Chủ tàu cá có phải mua cả BHXH bắt buộc và BH tại các doanh nghiệp kinh doanh BH?

Chủ tàu cá có phải mua cả BHXH bắt buộc và BH tại các doanh nghiệp kinh doanh BH?
(PLO) - Không có ngư dân nào được chủ tàu tham gia bảo hiểm (BH) tai nạn lao động (TNLĐ) - bệnh nghề nghiệp (BNN) bắt buộc theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội (BHXH), nhưng lại có đến 92,9% ngư dân được mua “Bảo hiểm tai nạn thuyền viên” (BHTNTV) bắt buộc của các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm (DNKDBH). Vậy đâu là nguyên nhân của thực trạng này? 

Tham gia Bảo hiểm xã hội hay mua bảo hiểm của các doanh nghiệp?

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, người làm việc theo hợp đồng lao động (HĐLĐ) không xác định thời hạn, HĐLĐ xác định thời hạn, HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, người làm việc theo HĐLĐ có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng…, thì thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Theo Luật Việc làm, người lao động phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) khi làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn, HĐLĐ xác định thời hạn, HĐLĐ theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng.

Còn Luật An toàn, vệ sinh lao động (ATVSLĐ) quy định người sử dụng lao động (NSDLĐ) phải có trách nhiệm tham gia BH TNLĐ - BNN  cho người lao động (NLĐ) thuộc trường hợp bắt buộc tham gia BHXH theo Luật BHXH. 

Như vậy, BHXH bắt buộc bao gồm các loại BH thành phần là: BHXH (hưu trí và tử tuất), BH TNLĐ - BNN, BHTN, bảo hiểm y tế (BHYT). Đây là loại hình BH do Nhà nước tổ chức, đảm bảo hài hòa được quyền lợi của NLĐ, NSDLĐ, đảm bảo an sinh xã hội.

Tuy nhiên, cũng với chính sách BHTNTV (thực chất là BH TNLĐ - BNN), Bộ Tài chính có Quyết định số 128/1999/QĐ-BTC ngày 25/10/1999 về việc ban hành quy tắc, biểu phí, số tiền BHTNTV và BH mọi rủi ro thân tàu đối với phương tiện đánh bắt hải sản xa bờ thì “Doanh nghiệp bảo hiểm, thuyền viên làm việc và sinh hoạt trên các phương tiện nghề cá có nghĩa vụ thực hiện chế độ bảo hiểm bắt buộc tai nạn thuyền viên”. Nghị định số 66/2005/NĐ-CP ngày 19/5/2005 của Chính phủ về đảm bảo an toàn cho người và tàu cá hoạt động thuỷ sản cũng quy định đối với thuyền viên phải có “Giấy chứng nhận bảo hiểm thuyền viên”. Tương tự, Nghị định số 71/2015/NĐ-CP ngày 03/9/2015 của Chính phủ về quản lý hoạt động của người, phương tiện trong khu vực biên giới biển Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đối với thuyền viên phải có “Giấy chứng nhận bảo hiểm thuyền viên theo quy định của pháp luật”. Nghị định số 103/2013/NĐ-CP ngày 12/9/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC) đối với hành vi không mua BHTNTV cho thuyền viên làm việc trên tàu cá theo quy định của pháp luật từ 2 triệu đến 5 triệu đồng.

Quy định trên cho thấy, quyền lợi của ngư dân khi bị TNLĐ được pháp luật bảo vệ bởi việc bắt buộc NSDLĐ (chủ tàu) phải đồng thời tham gia BH TNLĐ – BNN cho họ nếu thuộc trường hợp BHXH bắt buộc theo Luật BHXH, Luật ATVSLĐ và BHTNTV theo các Nghị định và Quyết định của Bộ Tài chính. 

Văn bản dưới luật đang nghiêng về bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp

Qua kết quả khảo sát 155 phiếu của 155 ngư dân làm việc trên tàu cá của các doanh nhiệp đánh bắt thuỷ sản của Kiên Giang thì số năm lao động (LĐ) trên biển bình quân của  mỗi ngư dân là 11 năm, trong đó thời gian ngắn nhất là 01 năm và thời gian LĐ dài nhất là 40 năm. Nghiên cứu còn nhận thấy, thời gian LĐ của ngư dân trên biển trong một năm: bình quân là 10,26 tháng, ít nhất là 7 tháng, nhiều nhất là 12 tháng và đa số các ngư dân LĐ trên biển khoảng 10 tháng. Từ đó, có thể đi đến kết luận là hầu hết ngư dân làm việc trên tàu cá, nhất là tàu có công suất lớn đánh bắt xa bờ đều thuộc diện bắt buộc phải tham gia BHXH. Tuy nhiên, kết quả khảo sát cũng như thông tin của BHXH tỉnh cho biết: không có chủ tàu và ngư dân nào tham gia BHXH, BH TNLĐ - BNN, BHYT, BHTN,  nhưng lại có đến 92,9% ngư dân được chủ tàu mua BHTNTV của các DNKDBH. Nguyên nhân của tồn tại này thì nhiều, nhưng chủ yếu là do: 

Thứ nhất, bất cập trong tham gia BH TNLĐ - BNN bắt buộc: Luật ATVSLĐ bắt buộc NSDLĐ phải đóng BH TNLĐ - BNN thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo Luật BHXH, không bắt buộc phải mua BH TNLĐ tại các DNKDBH. Tuy nhiên, các văn bản như: Quyết định số 128/1999/QĐ-TTg, Nghị định số 66/2005/NĐ-CP, Nghị định số 71/2015/NĐ-CP, Nghị định số 103/2013/NĐ-CP lại quy định chủ tàu phải mua BHTNTV, XPVPHC đối với hành vi không mua BHTNTV, trong khi đó BHTNTV chỉ có ở DNKDBH. 

Thứ hai, tham gia BH TNLĐ - BNN cho thuyền viên, chủ tàu hàng tháng phải đóng BHXH, BH TNLĐ - BNN, BHYT, BHTN cho NLĐ một khoản tiền đáng kể là 21% trên quỹ tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, trong đó BH TNLĐ - BNN là 0,5%. Ví dụ: một ngư dân tiền lương một tháng là 12 triệu đồng (bao gồm cả tiền lương cố định và tiền lương theo sản phẩm đánh bắt) thì chủ tàu phải đóng BH TNLĐ - BNN cho họ một năm là  720.000 đồng. Quy định này là hoàn toàn phù hợp, hài hoà lợi ích giữa NLĐ và NSDLĐ, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, đảm bảo an sinh xã hội. Tuy nhiên, nếu chủ tàu mua BHTNTV của DNKDBH thì mức tối thiểu chỉ là 28.000 đồng/thuyền viên/năm, theo đó mức chi trả của DNKDBH theo mức phí này cũng rất thấp, tối đa là 10 triệu đồng/vụ tai nạn. 

Thứ ba, tất cả các tàu cá xuất - nhập bến phải chịu sự kiểm soát của Trạm/Đồn Biên phòng, trong đó thuyền viên trên tàu cá phải có danh sách thuyền viên, có BHTNTV… Bên cạnh, Bộ đội Biên phòng có quyền XPVPHC “đối với hành vi không mua bảo hiểm thuyền viên theo quy định của pháp luật” theo Nghị định số 103/2013/NĐ-CP, mà không có quyền XPVPHC về hành vi “không tham gia BHXH”, “chậm đóng BHXH bắt buộc” theo Nghị định số 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013 của Chính phủ. 

Thứ tư, các DNKDBH có chính sách linh hoạt, chấp nhận bán BH TNLĐ cho thuyền viên theo số lượng người/tàu cá/năm mà không cần họ tên NLĐ cụ thể, trong khi đó tham gia BH TNLĐ - BNN tại BHXH phải có danh sách NLĐ cụ thể. Đóng BHXH, mỗi NLĐ được cấp một “Sổ bảo hiểm xã hội” (không thể hiện BH TNLĐ – BNN) và “Thẻ bảo hiểm y tế”. Mua BHTNTV, NSDLĐ  được cấp “Giấy chứng nhận bảo hiểm tàu cá” hoặc “Giấy chứng nhận khai thác hải sản” trong đó thể hiện các loại hình BH như: Thân tàu, ngư lưới cụ, rủi ro đặc biệt, trách nhiệm dân sự của chủ tàu, tai nạn thuyền viên. 

Thử đặt phép tính: Ngư dân có mức lương 12 triệu đồng/tháng bị TNLĐ với mức suy giảm khả năng LĐ là 5%. Nếu tham gia BH TNLĐ - BNN thì được bồi thường 1,5 x 12 triệu = 18 triệu đồng, BHXH trợ cấp một lần 5 x 1.300.000 đồng (tháng lương cơ sở) = 6.500.000 đồng. Tổng cộng ngư dân bị TNLĐ được hưởng từ NSDLĐ và BHXH là 24.500.000 đồng (theo điểm a khoản 4 Điều 38 và điểm a khoản 2 Điều 48 Luật ATVSLĐ). Ngoài ra, BHXH còn trợ cấp hàng tháng, trợ cấp phục vụ, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp...nếu đáp ứng điều kiện % suy giảm khả năng LĐ. Tuy nhiên, nếu mua BHTNTV với mức tối thiểu là 28.000 đồng/năm/ngư dân thì mức tối đa DNKDBH và chủ tàu trả cho ngư dân bị tai nạn một lần chỉ là 18 triệu đồng theo quy định tại điểm a khoản 4 Điều 38 và khoản 3 Điều 39 Luật ATVSLĐ, không có các chế độ khác như BHXH.  

Với đặc thù làm việc trên biển, hàng ngày ngư dân phải luôn đối mặt với tai nạn, rủi ro rất cao đến từ thiên tai, nhân tai. Nhưng với những bất cập trong chính sách BH TNLĐ cho ngư dân nêu trên, 73.710 ngư dân của Kiên Giang và hàng triệu ngư dân trên cả nước đang bị thiệt thòi, quyền lợi của họ không được bảo đảm khi bị TNLĐ nếu không kịp thời sửa đổi, thay thế, hủy bỏ những văn bản quy phạm pháp luật không còn phù hợp hoặc trái luật, không ban hành chính sách BHXH về TNLĐ một cách linh hoạt. 

Đọc thêm

Trồng cây gai dầu có vi phạm pháp luật không?

Cây gai dầu - Ảnh: Internet
(PLVN) - Bạn đọc thắc mắc: "Quy định của pháp luật Việt Nam về việc trồng và làm các sản phẩm từ cây gai dầu như thế nào? Nếu được phép trồng thì thủ tục và quy định cụ thể ra sao?"

Điều cần lưu ý nếu quyết định thu phí cao tốc

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Dự thảo Luật Đường bộ mới nhất chuẩn bị để xin ý kiến đại biểu Quốc hội chuyên trách quy định thu phí sử dụng với phương tiện lưu thông trên cao tốc do Nhà nước đầu tư, sở hữu, quản lý và khai thác. Đó là các tuyến được đầu tư công và theo hình thức khác khi kết thúc hợp đồng đã chuyển giao cho Nhà nước.

Cẩn trọng với những hành vi gây hại cho đồng tiền

Những hành vi hủy hoại tiền Việt Nam trái pháp luật sẽ bị xử lý nghiêm. (Ảnh minh họa - Nguồn: Tuoitre.vn)
(PLVN) - Rải tiền cầu lộc, cúng tiền cô hồn, rải tiền đám ma xuống đường, làm bó hoa bằng tiền hay đốt tiền, xé tiền… những hành vi ấy đều vi phạm pháp luật, có thể bị phạt từ 10 đến 15 triệu đồng hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy vào tính chất, mức độ của hành vi.

Bộ Công an: Một số nội dung người dân cần biết khi Luật Căn cước có hiệu lực

Thiếu tướng Phạm Công Nguyên, Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp, Bộ Công an (Ảnh: BCA).
(PLVN) - Luật Căn cước sẽ có hiệu lực thi hành từ 01/7/2024, Bộ Công an đang chuẩn bị những điều kiện cần thiết để triển khai thực hiện Luật. Việc thu thập mống mắt, ADN sẽ được triển khai thực hiện như thế nào? Những ai sẽ cần đổi Thẻ Căn cước sau khi Luật có hiệu lực.. là những nội dung được giải đáp tại Họp báo Quý I/2024 do Bộ Công an tổ chức, chủ trì diễn ra vào sáng nay (26/3).

Dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi): Đề xuất ghi âm, ghi hình phiên tòa phải được chủ tọa cho phép

Ảnh minh họa. Plo.vn
(PLVN) -  Tại dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi), TAND tối cao đề xuất việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp chỉ được thực hiện khi chủ tọa cho phép. Trường hợp ghi âm, ghi hình ảnh người tiến hành tố tụng khác, người tham gia phiên tòa, phiên họp; phải được sự đồng ý của họ.

Thiên Đàng Quảng Ngãi: 9 lần gia hạn vẫn phơi nắng, phơi mưa

Hiện trường vụ khai thác cát trong khu du lịch Thiên Đàng. (Ảnh trong bài: Vân Anh)
(PLVN) - Dự án khu du lịch Thiên Đàng có diện tích hơn 100ha tại Khu kinh tế (KKT) Dung Quất (tỉnh Quảng Ngãi), từng được kỳ vọng là “cú hích” trong phát triển du lịch ven biển của Quảng Ngãi nói riêng và khu vực miền Trung nói chung. Thế nhưng, sau gần 20 năm đầu tư xây dựng, dự án dự kiến có tổng mức đầu tư gần 2.000 tỷ đồng trở nên hoang tàn.

Đề xuất Bí thư tỉnh uỷ được bố trí nhà ở công vụ ngang cấp Bộ trưởng

Ảnh minh họa.
(PLVN) -  Tại Dự thảo Quyết định về tiêu chuẩn, định mức nhà ở công vụ, Bộ Xây dựng đề xuất tiêu chuẩn nhà ở công vụ đối với cán bộ ở địa phương được bố trí nhà ở công vụ với hai loại hình: Nhà liền kề diện tích đất từ 200m2 đến 250 m2 hoặc căn hộ chung cư diện tích sử dụng từ 145 m2 đến 160 m2, định mức kinh phí tối đa trang bị nội thất đồ dời cho nhà liền kề và căn hộ chung cư công vụ này là 250 triệu đồng, tương đương với cấp Bộ trưởng.

Sở Tài nguyên và Môi trường Vĩnh Long: Yêu cầu Nhà máy xay xát lúa Thành Tiền khắc phục ô nhiễm

Nhà xưởng bao trùm bộ phận thải khí ra môi trường của Nhà máy đang được thi công. (Ảnh: Nguyễn Thuận)
(PLVN) - Đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Vĩnh Long thông tin, đầu tháng 3/2024, Sở phối hợp với địa phương làm việc với Nhà máy xay xát lúa Thành Tiền (ấp Hồi Thạnh, xã Xuân Hiệp, huyện Trà Ôn) về kết quả thực hiện các hạng mục của giấy phép môi trường, tiến độ thực hiện theo biên bản của Đoàn kiểm tra.

Thanh Hóa: Kết luận về một số vi phạm tại Sở Công Thương

Thanh Hóa: Kết luận về một số vi phạm tại Sở Công Thương
(PLVN) - Thanh tra tỉnh Thanh Hóa vừa công bố Kết luận số 336/KL-TTTH ngày 6/2/2024 về trách nhiệm việc thực hiện chính sách, pháp luật và nhiệm vụ, quyền hạn trong quản lý, sử dụng tài sản công, ngân sách nhà nước; thực hiện công vụ của cán bộ, công chức trong giải quyết thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ hành chính công cho cá nhân, tổ chức tại Sở Công Thương.

Thủ tục cấp thẻ căn cước cho trẻ em từ 1/7/2024

Công dân làm căn cước công dân gắn chip tại Hà Nội. (Ảnh: thanhnien.vn)
(PLVN) - Luật Căn cước 2023 lần đầu tiên quy định cấp thẻ căn cước cho trẻ em từ 1/7/2024. Trong đó, công dân Việt Nam dưới 14 tuổi sẽ được làm căn cước nếu có nhu cầu, từ đủ 14 tuổi trở lên bắt buộc phải thực hiện thủ tục cấp thẻ căn cước.

Sự việc sổ đỏ bị từ chối chỉnh lý biến động tại Tây Ninh: Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh đang kiểm tra, xác minh

Mỗi khi đến thăm đất, bà Hoa đều phải phá khóa, do liên tục bị người khác khóa cổng. (Ảnh: Tiến Dũng)
(PLVN) - Ông Trần Văn Lô, chuyên viên Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Tây Ninh (VPĐKĐĐ), người được VPĐKĐĐ cử làm việc với PLVN, cho biết VPĐKĐĐ đang cho kiểm tra, xác minh nội dung tố cáo trên của bà Hoa. “Hiện Phòng nghiệp vụ của VPĐKĐĐ đang thụ lý đơn của bà Hoa. Khi có kết quả, VPĐKĐĐ sẽ thông báo công khai”, ông Lô nói.