Phiên tòa sòng phẳng
Theo nội dung vụ án, Phạm Công Danh (51 tuổi, nguyên Chủ tịch HĐQT VNCB, Chủ tịch HĐTV kiêm Tổng giám đốc Công ty TNHH Tập đoàn Thiên Thanh) mua lại và tái cơ cấu ngân hàng Đại Tín, sau đó đổi tên thành VNCB.
Khoảng tháng 5/2013, Danh chỉ đạo các thuộc cấp của mình tại VNCB là Phan Thành Mai (45 tuổi, nguyên Tổng giám đốc); Mai Hữu Khương (33 tuổi, nguyên TV HĐQT); Hoàng Đình Quyết (33 tuổi, nguyên Giám đốc và Phó giám đốc phụ trách VNCB chi nhánh Sài Gòn) và nhiều thuộc cấp khác nâng cấp hệ thống CoreBanking để rút hơn 63 tỷ đồng, nâng tỷ lệ mua sắm tài sản của ngân hàng vượt quá 50% vốn điều lệ, rút tiền trên 5 tỷ đồng từ VNCB mà không báo cáo Tổ giám sát - Ngân hàng Nhà nước (NHNN).
Danh còn chỉ đạo cấp dưới lập hồ sơ khống thuê trụ sở tại 268 Tô Hiến Thành và 816 Sư Vạn Hạnh (quận 10, TP.HCM) để chuyển 581 tỉ đồng từ VNCB ra ngoài. Danh còn được xác định đã rút 5.490 tỉ đồng từ tiền gửi của khách hàng vào VNCB mà không có chữ ký của khách hàng là bà Trần Ngọc Bích, gây thiệt hại cho VNCB. Tổng thiệt hại ở các hành vi trên của Phạm Công Danh là hơn 7.000 tỉ đồng.
Ngoài khoản thiệt hại trên, từ 12/2012 đến 3/2014, Danh chỉ đạo cấp dưới sử dụng pháp nhân của 12 công ty thuộc Tập đoàn Thiên Thanh và hai pháp nhân của công ty đối tác làm hồ sơ mua bán nguyên vật liệu khống, phương án trả nợ khống, lập các biên bản họp HĐQT khống, định giá nâng giá các lô đất đem thế chấp vay 5.000 tỷ đồng của VNCB.
Từ những phi vụ này, Danh gây thiệt hại thêm khoảng hơn 2.000 tỷ cho VNCB. Như vậy, chỉ tính riêng trong vụ án này, Danh và các đồng phạm đã gây ra thiệt hại hơn 9.000 tỷ đồng cho VNCB.
Với các hành vi nêu trên, Danh bị truy tố với vai trò chủ mưu về các tội: Cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng; Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.
Ba thuộc cấp của Danh tại VNCB gồm: Phan Thành Mai; Mai Hữu Khương, Hoàng Đình Quyết bị truy tố với vai trò đồng phạm giúp sức tích cực cho Danh. Ngoài ra, còn có 32 bị cáo khác nguyên là cán bộ VNCB và lãnh đạo, nhân viên nhiều công ty thuộc Tập đoàn Thiên Thanh và các công ty đối tác của VNCB cũng bị truy tố trước tòa.
Sau nhiều ngày xét hỏi và tranh luận, các bị cáo thuộc nhóm “chóp bu” của VNCB đều thừa nhận hành vi phạm tội. Điều đặc biệt là các bị cáo không đỗ lỗi cho nhau mà bênh vực nhau trong suốt thời gian phiên tòa diễn ra. Họ mong muốn và tha thiết xin HĐXX giảm nhẹ hình phạt cho các thuộc cấp của mình để họ có điều kiện sớm quay về, dùng năng lực của mình để xây dựng đất nước.
Tuyên án
Sau 54 ngày xét xử và nghị án, HĐXX nhận định, từ năm 2011 Danh chưa chính thức nắm giữ ngân hàng Đại Tín nhưng đã từng bước đưa người của mình vào hoạt động trong ngân hàng có hành vi cố ý làm trái. Danh lập ra hàng loạt công ty con để tìm cách rút tiền ra khỏi ngân hàng đã vi phạm quy định cho vay của nhà nước. Các bị cáo Phan Thành Mai, Mai Hữu Khương, Hoàng Đình Quyết bị truy tố với vai trò đồng phạm giúp sức tích cực cho Danh là đúng quy định pháp luật
Khi bắt tay vào tái cơ cấu lại ngân hàng, Danh dù biết rõ ngân hàng Đại Tín đang bị đặt dưới sự kiểm soát đặc biệt, nhưng dưới áp lực thanh khoản, Danh đã sử dụng các thủ đoạn như nâng khống hợp đồng thuê mặt bằng, ký các ủy nhiệm chi trái pháp luật gây thất thoát lớn cho VNCB.
Việc thuê mặt bằng tại địa chỉ 816 Sư Vạn Hạnh và 286 Tô Hiến Thành là trái quy định vì thời điểm thuê, VNCB đang thua lỗ. Về số tiền 5.190 tỷ đồng mà Danh chuyển ra khỏi ngân hàng không có chữ ký của bà Bích là vi phạm pháp luật. Những nhân viên tín dụng khi xem xét hồ sơ vay vốn của những công ty con của Danh mà không thẩm định khả năng thu hồi vốn của các công ty đã cho phép những công ty này vay vốn là vi phạm quy định pháp luật, đủ căn cứ khẳng định các bị cáo thuộc nhóm này vi phạm quy định cho vay.
Trong thời gian ngắn, các bị cáo đã câu kết thực hiện hàng loạt vụ việc sai trái rút hơn 9.000 tỷ đồng ra khỏi VNCB. Việc truy tố các bị cáo là đúng người đúng tội. Trong vụ án này, Phạm Công Danh là chủ mưu, cần có bản án nghiêm khắc nhất. Các bị cáo Phan Thành Mai, Mai Hữu Khương, Hoàng Đình Quyết cùng 32 bị cáo còn lại phạm tội với vai trò đồng phạm. Trong quá trình lượng hình, HĐXX xem xét cân nhắc dựa vào sai phạm của từng bị cáo, áp dụng các tình tiết giảm nhẹ hình phạt để có một bản án phù hợp.
Theo HĐXX, Danh chỉ đạo nâng khống hệ thống Corebanking, rút trái phép 63 tỷ đồng từ CB (thời điểm Danh và các đồng phạm phạm tội là VNCB, nay đổi thành Ngân hàng xây dựng – CB) nên buộc Danh phải bồi thường cho CB số tiền này. HĐXX cũng buộc Danh phải trả lại cho CB 200 tỷ đồng là tiền Danh sử dụng công ty con, khai khống hồ sơ thuê mặt bằng để chiếm đoạt.
Công ty Quỹ Lộc Việt rút 900 tỷ ra khỏi ngân hàng bằng việc ủy thác đầu tư, nay phải bồi thường lại toàn bộ số tiền này. Số tiền hơn 800 tỷ Danh đã chuyển cho bà Hứa Thị Phấn là trái pháp luật nên buộc bà Phấn phải giao nộp lại.
Số tiền 5.190 tỷ đồng mà Danh chuyển ra khỏi ngân hàng không có chữ ký của bà Bích là vi phạm pháp luật. Số tiền này là vật chứng của vụ án, cần thu hồi lại cho CB. Do đây là vật chứng của vụ án nên Danh đang nợ của ông Thanh số tiền 5.190 tỷ đồng.
HĐXX cũng yêu cầu thu hồi 550 tỷ đồng của bà Bích nhận của Danh, và thu hồi số tiền 97 tỷ Danh chuyển cho bà Phấn vì đây là tiền do Danh phạm tội mà có. Số tiền này là tang vật vụ án buộc ông Thanh và bà Phấn phải trả lại cho CB.
Từ những nhận định nêu trên, HĐXX quyết định tuyên phạt Phạm Công Danh 18 năm tù về tội “Cố ý làm trái quy định của nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng”; 20 năm tù tội “Vi phạm quy định cho vay trong hoạt động tổ chức tín dụng”, tổng hợp hình phạt Danh phải chịu là 30 năm tù (theo quy định tù có thời hạn không quá 30 năm tù). Các đồng phạm của Danh là bị cáo Phan Thành Mai bị tuyên phạt 22 năm tù; bị cáo Mai Hữu Khương 20 năm tù, bị cáo Hoàng Đình Quyết 19 năm tù. Các bị cáo còn lại bị tuyên phạt từ án treo tới 16 năm tù.
Khởi tố, kiến nghị điều tra hàng loạt cá nhân có dấu hiệu phạm tội
Về phần dân sự, HĐXX buộc tập đoàn Thiên Thanh và Phạm Công Danh đới bồi thường toàn bộ số tiền mà những công ty do Danh lập ra để rút tiền ra VNCB. Bà Quách Kim Chi (vợ Danh) và Phạm Công Danh phải liên đới bồi thường theo tỷ lệ góp vốn trong tập đoàn Thiên Thanh.
Nhóm giám đốc được Danh nhờ đứng tên công ty không được hưởng lợi từ những hành vi sai trái của danh, họ chỉ là những người làm công ăn lương nên không phải liên đới bồi thường các khoản tiền dân sự.
Tòa tuyên buộc bà Hứa Thị Phấn, là đại diện nhóm cổ đông Phú Mỹ phải trả lại 948 tỷ đồng cho VNCB, đây là số tiền mà Danh đã chuyển cho bà Phấn do phạm tội mà có.
Đối với 124 sổ tiết kiệm mà bà Bích thế chấp để vay 5.190 tỷ đồng, tòa tuyên giải tỏa kê biên chuyển về cho CB giải quyết theo hợp đồng tín dụng với nhóm ông Thanh, bà Bích. Các tài sản đang cầm cố cho ngân hàng thì giao cho các ngân hàng xử lý. Các tài sản đang bị kê biên thuộc sân vận động Chi Chi Lăng và lô đất tại TP. Đà Nẵng tiếp tục kê biên. Để đảm bảo thi hành án, các tài sản do hai vợ chồng Danh chưa cầm cố nhưng vẫn bị kê biên thì tiếp tục kê biên.
Về việc bị cáo Danh khai đã chuyển cho Hà Văn Thắm, cựu Chủ tịch OceanBank 500 tỷ để mua ngân hàng VNCB, HĐXX kiến nghị cơ quan điều tra làm rõ trách nhiệm của người này. Bên cạnh đó, HĐXX cũng đề nghị cơ quan điều tra làm rõ trách nhiệm của Lê Anh Tuấn - Chủ tịch IDICO. Lý do là ông Tuấn cũng là người ký các giấy ủy quyền, ký giấy vay vốn gây sai phạm, có dấu hiệu đồng phạm với Phạm Công Danh.
HĐXX cũng quyết định khởi tố tại tòa hàng loạt vụ án liên quan tới Phạm Công Danh và đồng phạm. Theo đó, HĐXX quyết định khởi tố Phạm Thùy Trang (tức Trang phố núi, đã định cư nước ngoài) về hành vi Cố ý làm trái. Phạm Thùy Trang là người tích cực giúp sức cho Phạm Công Danh rút tiền ra khỏi ngân hàng VNCB. Trang cũng là người giới thiệu Danh với bà Trần Ngọc Bích. Tại tòa, bà Bích cũng khai nhận chỉ thực hiện giao dịch với Phạm Thùy Trang nên có đủ căn cứ để khởi tố Trang về tội cố ý làm trái
Ngoài Phạm Thùy Trang, HĐXX cũng quyết định khởi tố ông Hoàng Văn Toàn – cựu chủ tịch Đại Tín do có dấu hiệu Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Ông Toàn và và nhóm tín dụng được xác định đã cho các công ty Đại Hoàng Phương và Thịnh Quốc vay vốn trái quy định, dẫn đến thất thoát hàng ngàn tỷ đồng cho Đại Tín. Vì thế Hội đồng xét xử quyết định khởi tố vụ án.
HĐXX cũng kiến nghị tiếp tục điều tra làm rõ hành vi của ông Nguyễn Việt Hà và quỹ Lộc Việt trong hành vi nhận ủy thác đầu tư trái phiếu. Theo HĐXX, ông Hà và những người liên quan có cơ sở để biết việc đầu tư trái phiếu để rút tiền nhưng vẫn nhận ủy thác. HĐXX kiến nghị cơ quan điều tra làm rõ trách nhiệm những người liên quan tại cơ quan thanh tra Ngân hàng Nhà nước trong việc bổ nhiệm bị cáo Danh và bị cáo Mai để lãnh đạo ngân hàng, trong khi hai bị cáo này chưa đủ điều kiện để lãnh đạo ngân hàng.
Tiếp tục kiến nghị điều tra làm rõ các hành vi đã khởi tố trong giai đoạn 2 sớm có kết quả đưa ra xét xử./.
