Sửa đổi Bộ luật hình sự: Bổ sung các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự

Sửa đổi Bộ luật hình sự: Bổ sung các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự
(PLO) - Mặc dù các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự (TNHS) đã được ghi nhận trong Bộ luật Hình sự (BLHS) hiện hành, tuy nhiên, do quy định chưa cụ thể nên việc áp dụng còn nhiều khó khăn. Sửa đổi các quy định nêu trên không những thuận lợi trong thực tiễn thi hành mà còn khuyến khích người dân phòng chống tội phạm.
Chưa cụ thể, khó áp dụng
Các trường hợp loại trừ TNHS đã được ghi nhận trong BLHS hiện hành thông qua một số điều khoản cụ thể, ví dụ như: sự kiện bất ngờ, phòng vệ chính đáng, tình thế cấp thiết... Tuy nhiên, theo Tổ biên tập BLHS thì các quy định hiện hành chưa cụ thể, ranh giới giữa trường hợp được loại trừ TNHS và trường hợp phải chịu TNHS chưa rõ ràng nên người dân còn e dè, chưa dám chủ động bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình và của người khác cũng như chủ động tham gia phòng, chống tội phạm. 
Mặt khác, ngoài các trường hợp được quy định trong BLHS thì cũng còn có một số trường hợp đặc biệt khác, tuy có thiệt hại gây ra cho xã hội, tổ chức, cá nhân nhưng người gây ra thiệt hại đó không có lỗi, nếu truy cứu TNHS đối với họ thì không thật sự hợp lý. 
Đơn cử, trường hợp gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm pháp. Một thực tế hiện nay là nhiều người dân ngại tham gia bắt giữ người phạm pháp. Nguyên nhân chính phần vì lo sợ bị trả thù, phần vì lo sợ có thể bị truy cứu TNHS nếu không may lại gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản cho người bị bắt.  
Hay như trường hợp gây thiệt hại do rủi ro trong việc áp dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất, nghiên cứu khoa học, hoạt động nghề nghiệp. Trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đòi hỏi sự năng động, sáng tạo, áp dụng thành tựu khoa học - kỹ thuật, công nghệ tiên tiến trong sản xuất, nghiên cứu khoa học, hoạt động nghề nghiệp. Thực tiễn đã chứng minh rằng, quá trình thử nghiệm, vận dụng những cái mới không tránh khỏi được hoàn toàn các trường hợp rủi ro có thể xảy ra gây thiệt hại về người và tài sản, mặc dù chủ thể đã áp dụng tất cả các biện pháp cần thiết có thể để ngăn ngừa hậu quả xảy ra. Việc truy cứu TNHS trong những trường hợp này là không thực sự công bằng và có thể làm thui chột tài năng, triệt tiêu sự năng động, sáng tạo của cá nhân, tổ chức trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước…
Làm rõ dấu hiệu phân biệt loại trừ trách nhiệm hình sự
Theo Tổ biên tập, để khắc phục những bất cập nêu trên cần sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành theo hướng làm rõ hơn các dấu hiệu để phân biệt trường hợp được loại trừ TNHS với trường hợp không được loại trừ TNHS nhằm đảm bảo tính minh bạch và thuận tiện cho việc áp dụng trên thực tế.
Bên cạnh đó, cần bổ sung vào Dự thảo BLHS (sửa đổi) 03 trường hợp loại trừ TNHS mới (1- Gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm pháp; 2- Gây thiệt hại do rủi ro trong việc áp dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất, nghiên cứu khoa học, hoạt động nghề nghiệp; 3- Gây thiệt hại trong khi chấp hành mệnh lệnh của người chỉ huy); đồng thời quy định rõ, chặt chẽ  và cụ thể các điều kiện để áp dụng loại trừ TNHS trong từng trường hợp, ví dụ: Đối với trường hợp rủi ro trong việc áp dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất, nghiên cứu khoa học, hoạt động nghề nghiệp: đã thực hiện đầy đủ các quy trình, quy phạm theo quy định của pháp luật để ngăn ngừa và loại trừ hậu quả nhưng hậu quả vẫn xảy ra, ví dụ, trong quá trình áp dụng phương pháp điều trị bệnh mới, bác sỹ đã thực hiện đầy đủ các bước, các công đoạn, áp dụng các kỹ thuật theo quy định nhưng kết quả là bệnh nhân chết...
 Đối với trường hợp gây thiệt hại trong khi chấp hành mệnh lệnh của người chỉ huy, mệnh lệnh phải chấp hành là những mệnh lệnh trực tiếp liên quan đến vấn đề quốc phòng, an ninh có yêu cầu bảo mật và người chấp hành mệnh lệnh đã thực hiện đầy đủ quy trình báo cáo người ra mệnh lệnh, cấp trên nhưng người ra mệnh lệnh khẳng định phải chấp hành mệnh lệnh đó.
Ngoài ra, trong quá trình xây dựng Dự thảo BLHS sửa đổi, Tổ biên tập cho biết cũng có ý kiến đề xuất bổ sung quy định về loại trừ TNHS do gây thiệt hại trong trường hợp bị cưỡng bức về thể chất hoặc tinh thần./.

Đọc thêm

Nâng cao nhận thức pháp luật và khả năng tiếp cận tín dụng có bảo đảm

Nâng cao nhận thức pháp luật và khả năng tiếp cận tín dụng có bảo đảm
(PLVN) - Trong 02 ngày từ 27-28/3/2024, tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, với sự hỗ trợ bởi Chương trình “Tăng cường pháp luật và tư pháp tại Việt Nam” (EU JULE) do Liên minh Châu Âu tài trợ với sự đóng góp tài chính của hai cơ quan thuộc Liên hợp quốc là UNDP và UNICEF, Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm - Bộ Tư pháp đã tổ chức Lớp tập huấn cho cán bộ địa phương về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và đăng ký biện pháp bảo đảm.

Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi): Quy định rõ cơ chế, giới hạn áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát

 Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa phát biểu tại Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV, cho ý kiến về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội nhấn mạnh, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát là mô hình mới, chưa có thực tiễn kiểm nghiệm. Do đó, cần tiếp cận nội dung này theo hướng thận trọng, bảo đảm kiểm soát tốt.

Đảm bảo chất lượng, thời gian đào tạo nghề công chứng

Công chứng viên giải quyết yêu cầu của khách hàng (ảnh MH).
(PLVN) - Để góp phần nâng cao chất lượng đầu vào của đội ngũ Công chứng viên (CCV), dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) quy định người muốn hành nghề công chứng đều phải tham dự khóa đào tạo nghề công chứng. Quy định này cũng phù hợp với pháp luật các nước theo hệ thống công chứng Latinh.

TP.Thủ Đức: Cưỡng chế bàn giao đất cho người được thi hành án

TP.Thủ Đức: Cưỡng chế bàn giao đất cho người được thi hành án
(PLVN) -Ngày 25-3, Chi cục thi hành án dân sự (THADS) TP. Thủ Đức, TP.HCM đã tổ chức thi hành xong Bản án số 1027/2018/DSPT ngày 12-11-2018 của TAND TP.HCM; Quyết định giám đốc thẩm số 167/2019/DS-GDT ngày 4-7-2019 của TAND cấp cao tại TP.HCM; Quyết định thi hành án số 994/QĐ- CCTHADS ngày 3-12-2018 của Chi cục Trưởng Chi cục THADS TP. Thủ Đức.

Tiếp tục tháo gỡ “điểm nghẽn” trong triển khai Đề án 06 trong lĩnh vực hộ tịch

Quang cảnh buổi làm việc.
(PLVN) -Sáng 25/3, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh đã chủ trì cuộc làm việc với các đơn vị về tháo gỡ các vướng mắc triển khai Đề án 06 của Chính phủ về phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia, giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến 2030 trong lĩnh vực hộ tịch.

Tăng cường quản lý nhà nước trong hoạt động công chứng

Người dân thực hiện thủ tục về công chứng (ảnh MH, Báo VP).
(PLVN) - Tính đến nay, nước ta có hơn 3.300 công chứng viên (CCV) với gần 1.300 tổ chức hành nghề công chứng (TCHNCC). Để đảm bảo sự phát triển liên tục, ổn định, bền vững của các tổ chức này, dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) đã quy định nguyên tắc phát triển tổ chức hành nghề công chứng phải căn cứ vào điều kiện kinh tế-xã hội, diện tích, số lượng và mật độ phân bố dân cư, nhu cầu công chứng hợp đồng, giao dịch trên địa bàn cấp huyện dự kiến thành lập.