Mỗi năm vẫn thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng
Ngày 20/6/2016, tại Hội nghị về các giải pháp khôi phục rừng bền vững vùng Tây Nguyên tổ chức tại Ðắc Lắk, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo thực hiện nghiêm túc đóng cửa khai thác gỗ rừng tự nhiên. Theo báo cáo nhanh của Bộ NN&PTNN trình Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc về kết quả 3 năm triển khai thực hiện đóng cửa rừng tự nhiên, tuy đã đạt được một số kết quả song mỗi năm vẫn gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng.
Cụ thể, trong 3 năm qua, (2016-2018): bình quân mỗi năm cả nước phát hiện 16.980 vụ vi phạm pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng, giảm 35% so với bình quân 5 năm 2011-2015, diện tích rừng bị thiệt hại bình quân là 2.328 ha/năm, giảm 29% so với bình quân 5 năm 2011-2015. Năm 2018, cả nước đã phát hiện 12.945 vụ, giảm 3.577 vụ (tương ứng giảm 22%); diện tích rừng bị thiệt hại là 936 ha, giảm 515 ha (tương ứng giảm 35%) so với năm 2017. Các vụ vi phạm được phát hiện và xử lý kịp thời và xử lý nghiêm, trong đó xử lý hình sự 363 vụ.
Như vậy, số liệu thực tế cho thấy, trong 3 năm qua, công tác ngăn ngừa, đấu tranh với hành vi vi phạm pháp luật, nhất là đối với hành vi phá rừng trái pháp luật được các cấp, các ngành quan tâm hơn, nên tổng hợp tình trạng vi phạm pháp luật và diện tích bị thiệt hại do hành vi phá rừng trái pháp luật trên cả nước giảm, công tác quản lý bảo vệ rừng được chấn chỉnh một bước.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ NN&PTNN đã hướng dẫn các địa phương không cấp chỉ tiêu, đóng cửa khai thác chính gỗ rừng tự nhiên trên toàn quốc, kể cả các đơn vị đã có chứng chỉ quản lý rừng bền vững quốc tế. Bộ cũng đã hướng dẫn các địa phương không giải quyết khai thác tận dụng sau khai thác chính, kể cả gỗ đổ gãy, gỗ lóc lõi tồn trong rừng tự nhiên; đồng thời dừng việc cấp chỉ tiêu khai thác gỗ gia dụng, chuyển sang cơ chế hỗ trợ khác và sử dụng vật liệu thay thế. Việc khai thác tận dụng gỗ chỉ thực hiện đối với diện tích rừng được phép chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác theo quy định của pháp luật.
Về việc kiểm soát các dự án chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên, đến 31/12/2018, có 37 tỉnh có nhu cầu chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên với 2.954 dự án, đề nghị chuyển mục đích 136.769 ha rừng, bao gồm: rừng tự nhiên 31.932 ha, rừng trồng 68.799 ha, đất chưa có rừng 13.700 ha, chưa xác định 22.338 ha. Bộ NN&PTNN đã tổ chức rà soát, lấy ý kiến của các bộ, ngành liên quan, đến ngày 31/12/2018, Bộ đã báo cáo đề nghị Thủ tướng Chính xem xét chấp thuận chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng đối với 22 tỉnh, với 86 dự án (chiếm 3% số dự án đề xuất), diện tích 1.489 ha (chiếm 1,9% tổng diện tích đề nghị của địa phương), bao gồm: rừng tự nhiên 963 ha, rừng trồng 364 ha, đất chưa có rừng 164 ha.
Lấy Luật lâm nghiệp làm trọng tâm
Bên cạnh những kết quả trên, theo đánh giá của Thứ trưởng Thường trực Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn, công tác quản lý, bảo vệ rừng vẫn còn điểm nóng cần kiên trì, quyết liệt giải quyết, nhất là tình trạng phá rừng, khai thác, mua bán, vận chuyển, cất giữ, chế biến, kinh doanh lâm sản trái pháp luật, tuy quy mô không lớn, nhưng thủ đoạn ngày càng tinh vi.
Ðối với diện tích rừng do các công ty lâm nghiệp sau khi sắp xếp, chuyển giao về địa phương chưa được tổ chức quản lý hiệu quả, vẫn còn tình trạng phá rừng, tranh chấp đất đai. Một số doanh nghiệp, địa phương vẫn đề nghị được phép khai thác gỗ rừng tự nhiên để có kinh phí, giảm áp lực cho công tác bảo vệ rừng. Tình trạng quản lý rừng tại các dự án trên đất lâm nghiệp mặc dù được chấn chỉnh bước đầu, nhưng còn tiềm ẩn phức tạp.
Ngoài ra, việc chậm được phê duyệt Ðề án bảo vệ, khôi phục và phát triển rừng bền vững vùng Tây Nguyên giai đoạn 2016-2025, khiến các địa phương thiếu nguồn lực và căn cứ để xây dựng các dự án cơ sở, kế hoạch cụ thể. Một bộ phận cán bộ thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ, thậm chí còn tiếp tay cho hành vi vi phạm.
Ðể thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ gắn với triển khai hiệu quả Chỉ thị số 13-CT/TW của Ban Bí thư, Thứ trưởng Hà Công Tuấn cho rằng, Bộ NN&PTNN đã đặt ra các nhiệm vụ, giải pháp chính trong thời gian tới. Ðó là, triển khai quyết liệt, đồng bộ, có hiệu quả Luật Lâm nghiệp năm 2017 và hệ thống văn bản dưới luật. Nghiêm túc giám sát thực hiện đóng cửa khai thác gỗ rừng tự nhiên, kịp thời tháo gỡ, giải quyết khó khăn, vướng mắc của chủ rừng khi thực hiện nhiệm vụ khoán bảo vệ rừng, hoạt động dịch vụ công ích theo quy định của Nhà nước. Mặt khác, phải kiểm soát chặt chẽ các dự án chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên.
Các địa phương cần chỉ đạo rà soát nghiêm túc, báo cáo Thủ tướng Chính phủ các dự án cần phải chuyển mục đích sử dụng rừng cho mục đích quốc phòng, an ninh, các dự án phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội cần thiết, giám sát chặt chẽ việc thực hiện; kiểm điểm nghiêm túc, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân nếu có sai phạm. Chỉ đạo thanh tra, kiểm tra, rà soát các tụ điểm phá rừng để điều tra, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật; công khai kết quả xử lý để toàn xã hội tham gia, giám sát.
