng bộ, kịp thời hơn các giải pháp để thực hiện Nghị quyết 120 của Chính phủ. 

Thủ tướng nêu rõ khi triển khai, phải tiến hành nghiên cứu cơ bản chứ không phải làm công trình rồi để chơ vơ giữa sông, giữa biển, “đừng để làm trước hỏng sau”. Phải có biện pháp tổng hợp chứ không phải chỉ có kè cứng là duy nhất. Bên cạnh đó, cần tiến hành xã hội hóa nguồn lực, nhất là làm đê mềm để mở rộng đất đai, mặt nước, ngăn mặn, chống sạt lở kết hợp phát triển kinh tế. Phải nghiên cứu căn bản việc phân lũ  Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên. Đồng thời nghiên cứu gấp đập Tha La-Trà Sư ở An Giang mà vừa qua các nhà khoa học đề xuất.