Chiều nay (20/12), UBTVQH cho ý kiến về dự án Pháp lệnh án phí, lệ phí Tòa án và thống nhất ban hành theo thủ tục rút gọn Nghị quyết về mức thu miễn giảm, thu nộp lệ phí án phí Tòa án thay cho Pháp lệnh này. Nghị quyết sẽ có hiệu lực từ 1/1/2017.
Nghị quyết về mức thu miễn giảm, thu nộp lệ phí án phí Tòa án sẽ bảo đảm tính khả thi, cải cách hành chính, bảo đảm quyền tiếp cận công lý của người dân, không tạo gánh nặng tài chính, “rào cản kỹ thuật” hạn chế quyền được đề nghị Tòa án bảo vệ lợi ích hợp pháp và chính đáng của người dân.
Không quy định mức án phí 0 đồng
Nghị quyết nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân thuộc diện phải nộp án phí, lệ phí Tòa án; phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội hiện nay, theo nguyên tắc mức điều chỉnh cao nhất bằng với mức biến động giá. Theo đó, mức án phí hình sự là 200.000 đồng, tăng so với mức 50.000 đồng/vụ hiện nay.
Quá trình thẩm tra dự thảo, có ý kiến của Ủy ban TCNS đề nghị quy định mức thu án phí hình sự là "0 đồng” nhằm tháo gỡ những bất cập trong quá trình tổ chức thu và vẫn đảm bảo phù hợp với quy định tại khoản 2 Điều 136 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015: “Người bị kết án phải trả án phí theo quyết định của Tòa án”.
Theo các ý kiến này, thực tế mức nộp 200.000 đồng/vụ không đáng kể, không đủ để bù đắp chi phí và không tác động nhiều đến thu ngân sách nhà nước, nhưng trong rất nhiều trường hợp vì lý do khách quan có những người không nộp án phí sẽ không được xóa án tích và phải bị ghi vào lý lịch tư pháp.
Tuy nhiên, bà Lê Thị Nga – Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH đề nghị cân nhắc ý kiến trên vì cho rằng, quy định án phí hình sự sơ thẩm ở mức 0 đồng thì “có cũng như không” và chưa bảo đảm đúng tính chất của phí, lệ phí.
 |
| Tòa án sẽ tuyên miễn án phí khi xét xử thấy trường hợp nào đó không có khả năng |
Tán thành, ông Uông Chu Lưu – Phó Chủ tịch QH nhận định, án phí là một nghĩa vụ đối với Nhà nước. Dù ở mức 200.000 đồng thì trong nhiều vụ án cũng không thể bù đắp hết các chi phí.
“Còn vì lý do nào đó mà người ta không nộp, không được xóa án tích và ghi vào lý lịch tư pháp lại là chuyện khác. Trường hợp này khi Tòa xét xử thấy trường hợp nào đó không có khả năng thì Tòa tuyên miễn luôn” – Phó Chủ tịch QH giải thích.
Giảm 50% mức tạm ứng án phí, án phí cho người gặp sự kiện bất khả kháng
Đối với mức án phí giải quyết theo thủ tục rút gọn: Quy định mức thu bằng 50% mức thu của vụ án giải quyết theo thủ tục thông thường. Đối với lệ phí công nhận, cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định của Tòa án nước ngoài; phán quyết của Trọng tài nước ngoài: Quy định một mức thu lệ phí áp dụng chung là 03 triệu đồng; đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế, không phân biệt đối xử về mức thu giữa tổ chức, cá nhân thường trú và không thường trú tại Việt Nam.
Nghị quyết điều chỉnh giảm mức lệ phí ủy thác tư pháp của Tòa án nước ngoài tại Việt Nam để phù hợp với thực tế và thông lệ quốc tế (giảm từ 5 triệu đồng xuống 1 triệu đồng/hồ sơ).
Nghị quyết cũng bổ sung đối tượng không phải nộp tạm ứng án phí dân sự, án phí dân sự để tạo thuận lợi cho Ngân hàng Chính sách xã hội khởi kiện thu hồi nợ vay trong trường hợp Ngân hàng cho vay đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác; bổ sung hộ cận nghèo được miễn án phí, lệ phí Tòa án;
Nghị quyết cũng bổ sung quy định chế độ thu, nộp, quản lý tạm ứng án phí, án phí, (Điều 19). Theo đó, cơ quan thu án phí, lệ phí Tòa án mở tài khoản tạm thu tại Kho bạc Nhà nước cùng cấp để thu tạm ứng án phí, tạm ứng lệ phí Tòa án. Định kỳ hàng tuần, cơ quan thu tạm ứng án phí, tạm ứng lệ phí Tòa án phải nộp 100% tiền tạm ứng án phí, tạm ứng lệ phí Tòa án thu được vào tài khoản tạm thu ngân sách tại Kho bạc Nhà nước.
Nghị quyết cũng quy định trường hợp giảm tạm ứng án phí, án phí, tạm ứng lệ phí Tòa án, lệ phí Tòa án trong trường hợp: Người gặp sự kiện bất khả kháng dẫn đến không có đủ tài sản để nộp tạm ứng án phí, án phí có xác nhận của UBND xã, phường, thị trấn nơi người đó cư trú thì được Tòa án giảm 50% mức tạm ứng án phí, án phí mà người đó phải nộp.
