Nguồn gốc thửa đất bị tranh chấp
Theo ông Nguyễn Công Khoan và ông Nguyễn Công Ba trình bày, năm 1999, gia đình ông Khoan nhận chuyển nhượng của ông Nguyễn Công Ba và bà Trần Thị Thơm căn nhà cấp 4, cùng công trình phụ có diện tích 100m2, nằm trên tổng diện tích 624m2 tại thửa đất số 69, tờ bản đồ số 14, thuộc thị trấn Nông Trường Mộc Châu, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La, với số tiền là 25 triệu đồng, thời gian sử dụng lâu dài.
Việc chuyển nhượng được lập thành văn bản và có xác nhận của chính quyền địa phương. Tại sổ mục kê và trích lục bản đồ địa chính năm 2000 ghi rõ, tên người sử dụng đất là Nguyễn Công Khoan, tổng diện tích 649m2, mục đích sử dụng đất ODT và HNK. Gia đình ông Khoan sinh sống và sử dụng diện tích đất này từ năm 1999 đến nay và không xảy ra tranh chấp.
Đến ngày 1/4/2018, ông Đinh Công Lập (trú tại tiểu khu Bó Bun, thị trấn Nông trường Mộc Châu, huyện Mộc Châu) gửi thông báo yêu cầu gia đình ông Nguyễn Công Ba, ông Nguyễn Công Khoan phải trả lại đất.
Vì ông Lập cho rằng, nguồn gốc 624m2 đất đang tranh chấp nằm trong diện tích 1.792m2 là một phần thuộc khu đất của Nông trường Quốc doanh Mộc Châu 1 mà ông Lập được Ban Quản lí Tiểu khu Bó Bun, thị trấn Nông trường Mộc Châu giao năm 1993.
Ông Nguyễn Công Ba cho biết, ông Nguyễn Công Lập có đưa ra tờ “danh sách nhận đất sản xuất tại Km72 ngày 30/1/1993” thể hiện có 31 hộ gia đình nhận đất trong đó có hộ ông Đinh Công Lập. Tuy nhiên, danh sách này không có chữ kí xác nhận của cơ quan, đơn vị, tổ chức nào, không có kí tên người nhận đất,vì vậy ông Ba cho rằng đây không phải là giấy tờ làm cơ sở cho việc giao đất thầu khoán cho ông Đinh Công Lập.
Trước đó, ngày 6/10/1994, ông Đinh Công Lập giao cho ông Nguyễn Công Ba diện tích cụ thể là 660m2 đất. Trong đó, phần đất mặt tiền tương ứng 7,5m và chiều dài 88m, thời hạn sử dụng lâu dài. Ông Ba “đầu tư” cho ông Lập 21 triệu đồng để ông Lập “có vốn hoạt động phát triển kinh tế hộ gia đình” và ông Lập đã nhận đủ vào ngày 31/10/1994.
Cũng trong năm 2000, gia đình ông Lập kê khai đăng kí quyền sử dụng đối với diện tích đất của gia đình mình và được cấp GCNQSDĐ, không kê khai đăng kí diện tích đất đã chuyển nhương. Bởi vậy, ông Ba và gia đình ông Khoan không đồng ý trả lại đất, nên ông Lập đã khởi kiện ra toà.
Hành trình hơn 4 năm “mòn mỏi”
Ngày 4/1/2019, TAND huyện Mộc Châu đưa Vụ án sơ thẩm thụ lý số 25/2018/TLST-DS ngày 18/7/2018 về việc “tranh chấp quyền sử dụng đất”, Theo đó, TAND huyện Mộc Châu chấp nhận khởi kiện của ông Đinh Công Lập; tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ giữa gia đình ông Đinh Công Ba, Trần Thị Thơm với gia đình ông Nguyễn Công Khoan, Vũ Thị Nga ngày 2/11/1999 vô hiệu hoàn toàn; buộc ông Nguyễn Công Khoan, Vũ Thị Nga phải trả lại thửa đất số 69, tờ bản đồ 14, diện tích 624m2; tạm giao cho ông Đinh Công Lập và bà Lường Thị Kim Lan sử dụng.
Không đồng ý với quyết định của TAND huyện Mộc Châu, ông Nguyễn Công Ba và Nguyễn Công Khoan đã kháng cáo toàn bộ bản án.
 |
Vụ “tranh chấp quyền sử dụng đất” tại huyện Mộc Châu. |
Ngày 12/7/2019, TAND tỉnh Sơn La đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm, tuyên y án sơ thẩm của TAND huyện Mộc Châu.
Ngày 5/3/2021, TAND Cấp cao tại Hà Nội ra Quyết định giám đốc thẩm số 12/2021/DS-GĐT về vụ án “tranh chấp QSDĐ” tuyên: “Hủy toàn bộ Bản án dân sự phúc thẩm số 27/2019/DS-ST ngày 12/7/2019 của TAND tỉnh Sơn La và hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 01/2019/DS-ST ngày 4/01/2019 của TAND huyện Mộc Châu. Xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật”.
TAND Cấp cao tại Hà Nội cho rằng: “Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm cho rằng, ngày 19/5/1993, tiểu khu Bó Bun lập tờ trình đề nghị xin cấp đất thổ cư làm nhà ở cho nhân dân tiểu khu và được UBND thị trấn Nông trường Mộc Châu xác nhận, nên nội dung đơn, tờ trình đã thể hiện UBND xã đã chứng nhận việc đăng kí QSDĐ cho các hộ đã có danh sách liệt kê trước ngày 15/10/2013, để xác định ông Lập có QSDĐ là không đúng. Bởi lẽ, văn bản này mới chỉ là tờ trình của tiểu khu Bó Bun (không phải là chủ thể có thẩm quyền quản lí đất đai) và chỉ có xác nhận của UBND xã, chưa có ý kiến của cơ quan có thẩm quyền giao cấp đất, chưa có quyết định giao cấp đất của cơ quan quản lí đất đai theo đúng quy định của Luật Đất đai".
Tại quyết định giám đốc thẩm cũng chỉ rõ về việc nhận khoán và hợp đồng chuyển nhượng đất tại “biên bản hợp đồng thỏa thuận nhận đất khoán trồng cây ăn quả phát triển kinh tế gia đình ngày 6/10/1994”. Tòa án cấp sơ thẩm và cấp phúc thẩm cần xác minh ý kiến của cơ quan quản lý đất đai đối với hợp đồng thầu khoán với thời hạn, lâu dài của các bên (hợp đồng thầu khoán có xác nhận tiểu khu và UBND thị trấn Nông trường Mộc Châu) và chủ thể có quyền tiếp tục sử dụng đất là ai?
Đưa vụ án xét xử lần 2
 |
Bản án sơ thẩm (lần 2) của TAND huyện Mộc Châu. |
Ngày 23/3/2023, TAND huyện Mộc Châu đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm (lần 2). Tại bản án dân sự sơ thẩm số 07/2023/DS-ST của TAND huyện Mộc Châu tiếp tục tuyên, chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Đinh Công Lập; tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ giữa gia đình ông Đinh Công Ba, Trần Thị Thơm với gia đình ông Nguyễn Công Khoan, Vũ Thị Nga ngày 2/11/1999 vô hiệu hoàn toàn; buộc ông Nguyễn Công Khoan, Vũ Thị Nga phải trả lại thửa đất số 69, tờ bản đồ 14, diện tích 624m2.
Dù trước đó, tại Công văn số 2982/UBND-TNMT ngày 28/11/2019, UBND huyện Mộc Châu cũng đã xác định: “Trên thực tế chưa có quyết định giao QSDĐ cho ông Lập, nên khi giải quyết thì UBND huyện Mộc Châu, UBND thị trấn Nông trường Mộc Châu và Tiểu khu Bó Bun là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan”.
Do vậy, tòa án cần xem xét đến trường hợp chủ thể có QSDĐ là cơ quan quản lí đất đai tại địa phương, trên cơ sở đó xác minh ý kiến, quan điểm của các cơ quan có liên quan về quản lý đất đai mới có đủ căn cứ giải quyết "vụ án” theo ý kiến tại quyết định giám đốc thẩm.
Không đồng ý với quyết định tại bản án sơ thẩm lần 2 của TAND huyện Mộc Châu, gia đình ông Ba và ông Khoa đã tiếp tục có đơn kháng cáo gửi tới TAND tỉnh Sơn La.
Đến ngày 17/4/2023, Viện KSND tỉnh Sơn La ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm đối với Bản án dân sự sơ thẩm số 07/2023/DS-ST ngày 23/3/2023 của TAND huyện Mộc Châu.
Theo đó, bản án sơ thẩm của TAND huyện Mộc Châu tuyên xử chấp nhận toàn bộ khởi kiện của nguyên đơn ông Đinh Công Lập là chưa đảm bảo đúng quy định của pháp luật… Do đó, quyết định kháng nghị một phần Bản án dân sự sơ thẩm số 07/2023/DS-ST ngày 23/3/2023 của TAND huyện Mộc Châu.
Đề nghị TAND tỉnh Sơn La khi đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm lại vụ án cần xem xét khách quan, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho gia đình ông Nguyễn Công Ba và ông Nguyễn Công Khoan./.
