Làm thơ trào phúng chống tham nhũng, hai công dân bị giam 4 tháng, bị kết án oan về tội “Làm nhục người khác” do hành vi làm thơ “nhằm bôi xấu, xúc phạm danh dự, nhân phẩm lãnh đạo địa phương” dù không xác định được bị hại. Phiên phúc thẩm (lần 2) hôm 19/8/2010, TAND tỉnh Đăk Nông “né” trách nhiệm tuyên bị cáo vô tội bằng “giải pháp an toàn” là huỷ án điều tra lại!
Không bị hại, vẫn có tội!
Trong một lần ngẫu hứng, ông Lương Văn Quý làm bài thơ "Tham nhũng là quốc nạn" rồi đọc cho ông Trần Quốc nghe chơi. Thấy hay, ông Quốc đem bài thơ đi đánh máy, phô tô nên một số người xem được. Cho rằng bài thơ nhằm bôi xấu, xúc phạm lãnh đạo địa phương nên Công an TX Gia Nghĩa bắt tạm giam ông Quý và ông Quốc 4 tháng để điều tra về hành vi “Làm nhục người khác”.
 |
| Ảnh minh họa. TMT |
Tại phiên sơ thẩm (lần 1 tháng 7/2008), các bị cáo khẳng định chỉ làm thơ trào phúng chống tham nhũng nói chung, không xúc phạm danh dự nhân phẩm của bất kỳ ai. Trong bài thơ có nhắc đến tên của 6 người, nhưng không có đầy đủ tên, tuổi, chức vụ, nghề nghiệp, địa chỉ... Tuy vậy, CQĐT vẫn khẳng định có 2 trong số 6 người nêu tên là "bị hại", 4 người còn lại vì "không có ý kiến gì" nên không phải bị hại.
Các bị cáo kêu oan, yêu cầu Tòa triệu tập những ai bị ảnh hưởng nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm... để được đối chất. Tuy nhiên, yêu cầu đó không được Toà chấp nhận. Mặc dù không đủ chứng cứ, nhưng TAND TX Gia Nghĩa vẫn tuyên ông Quý 15 tháng tù, ông Quốc 9 tháng tù, đều cho hưởng án treo về tội "Làm nhục người khác".
Lộ diện một vụ án oan
TAND tỉnh Đăk Nông xử phúc thẩm do các bị cáo kháng cáo, đã tuyên hủy án sơ thẩm vì chưa đủ căn cứ kết tội. Án Phúc thẩm nhận định: "Toà án cấp sơ thẩm kết tội các bị cáo Quý, Quốc về tội "Làm nhục người khác" là chưa có căn cứ pháp lý. Nội dung bài thơ do Quý sáng tác không xác định rõ con người cụ thể nào.
Cấp sơ thẩm chưa làm rõ ý thức chủ quan của các bị cáo có mong muốn làm cho những người bị hại bị hạ nhục không, động cơ, mục đích của các bị cáo như thế nào?. Cấp sơ thẩm cũng chưa chứng minh được việc xâm phạm đến nhân phẩm, danh dự của các bị hại đến mức nghiêm trọng chưa, nghiêm trọng như thế nào".
Sau khi điều tra lại, dù không thu thập được thêm chứng cứ nào mới nhưng ngày 11/2/2009, VKSND Gia Nghĩa vẫn ra Cáo trạng số 21 truy tố Lương Văn Quý và Trần Quốc về tội "Làm nhục người khác". Phiên sơ thẩm (lần 2) của TAND TX Gia Nghĩa tiếp tục tuyên ông Quý và ông Quốc phạm tội “Làm nhục người khác” với mức án 15 tháng tù treo cho ông Quý và ông Quốc 9 tháng tù treo.
Hai ông lại kháng cáo kêu oan, nhưng rốt cục phiên toà ngày 19/8 vừa qua TAND tỉnh lại “né” tránh nhiệm giải oan cho công dân bằng “giải pháp an toàn” là huỷ án để điều tra lại.
Liên quan đến vụ án này, chúng tôi đã trao đổi với một số LS nhằm làm rõ thêm các tình tiết.
* Thưa LS Nguyễn Thị Xuân Thu, hành vi như thế nào thì bị quy kết phạm tội “Làm nhục người khác” và việc làm thơ châm biếm có khi nào cấu thành tội này?
 |
| Luật sư Nguyễn Thị Xuân Thu |
- Theo Điều 121 BLHS, hành vi “Làm nhục người khác” được hiểu là “một người xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác”. Nhưng hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác phải coi là ở mức độ nghiêm trọng thì mới cấu thành tội này.
Như vậy, yếu tố lỗi trong tội “Làm nhục người khác” là lỗi cố ý và khách thể bị xâm hại phải là danh dự nhân phẩm của một cá nhân con người cụ thể. Việc làm thơ châm biếm chỉ cấu thành tội “Làm nhục người khác” nếu thỏa mãn đầy đủ các yếu tố trên.
* Đối chiếu vụ án này, theo Luật sư thì hành vi của họ có cấu thành tội “Làm nhục người khác” không?
- Nội dung bài thơ do ông Quý sáng tác chỉ ghi tên người rất chung chung, không xác định rõ con người cụ thể nào nên khó xác định ai là bị hại. Hơn nữa, các cơ quan tố tụng không làm rõ ý thức chủ quan của các bị cáo có mong muốn làm cho những người bị hại bị hạ nhục không, động cơ, mục đích của các bị cáo như thế nào; việc xâm phạm đến nhân phẩm, danh dự đã đến mức nghiêm trọng chưa, nghiêm trọng như thế nào? Tôi cho rằng hành vi của ông Quý và ông Quốc chưa đủ yếu tố cấu thành tội “Làm nhục người khác”, nên TAND tỉnh Đăk Nông đã tuyên hủy án để điều tra lại.
*Thưa LS Nguyễn Thắng, ông bình luận thế nào về Bản án Phúc thẩm ngày 19/8/2010 của TAND tỉnh Đăk Nông?
 |
| Luật sư Nguyễn Thắng |
- Tôi thấy rằng, hai ông Quý, Quốc bị kết án oan. Hành vi làm thơ châm biếm của ông Quý không cấu thành tội “Làm nhục người khác”, và như vậy đương nhiên ông Quốc không phải đồng phạm. Lẽ ra, TAND tỉnh Đăk Nông cần thẳng thắn, công tâm tuyên họ không phạm tội, thực hiện việc xin lỗi, minh oan, bồi thường cho họ về thời gian bị giam oan 4 tháng, bị kết án oan suốt hơn hai năm qua.
Nhưng rốt cục, TAND tỉnh Đăk Nông đã chọn giải pháp an toàn như chúng ta đã thấy là tuyên huỷ án để điều tra lại, dù có thể họ biết trước việc này chỉ gây tốn kém thời gian, công sức và chi phí tố tụng vì không có ai là bị hại! Như vậy, có thể hiểu TAND tỉnh đã “đẩy” trách nhiệm minh oan cho cấp sơ thẩm.
*Xin cảm ơn các Luật sư!
Nguyễn Lê
