50 năm giải oan cho tử tội của nữ luật sư Hoàng gia

Tối 19/3/1949, đúng lúc Leonard Thomas, người quản lý rạp chiếu phim Cameo ở thành phố  Liverpool -Anh, đang kiểm đếm tiền bán vé thu được trong ngày cùng với người trợ lý Bernard Catterall, thì một người đàn ông bịt mặt, tay lăm lăm súng lục, xông vào. Khi thấy Thomas và Catterall có vẻ miễn cưỡng chấp hành lệnh của hắn đòi giao nộp bao tiền, tên này nã đạn thẳng vào họ. Trong khi nạn nhân đang giãy chết, tên cướp khua súng đe dọa những người khác để thoát thân với … hai bàn tay trắng.

Dù đã mở một cuộc truy lùng lớn, theo ước tính có hoảng 65.000 người bị để mắt tới nhưng cảnh sát Liverpool vẫn chưa tìm ra thủ phạm. Vài tháng sau, bất ngờ cảnh sát nhận được thư tố cáo từ trong tù gửi ra.  

George Kelly

Ả gái điếm Jacqueline Dickson và kẻ bảo kê cho cô ta- James Northam cung cấp thông tin về vụ cướp ở rạp Cameo để đổi lấy một bản án nhẹ hơn cho mình. Từ những lời khai này, cảnh sát bắt giữ hai người đàn ông là Charles Connolly, 26  tuổi và George Kelly, 27 tuổi. Kelly từng bị kết án về tội trộm cắp nhưng Connolly thì chỉ bị cảnh sát ghi sổ bởi những vụ cãi lộn. Hai người đàn ông này nói họ chưa từng gặp nhau trước đây và đưa ra những bằng chứng ngoại phạm vào tối 19/3 nhưng vô ích. Cảnh sát truy tố họ về tội giết người trong rạp Cameo.

Đầu tháng 1/1950, Kelly và Connolly bị đưa ra tòa tại Liverpool. Phía công tố buộc tọi Kelly và kẻ chủ mưu và trực tiếp nổ súng giết người, Connolly bị coi là đồng phạm đứng ngoài cảnh giới và cùng tham dự lên kế hoạch đánh cướp.

Những cáo buộc này dựa trên lời khai của Northam rằng hắn và Dickson có  mặt ở quán rượu Tổ ong khi Kelly và Connolly đang bàn bạc chuẩn bị tấn công rạp Cameo.

Northam nói hắn thấy Kelly đang nạp đạn vào khẩu súng lục và thậm chí Kelly đã mượn áo khoác của hắn để ngụy trang trong lúc đánh cướp. Dickson thì tố cáo Kelly mượn một chiếc khăn choàng hay tạp dề gì đó để bịt mặt. Đi xa hơn, Northam thú nhận hắn suýt nữa đã tham gia đánh cướp tiền của rạp Cameo nhưng vì nhìn thấy súng nên hắn đâm hoảng và bỏ ý định đó.

Tình thế của Kelly và Connolly càng trở nên bất lợi do những lời khai của Robert Graham, một tù nhân đang thi hành án cùng trại với nơi họ bị tạm giam. Gramham khai cả Kelly lẫn Connolly “tâm sự” với hắn về vai trò của từng người trong vụ cướp. Mặc dù bị luật sư và bị caó phản đối nhưng lời khai của Graham vẫn được chấp nhận, Graham được giảm án tù sau đó.  

Kelly và luật sư  Rose Heilbron một mực khẳng định anh ta vô tội vì  hôm đó anh ta say rượu từ sáng tới tối và  có nhiều người làm chứng rằng Kelly cả ngày hôm đó trong tình trạng nửa say nửa tỉnh.

Thế  nhưng, các nhân viên của rạp Cameo khẳng định tên cướp  không hề có dáng vẻ gì của người say rượu, hắn rất thành thạo và chính xác khi khua súng đe dọa. Hắn bỏ chạy rất nhanh khiến không ai đuổi kịp. Khám nghiệm đạn đạo cho thấy người bắn thuận tay trái nhưng Kelly lại thuận tay phải.

Ban đầu, Kelly và  Connolly  được xét xử chung, tuy nhiên sau đó, do các bồi thẩm không đạt được kết luận chung và vụ án được đem ra xử lại, nhưng ở hai phiên tòa riêng rẻ, một dành cho Kelly, một dành cho Connolly.

Rose Heilbron thời trẻ

Bất chấp những nỗ  lực của Rose Heilbron, lúc đó mới được phong là luật sư hoàng gia, nữ luật sư Anh đầu tiên đoạt danh hiệu này, Kelly bị tuyên án tử hình. Thấy vậy, Connolly chớp ngay cơ hội khi phía công tố đề nghị nhận tội.  Người ta rất ngạc nhiên là Connolly đã không chống án lên nhà Vua như lệ thường.

Hành động của Connolly có hậu quả tức thì là nó đã vô hiệu hóa lời khẳng định của Kelly rằng anh ta vô tội mặc dù anh ta đã xin chống án. Kelly bị hành hình ngày 28/3/1950.

Khi bước lên đoạn đầu đài, Kelly vẫn khẳng định anh ta không có tội. Connolly được trả tự do năm 1957 và qua đời 20 năm sau đó. Không lâu trước khi chết, khi trả lời phòng vấn của BBC,Connolly khẳng định rằng cả anh ta lẫn Kelly đều bị án oan.

Luật sư của Kelly cho rằng nhân thân của các nhân chứng do công tố viện  đưa ra không đáng tin cậy. Dickson từng bị kết tội mua bán dâm và trộm cắp. Northam là tội phạm hình sự từ khi mơí 14 tuổi và ra vào khám như cơm bữa trong thập niên 1940. Graham cũng có tiểu sử tương tự. Luật sư Rose Heilbron cho rằng cả ba nhân chứng này không khách quan vì họ khai để được thoát tội hoặc giảm án.

Tuy nhiên, theo luật sư của Kelly, quá trình điều tra, truy tố và xét xử vụ án cướp tiền ở rạp Cameo đã không để ý đến lời khai của một nhân vật có tên Donald Johnson. Bị bắt trong một vụ cướp khác, lúc ở trong nhà tù Johnson thổ lộ với một tù nhân rằng hắn có dính dáng tới vụ cướp rạp chiếu phim.

Tù nhân này không ai khác chính là Robert Graham. Khi bị tra hỏi, Johnson thú nhận hắn có mặt ở gần khu vực rạp Cameo khi xảy ra vụ cướp và từng bị một viên cảnh sát chặn lại hỏi tên và giấy tờ. Johnson cũng bâng quơ nhắc đến khẩu súng  bị cho là Kelly sử dụng là một khẩu súng lục tự động, điều này đúng nhưng chỉ cảnh sát biết.

Bị hỏi thêm, Johnson còn nói một trong hai người của rạp đã bị bắn khi đang bò bằng đầu gối và tay trên sàn. Và ngạc nhiên thay, cũng chỉ cảnh sát biết chi tiết này. Cuối cùng Johnson tuyên bố hắn biết sát thủ là ai nhưng không thể nói ra vì phải tuân theo một lời thề tôn giáo là không tiết lộ.

Tuy nhiên, quan tòa quyết  định rằng vì cảnh sát lấy được những lời khai của Johnson nhờ đe dọa và đút lót nên chúng không được chấp nhận, hắn được thả. Dù có  nhiều tranh cãi về sau liên quan tới Johnson nhưng bên bị cho rằng có thể một trong những người bà con xa của Johnson là sát thủ trong vụ  cướp rạp Cameo vì thế hắn biết được những chi tiết chính xác nhưng không thể nói ra. Johnson chết năm 1988.

Nửa thế kỷ  trôi qua, sau nhiều  thất bại trong nỗ lực xin xét lại vụ án, mãi tới năm 2001 Toà án phúc thẩm Hình sự mới đem hồ sơ ra kiểm tra và phán quyết rằng các bản án dành cho Kelly và Connolly là thiếu thận trọng và bị tuyên bố huỷ bỏ. Đến lúc này, xác của Kelly chôn trong nhà tù Walton mới được trả lại cho gia đình. Chết đã 50 năm, Kelly mới có được một đám tang đàng hoàng, thánh lễ được tổ chức tại nhà thờ Metropolitan ở Liverpool.

 Quang Hoà