Khi thuốc tránh thai "tấn công" não bộ
Khoa Đột quỵ não – Viện Thần kinh (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) mới điều trị thành công hai bệnh nhân nữ trẻ tuổi bị đột quỵ do huyết khối xoang tĩnh mạch não – một bệnh lý nguy hiểm nhưng dễ bị bỏ sót, đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và có sử dụng thuốc tránh thai đường uống kéo dài.
Bệnh nhân đầu tiên, trong độ tuổi sinh đẻ, nhập viện trong tình trạng nguy kịch. Bệnh nhân khởi phát với tình trạng đau đầu vài ngày rồi đau dữ dội, khi nhập viện trong tình trạng rối loạn ý thức, co giật toàn thể liên tục, hôn mê sâu, liệt tứ chi, giãn đồng tử. Tại bệnh viện, bác sĩ chẩn đoán chảy máu não lớn chuyển dạng thùy đỉnh 2 bên do huyết khối xoang tĩnh mạch dọc trên và hội lưu xoang. Sau điều trị tích cực, bệnh nhân tỉnh táo, cai được máy thở, giao tiếp được và sinh hoạt chủ động một phần.
Một bệnh nhân nữ trẻ tuổi khác, vào viện vì: Đau đầu kéo dài, yếu nửa người trái tăng dần, khó đi lại vài ngày nay. Sau khi được thăm khám, bác sĩ xác định bị nhồi máu não vùng thái dương phải do huyết khối xoang thẳng, xoang sigma và xoang ngang trái...
Tương tự, Trung tâm Đột quỵ (Bệnh viện Bạch Mai) cũng mới tiếp nhận điều trị 2 bệnh nhân nữ có tiền sử dùng thuốc tránh thai. Bệnh nhân đầu tiên nhập viện trong tình trạng đau đầu dữ dội kèm theo co giật. Bệnh nhân được chẩn đoán bị huyết khối xoang tĩnh mạch não kèm xuất huyết, dù được điều trị tích cực nhưng vẫn để lại di chứng tê nhẹ nửa người và cần thời gian dài để phục hồi. Bệnh nhân còn lại cũng nhập viện vì đau đầu kéo dài và được phát hiện huyết khối tĩnh mạch não nhưng may mắn đã phục hồi sau 1 tuần điều trị.
|
Thuốc tránh thai chỉ thực sự an toàn khi được sử dụng đúng cách và dưới sự theo dõi của bác sĩ |
Nguy cơ khi lạm dụng thuốc tránh thai
Thành phần estrogen trong thuốc tránh thai có thể kích hoạt quá trình đông máu thông qua việc tăng nồng độ fibrinogen và prothrombin - những yếu tố thúc đẩy hình thành cục máu đông. Đồng thời, estrogen cũng làm giảm protein S, một chất ức chế đông máu tự nhiên của cơ thể. Đối với những người mang đột biến gen Factor V Leiden, nguy cơ huyết khối khi dùng thuốc tránh thai có thể tăng gấp 20-30 lần.
Tại Việt Nam, theo một nghiên cứu của Bệnh viện Từ Dũ và Viện Sản C (năm 2021), gần 50% phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ từng sử dụng thuốc tránh thai, trong đó gần 20% dùng liên tục >12 tháng mà không qua thăm khám định kỳ.
Một kết quả nghiên cứu cho thấy: Phụ nữ dưới 35 tuổi, hút thuốc lá, thừa cân hoặc có tiền sử huyết khối, đột quỵ cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng thuốc tránh thai.
Theo ThS.BS Đinh Trung Hiếu - Trung tâm Đột quỵ (Bệnh viện Bạch Mai), thuốc tránh thai có hiệu quả và giá trị không thể phủ nhận đối với cộng đồng. Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc tránh thai cũng tiềm ẩn tăng nguy cơ huyết khối. Trong quá trình sử dụng, nếu thấy có biểu hiện bất thường như đau đầu với mức độ tăng dần, đau tăng về đêm, uống thuốc giảm đau không đỡ, đặc biệt nếu xuất hiện các cơn giật cơ bất thường hoặc ý thức không tỉnh táo thì cần đến khám ngay tại các cơ sở y tế. Trong quá trình thăm khám, chú ý cung cấp thông tin đầy đủ về loại thuốc, thời gian đã sử dụng.
Qua đây, bác sĩ đưa ra khuyến cáo: "Phụ nữ nên kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tư vấn bác sĩ trước khi dùng thuốc tránh thai, đặc biệt nếu có yếu tố nguy cơ. Tầm soát đột biến gen nếu gia đình có tiền sử rối loạn đông máu. Duy trì lối sống lành mạnh, uống đủ nước và tránh nhịn ăn khi sử dụng thuốc tránh thai. Thuốc tránh thai chỉ thực sự an toàn khi được sử dụng đúng cách và dưới sự theo dõi của bác sĩ".
