 |
| Vì sao giải ngân vốn ODA chậm ? |
5 năm gần đây, Việt Nam luôn được các nhà tài trợ quốc tế dành cho những khoản vay ODA khá lớn, nhằm đầu tư vào những chương trình, dự án có tầm quan trọng với quốc kế, dân sinh. Đó là biểu hiện đáng mừng bởi nó diễn ra trong bối cảnh các nguồn cung ứng vốn có xu hướng giảm, nhất là trong bối cảnh suy giảm kinh tế. Vấn đề đặt ra là cần thực hiện tốt việc giải ngân.
Đầu vào đáng mừng
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, từ đầu năm đến nay, tổng giá trị vốn ODA được ký thông qua các hiệp định giữa Việt Nam với các nhà tài trợ đạt 1,467 tỷ USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm ngoái.
Các đối tác cung cấp ODA truyền thống như Nhật Bản, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và Ngân hàng Thế giới (WB) vẫn là những nhà tài trợ lớn, chiếm 97% tổng giá trị mới ký kết.
Những dự án thuộc lĩnh vực giao thông vận tải (GTVT) và xây dựng hạ tầng tiếp tục nhận được sự trợ giúp, gồm những dự án quy mô lớn, có tác động tích cực đến sự phát triển KT-XH trong khu vực hoặc liên vùng như:
Dự án đường cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây, trị giá 410 triệu USD; dự án đổi mới nâng cấp cơ sở hạ tầng đô thị Thanh Hóa, trị giá 104 triệu USD; dự án thoát nước TP Hà Nội, trị giá 300 triệu USD; dự án cải thiện môi trường nước TP Hải Phòng, trị giá 218 triệu USD; dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị TP Hà Nội, trị giá 183,5 triệu USD...
Các dự án sử dụng vốn ODA đều nhằm vào những mục tiêu lớn, phục vụ những chương trình vì quốc kế, dân sinh và có tính chất lan tỏa rất rộng về mặt xã hội như giao thông, hạ tầng, năng lượng, y tế, giáo dục, xóa đói giảm nghèo... vì vậy sử dụng có hiệu quả nguồn vốn này là yêu cầu quan trọng.
Mức giải ngân thấp và không đều
Tổng mức giải ngân của 5 tháng đầu năm nay đạt khoảng 720 triệu USD, bằng 38% kế hoạch cả năm.
Lý giải về thực tế này, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, mức giải ngân còn thấp nhưng chưa đáng ngại, hiện tượng này thường diễn ra những tháng đầu năm và sẽ được cải thiện vào cuối năm khi các dự án đẩy nhanh tiến độ. Tuy nhiên, điều đáng quan tâm là, mức giải ngân diễn ra không đều giữa các ngành.
Theo đánh giá của WB, các dự án thuộc ngành điện có mức giải ngân khá hơn cả, chiếm 50% tổng mức giải ngân của các lĩnh vực; dự án thuộc ngành GTVT, hạ tầng đô thị, giáo dục đào tạo có mức giải ngân thấp hoặc trung bình. Các dự án công nghệ thông tin có mức giải ngân kém nhất.
Theo báo cáo của 8 bộ, ngành và 48 tỉnh, thành phố, trong số 556 dự án có báo cáo chỉ có 121 dự án đạt mức giải ngân từ 60% kế hoạch cả năm trở lên.
Cụ thể, Bộ GTVT đang chủ trì 38 dự án và đã thực hiện được 1.848 tỷ đồng, đạt 38% kế hoạch. Bộ Y tế quản lý 61 chương trình, dự án đã giải ngân hơn 30% kế hoạch, trong đó có một số dự án mới chỉ đạt trên dưới 10% kế hoạch…
Việc triển khai các dự án ODA nhìn chung vẫn trong tình trạng xôi đỗ và khá phức tạp bởi yêu cầu cao về tính đồng bộ, sự khắt khe về tiến độ và sự phối, kết hợp trong quan hệ điều hành giữa cấp vĩ mô với nhà tài trợ, các địa phương cũng như nhà thầu.
Gỡ khó để giải ngân tương xứng
Từ thực tế, Bộ GTVT cho rằng, việc phê duyệt điều chỉnh dự toán, dự án đầu tư còn chậm vì sự biến động giá vật liệu xây dựng. Có những dự án đang trong giai đoạn đấu thầu nhưng phải hủy bỏ kết quả đấu thầu do năng lực nhà thầu không đạt yêu cầu hoặc có rất ít nhà thầu tham gia nên bị mất tính cạnh tranh.
Tình trạng bàn giao mặt bằng chậm từ phía địa phương diễn ra tại nhiều công trình. Một số dự án thuộc Bộ Y tế lại bị ảnh hưởng bởi việc giao vốn đối ứng chậm, việc kiểm soát chi các hoạt động dự án tại kho bạc còn đòi hỏi thủ tục phức tạp; mức lương cho cán bộ thấp nên khó tuyển chuyên gia giàu kinh nghiệm...
Bộ GTVT đề nghị cho phép đấu thầu rộng rãi các gói thầu xây lắp, thiết bị mà không cần duyệt dự toán xây lắp trước khi đấu thầu để tránh chậm trễ khi chờ đợi thẩm định, nhất là trong bối cảnh một số đơn giá không xác định được tại thị trường Việt Nam. Bộ này còn kiến nghị cho phép áp dụng thông lệ quốc tế đối với các gói thầu xây lắp.
Bộ Y tế đề nghị các tỉnh đẩy nhanh tiến độ phê duyệt kế hoạch hoạt động, kế hoạch đấu thầu cũng như cung ứng vốn đối ứng kịp thời. Một số địa phương nêu ý kiến cần có văn bản chỉ đạo rõ hơn chính sách, mức giá bồi thường khi di dân, giải phóng mặt bằng...
Thực tiễn luôn đặt ra yêu cầu kết hợp nhuần nhuyễn, hài hòa giữa thu hút và giải ngân vốn ODA, trong đó chú trọng thỏa đáng tới mục tiêu giải ngân. Dự báo, nếu không có biến động bất ngờ, tổng mức giải ngân các dự án sử dụng vốn ODA năm nay sẽ đạt hơn 2,4 tỷ USD.
Hà Nội mới
