20.000 USD bảo tồn tranh sơn mài
Quỹ Đại sứ Bảo tồn Văn hoá Hoa Kỳ đã quyết định tài trợ 20.000 USD cho bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (MTVN) nhằm phục chế, tu sửa hai bức tranh sơn mài nổi tiếng.
Hai bức tranh được lựa chọn là Hội chùa (1939) của Lê Quốc Lộc và Nam Bắc một nhà (1961) của Nguyễn Văn Tỵ. Đây là hai tác phẩm tiêu biểu cho tranh chất liệu sơn mài trong thế kỷ 20; tuy vậy mức độ hỏng cũng đến mức đặt chúng trong danh sách ưu tiên cần được bảo tồn ngay khi có kinh phí. Dự án bắt đầu tháng 6/2005 đến tháng 6/2006, do các chuyên gia của Bảo tàng và một số nghệ sỹ, nghệ nhân do Bộ VHTT chỉ định, tiến hành.
Hội chùa của Lê Quốc Lộc sáng tác từ năm 1939, kích thước 50x100, hiện đã bị xuống cấp nghiêm trọng: xuống màu, bạc màu, nhiều chỗ bị mốc, có những vết xé xuyên sang cả mặt sau. Không chỉ giải quyết những hư hỏng do thời gian, lần này người ta sẽ phải khắc phục cả hậu quả của lần tu sửa trước. Hội chùa đã được tu sửa một lần bằng cách bóc toàn bộ tác phẩm ra rồi ghép vào tấm vóc mới. Nhưng vì tấm vóc mới bị mỏng và tỉ lệ co giãn của hai mặt tác phẩm và tấm vóc không đồng đều nhau, gây ra hiện tượng mặt tranh bị xé ngang nhiều vết.
Tình trạng của bức Nam Bắc một nhà cũng không khá hơn, nhiều vết nứt, rộp, mặt vóc bị vênh với nhiều mảng miếng bong tróc đã bị sửa chữa nhiều lần một cách khá thô...
Bảo tàng MTVN hiện có gần 20.000 hiện vật, với trên 6.000 tác phẩm hội hoạ. Tuy nhiên, phần nhiều tranh trong số đó, do tác động của thời gian và thời tiết khắc nghiệt, đều rơi vào tình trạng xuống cấp ở nhiều mức độ. Vài năm trở lại đây, Bảo tàng đã quan tâm hơn tới công tác bảo quản tu sửa, tạo nên những động thái tích cực. Gây chú ý dư luận nhất là việc năm 2004, với sự giúp đỡ của Hội đồng Anh và sự tài trợ của Hội đồng nghệ thuật Úc, bức Em Thúy của danh hoạ Trần Văn Cẩn, đã được một chuyên gia nước ngoài phục chế thí điểm thành công.
Đặc biệt, Bộ trưởng Bộ VHTT đã quyết định cho phép thành lập Trung tâm Bảo quản tu sửa tác phẩm nghệ thuật, trực thuộc Bảo tàng MTVN. Hiện trung tâm đang hoàn thiện về nhân sự để có thể ra mắt trong thời gian tới.
Từ năm 2003 đến nay, Bảo tàng đã bảo quản, tu sửa 39 tác phẩm hội hoạ, gồm 11 sơn mài, 12 lụa, 16 tranh giấy và 36 tác phẩm điêu khắc; đồng thời bảo quản phòng ngừa có định kỳ cho 42 tác phẩm sơn dầu tại hệ thống trưng bày thường trực. Tuy nhiên, kỹ thuật phục chế tu sửa ở nước ta mới chỉ tương đối tốt đối với chất liệu sơn mài và điêu khắc. Đối với tranh lụa và giấy còn khả dĩ bởi lụa, giấy, và nhất là sơn mài đều là những chất liệu truyền thống của VN. Tuy nhiên, riêng với sơn dầu, con đường trước mắt còn dài. Một số nhân viên của bảo tàng đã tham gia học tập kinh nghiêm nhân thời gian chuyên gia Caroline Fry tu sửa bức tranh Em Thuý. Nhưng có lẽ do thời gian ngắn ngủi, kỹ thuật này còn mới mẻ ở nước ta, lại thiếu các trang thiết bị hiện đại và đắt tiền như máy chụp cắt lớp, máy là... nên Bảo tàng mới chỉ dừng lại ở việc bảo quản phòng ngừa tranh sơn dầu, chứ chưa thể bắt tay vào tu sửa hay phục chế thật sự. (VNN)