Vấn đề cần sửa khi hợp nhất hai luật Ban hành văn bản QPPL

Việc tồn tại song song hai văn bản Luật cùng quy định về việc ban hành văn bản QPPL đã phát sinh những điểm không thống nhất dẫn đến những vướng mắc, khó khăn trong việc áp dụng, việc bố trí tổ chức bộ máy, biên chế, kinh phí.

Xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước có ý nghĩa quan trọng trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do người dân và vì người dân.

Để đảm bảo cơ sở pháp lý cho hoạt động xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật (QPPL), Quốc hội đã ban hành Luật ban hành văn bản QPPL năm 1996 (sửa đổi, bổ sung năm 2002, năm 2008); Luật ban hành văn bản QPPL của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân năm 2004.

Các Luật hiện hành đóng vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng và ban hành văn bản QPPL của các cơ quan nhà nước Trung ương và đặc biệt là đối với các cấp chính quyền địa phương. Tuy nhiên, việc tồn tại song song hai văn bản Luật cùng quy định về việc ban hành văn bản QPPL đã phát sinh những điểm không thống nhất dẫn đến những vướng mắc, khó khăn trong việc áp dụng, việc bố trí tổ chức bộ máy, biên chế, kinh phí.

Do đó, việc xây dựng một Luật áp dụng cho cả Trung ương và địa phương về công tác văn bản QPPL trên cơ sở hợp nhất hai Luật là cần thiết, thống nhất về cơ sở lý luận và đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Cần thu gọn thẩm quyền ban hành VB

Việc xây dựng Luật mới cần quan tâm xem xét cụ thể hoá và sửa đổi bổ sung một số vấn đề chủ yếu sau:

Về thẩm quyền ban hành văn bản QPPL: Theo quy định của pháp luật hiện hành, thẩm quyền ban hành văn bản QPPL quy định trên cơ sở thẩm quyền quản lý nhà nước của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân các cấp được quy định trong Luật tổ chức HĐND, UBND. Thực tế hiện nay ở cấp huyện, cấp xã thì phần lớn là không ban hành văn bản QPPL hoặc số ít văn bản QPPL được ban hành theo hướng sao chép lại văn bản của cấp trên.

Mặt khác, dù Luật ban hành văn bản QPPL quy định UBND cấp huyện, cấp xã được ban hành văn bản QPPL nhưng các văn bản Luật chuyên ngành lại không có quy định hoặc rất ít quy định giao thẩm quyền quy định cụ thể một vấn đề cho UBND cấp huyện, cấp xã. Như vậy, quy định thẩm quyền ban hành văn bản QPPL của UBND cấp huyện, cấp xã không có tính khả thi.

Do đó, Luật ban hành văn bản QPPL mới cần quy định thu gọn thẩm quyền ban hành văn bản QPPL của UBND các cấp theo hướng: Bỏ thẩm quyền ban hành văn bản QPPL của UBND cấp xã mà UBND cấp xã chỉ ban hành các văn bản quyết định hành chính để tổ chức thực hiện văn bản QPPL của cơ quan nhà nước cấp trên.

Đối với UBND cấp huyện, HĐND cấp xã chỉ thực hiện ban hành văn bản QPPL trong trường hợp có văn bản của cấp trên giao phải ban hành quy định cụ thể. Vấn đề thu gọn thẩm quyền ban hành văn bản QPPL của UBND các cấp trong Luật ban hành văn bản QPPL cần thống nhất ngay trong quá trình sửa đổi Hiến pháp và Luật tổ chức HĐND, UBND để đảm bảo tính thống nhất và không bị “vướng” khi tổ chức thực hiện.

Nên cho phép địa phương ban hành văn bản tạm thời

Về nội dung văn bản QPPL: Luật hiện hành quy định nội dung văn bản QPPL rất rộng căn cứ vào yêu cầu quản lý nhà nước của thực tiễn nên địa phương rất khó khăn khi xác định nội dung văn bản QPPL cần quy định. Mặt khác, việc quy định nội dung văn bản QPPL phải đảm bảo nguyên tắc không được sao chép lại văn bản của cấp trên dẫn đến tình trạng “cắt, cúp” văn bản QPPL của cơ quan nhà nước cấp trên.

Trường hợp Trung ương giao cho địa phương quy định một vấn đề cụ thể thì theo nguyên tắc địa phương chỉ quy định cụ thể vấn đề đó, còn các nội dung liên quan đến nguyên tắc, quy định chung thì không được quy định để tránh sao chép lại, hoặc có địa phương chỉ quy định một số nội dung liên quan đến vấn đề cần quy định cụ thể đó.

Như vậy, văn bản của địa phương nhằm cụ thể hoá các quy định của văn bản Trung ương nhưng lại không quy định đầy đủ làm cho hệ thống văn bản pháp luật nói chung bị biến dạng, nhiều khi dẫn đến việc khó hiểu và áp dụng còn không đúng với quy định của văn bản gốc là Luật.

Ngoài ra, hiện nay Luật hiện hành không có quy định việc ban hành văn bản QPPL tạm thời. Việc này xuất phát từ tính ổn định của văn bản QPPL nhưng cũng đang làm cho địa phương gặp khó khăn cho hoạt động quản lý trong trường hợp nội dung cụ thể được giao cho Trung ương quy định nhưng Trung ương chưa có quy định trong khi thực tiễn quản lý lại yêu cầu phải có văn bản QPPL để điều chỉnh ngay (ví dụ: vấn đề quản lý đất bãi bồi ven sông ven biển).

Trong trường hợp này, để giải quyết vấn đề về thẩm quyền, Trung ương cần cho phép địa phương ban hành văn bản tạm thời để đáp ứng yêu cầu quản lý cho đến khi có văn bản của Trung ương quy định.

Riêng về hiệu lực văn bản QPPL: Về nguyên tắc, văn bản QPPL có hiệu lực thì phải được áp dụng ngay. Thế nhưng trong thực tế, tình trạng Luật đã có hiệu lực, vẫn phải chờ Nghị định ban hành, Nghị định chờ Thông tư, UBND cấp dưới lại còn phải chờ văn bản của UBND cấp trên mới tổ chức triển khai thực hiện đang làm phát sinh những bất cập.

Để khắc phục tình trạng này, vấn đề về thời gian có hiệu lực của Luật; trách nhiệm của các cơ quan trong việc ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật; trách nhiệm rà soát các văn bản hướng dẫn thi hành Luật phải được cụ thể hoá hơn nữa trong Luật mới.

TS. Nguyễn Văn Thái (Giám đốc Sở Tư pháp Hải Phòng)

Đọc thêm

Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp: Quyết tâm cao trong công tác kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Ngày 28/3, Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, thi hành án dân sự theo các quy định số 131-QĐ/TW và 132-QĐ/TW của Bộ Chính trị với sự chủ trì của đồng chí Lê Thành Long, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Bạc Liêu: Triển khai các Luật mới được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6

Bạc Liêu: Triển khai các Luật mới được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6
(PLVN) - Sáng 28/3, Sở Tư pháp - Cơ quan thường trực Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh Bạc Liêu tổ chức Hội nghị trực tiếp và được kết nối trực tuyến đến các điểm cầu cấp huyện, cấp xã triển khai các Luật mới được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 6, Kỳ họp bất thường lần thứ 5. Ngoài điểm cầu chính, Hội nghị còn kết nối trực tuyến đến 7 điểm cầu cấp huyện và 64 điểm cầu cấp xã.

Nâng cao nhận thức pháp luật và khả năng tiếp cận tín dụng có bảo đảm

Nâng cao nhận thức pháp luật và khả năng tiếp cận tín dụng có bảo đảm
(PLVN) - Trong 02 ngày từ 27-28/3/2024, tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, với sự hỗ trợ bởi Chương trình “Tăng cường pháp luật và tư pháp tại Việt Nam” (EU JULE) do Liên minh Châu Âu tài trợ với sự đóng góp tài chính của hai cơ quan thuộc Liên hợp quốc là UNDP và UNICEF, Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm - Bộ Tư pháp đã tổ chức Lớp tập huấn cho cán bộ địa phương về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và đăng ký biện pháp bảo đảm.

Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi): Quy định rõ cơ chế, giới hạn áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát

 Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa phát biểu tại Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV, cho ý kiến về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội nhấn mạnh, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát là mô hình mới, chưa có thực tiễn kiểm nghiệm. Do đó, cần tiếp cận nội dung này theo hướng thận trọng, bảo đảm kiểm soát tốt.

Đảm bảo chất lượng, thời gian đào tạo nghề công chứng

Công chứng viên giải quyết yêu cầu của khách hàng (ảnh MH).
(PLVN) - Để góp phần nâng cao chất lượng đầu vào của đội ngũ Công chứng viên (CCV), dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) quy định người muốn hành nghề công chứng đều phải tham dự khóa đào tạo nghề công chứng. Quy định này cũng phù hợp với pháp luật các nước theo hệ thống công chứng Latinh.

TP.Thủ Đức: Cưỡng chế bàn giao đất cho người được thi hành án

TP.Thủ Đức: Cưỡng chế bàn giao đất cho người được thi hành án
(PLVN) -Ngày 25-3, Chi cục thi hành án dân sự (THADS) TP. Thủ Đức, TP.HCM đã tổ chức thi hành xong Bản án số 1027/2018/DSPT ngày 12-11-2018 của TAND TP.HCM; Quyết định giám đốc thẩm số 167/2019/DS-GDT ngày 4-7-2019 của TAND cấp cao tại TP.HCM; Quyết định thi hành án số 994/QĐ- CCTHADS ngày 3-12-2018 của Chi cục Trưởng Chi cục THADS TP. Thủ Đức.

Tiếp tục tháo gỡ “điểm nghẽn” trong triển khai Đề án 06 trong lĩnh vực hộ tịch

Quang cảnh buổi làm việc.
(PLVN) -Sáng 25/3, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh đã chủ trì cuộc làm việc với các đơn vị về tháo gỡ các vướng mắc triển khai Đề án 06 của Chính phủ về phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia, giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến 2030 trong lĩnh vực hộ tịch.

Tăng cường quản lý nhà nước trong hoạt động công chứng

Người dân thực hiện thủ tục về công chứng (ảnh MH, Báo VP).
(PLVN) - Tính đến nay, nước ta có hơn 3.300 công chứng viên (CCV) với gần 1.300 tổ chức hành nghề công chứng (TCHNCC). Để đảm bảo sự phát triển liên tục, ổn định, bền vững của các tổ chức này, dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) đã quy định nguyên tắc phát triển tổ chức hành nghề công chứng phải căn cứ vào điều kiện kinh tế-xã hội, diện tích, số lượng và mật độ phân bố dân cư, nhu cầu công chứng hợp đồng, giao dịch trên địa bàn cấp huyện dự kiến thành lập.