Nguyên nhân chủ quan chiếm tỷ lệ rất nhỏ
Dẫn báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật năm 2018, ĐB Hoa cho biết, số lượng các vụ án, bị can được tạm đình chỉ điều tra vẫn chiếm số lượng rất lớn và càng ngày gia tăng, hơn 12.000 vụ và hơn 2.000 bị can, tăng 4% về số vụ và tăng 6,7% số bị can. Trong đó, có một số vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, tiềm ẩn nguy cơ bỏ lọt tội phạm.
Vấn đề này đặt ra, 12.000 vụ án và 2.000 bị can này vào tình trạng bị treo lơ lửng về địa vị pháp lý. Đây là tình trạng đã kéo dài nhiều năm, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng điều tra.
 |
| ĐB Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) đặt câu hỏi |
“Xin Bộ trưởng cho biết nguyên nhân chủ quan của tình trạng này, tôi xin nhắc lại đó là nguyên nhân chủ quan. Bộ trưởng có giải pháp đột phá gì để khắc phục tình trạng trên. Câu hỏi này tôi cũng xin được gửi tới Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, là người đứng đầu cơ quan có chức năng kiểm soát hoạt động điều tra”, ĐB Hoa hỏi.
Đáp lời, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, theo thống kê số lượng tạm đình chỉ điều tra từ ngày 1/10/2017 dến 30/9/2018, số bị can là 2.411 bị can, so với cùng kỳ năm trước tăng lên 13,92% số bị can, đình chỉ điều tra 2.349 bị can, tăng 20% số bị can so với cùng kỳ năm trước.
“Phân tích cụ thể đã cho thấy số liệu này chủ yếu do chúng ta thực hiện Bộ luật Hình sự năm 2015 mới, nhiều nội dung được điều chỉnh trong luật. Ví dụ, 1.179 bị can đình chỉ do bị hại rút đơn yêu cầu khởi tố, 362 bị can đình chỉ do người bị hại hoặc đại diện của người bị hại tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự. Đây là những điều khoản mới của Bộ luật Hình sự đã có quy định. Đây là nội dung mới được thực hiện, số bị can tạm đình chỉ và đình chỉ tăng lên do như vậy”, Bộ trưởng Tô Lâm nói.
Về nguyên nhân chủ quan, theo Người đứng đầu Bộ Công An, trong số các trường hợp điều tra, do nguyên nhân chủ quan chiếm tỷ lệ rất nhỏ, có 24 trường hợp, chiếm 0,75% tổng số bị can.
Cụ thể, 18 bị can đình chỉ do không có sự việc phạm tội hoặc hành vi không cấu thành tội phạm, quá trình điều tra đã có kết luận và 6 trường hợp bị can do hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được bị can đã thực hiện phạm tội. Đối với các trường hợp này cần phải kiểm tra, đánh giá từng trường hợp cụ thể mới xác định được vấn đề oan sai, có bồi thường thiệt hại.
Để tập trung nâng cao hiệu quả công tác điều tra trong thời gian tới, Bộ Công an cho biết sẽ tập trung chỉ đạo một số công việc.
Một là, tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, Luật Hình sự năm 2015, Luật Thi hành tạm giam, tạm giữ, hiện nay chúng tôi đang chỉ đạo rà soát lại những khó khăn, vướng mắc trong việc thi hành các bộ luật trên để có kiến nghị và đưa vào đời sống thực tế cho phù hợp.
Hai là, chúng tôi tăng cường tập huấn, đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ điều tra, công an các cấp thực hiện có hiệu quả các đề án, dự án nhằm trang bị cho lực lượng điều tra đủ sức hoàn thành nhiệm vụ và thực hiện, đặc biệt đổi mới điều tra cho cán bộ điều tra để bố trí các phòng hỏi cung có ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh để kiểm soát các hoạt động này.
Ba là, tăng cường thanh tra, kiểm tra, chấn chỉnh những tồn tại thiếu sót trong tiếp nhận, xử lý tin báo, tố giác tội phạm. Trước mắt, triển khai thực hiện có hiệu quả kế hoạch tổng kiểm tra các vụ việc, tạm đình chỉ điều tra và đình chỉ điều tra trong toàn quốc.
Bốn là, tiếp tục thực hiện các giải pháp phòng ngừa sai phạm, tiêu cực trong hoạt động điều tra, các giải pháp chống bức cung, nhục hình và các vi phạm khác có liên quan trong quá trình thực hiện các điều tra. Tôi xin một số ý kiến như vậy.
Đấu tranh với tội phạm có việc không khởi tố, không bắt thì không thể điều tra
Tiếp lời của Bộ trưởng Tô Lâm, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân Tối cao, Lê Minh Trí cho biết: Trước hết, về phía kiểm sát, chúng tôi sẽ kiểm sát quá trình giải quyết xử lý tin báo tố giác tội phạm ngay từ đầu.
Cùng với đó, trong quá trình khởi tố cũng như điều tra, chúng tôi sẽ cho nghiên cứu hồ sơ và yêu cầu kiểm sát viên nghiên cứu hồ sơ để phát hiện ra những mâu thuẫn, những vấn đề bất cập trong hồ sơ, tài liệu của vụ án để làm sao đưa ra những yêu cầu xác minh, yêu cầu điều tra kịp thời để làm sao quá trình kiểm sát phải chặt chẽ từ đầu đến quá trình điều tra và truy tố. Trong quá trình các quy định của Luật Tố tụng hình sự cũng như các quy định về nghiệp vụ của ngành cũng tiếp tục được thanh tra, kiểm tra để có chấn chỉnh và chấp hành nghiêm, vì chắc chắn chấp hành nghiêm sẽ hạn chết bớt sai sót.
 |
| Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, Lê Minh Trí trả lời câu hỏi của đại biểu |
Trong quá trình tạm đình chỉ hoặc đình chỉ có hai mặt tích cực. Vì trong đấu tranh với tội phạm có những việc chúng ta không khởi tố, không bắt thì không thể điều tra được. “Ví dụ tội phạm ma túy, tội tham nhũng, cướp, giết, hiếp, ngay cả tội đánh bài chúng ta chần chừ không làm là không được. Khi làm trong quá trình phân loại, rà soát sẽ có việc chúng ta thấy không đủ yếu tố, đình chỉ hoặc tạm đình chỉ là để đảm bảo ngăn chặn oan sai sâu hơn, có yếu tố tích cực như vậy”, ông Trí nêu thực tế.
Về phía Viện kiểm sát, Viện trưởng năm 2017 đã ban hành một chỉ thị yêu cầu 63 viện trưởng của 63 tỉnh thành rà soát lại toàn bộ vụ việc tạm đình chỉ để cái nào còn trong thời hiệu sẽ tiếp tục xem xét phục hồi điều tra trong thời hạn cho phép, còn cái này không đủ điều kiện thì kết thúc để đảm bảo trách nhiệm của kiểm sát trong quá trình kiểm sát, điều tra và truy tố, xét xử.
Giơ biển tranh luận , ĐB Đặng Thị Phương Thảo (Nam Định) cho biết, bà đồng ý với ý kiến của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao nói rằng việc đình chỉ điều tra này có 2 mặt của một vấn đề nhưng nó tiềm ẩn nguy cơ bỏ lọt tội phạm. Trong số đó có rất nhiều vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. Vấn đề này Ủy ban Tư pháp Quốc hội đã nêu ra rất nhiều năm trong thời gian gần đây.
“Vì thế, tôi mong Bộ trưởng Bộ Công an, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao quan tâm vấn đề này làm sao giảm tỷ lệ này xuống. Nếu hết thời hạn tạm đình chỉ, phải có biện pháp tố tụng tiếp theo chứ không thể treo mãi như thế”, bà Thảo nói.
