Từ một anh giáo làng gần chục năm bươn chải, vượt núi “cõng chữ” xóa mù văn hóa trên khu vực biên giới Sìn Hồ (Lai Châu), rồi chợt “rẽ ngang” sang phụ trách công tác văn phòng huyện, đến cương vị Trưởng phòng Tư pháp huyện, ở cương vị nào ông cũng luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Yêu nghề Tư pháp từ cái thời “con dấu đi nương”
Chúng tôi tìm đến Phòng Tư pháp huyện Thanh Miện khi trời đã ngả sang chiều, vậy nhưng không khí làm việc nơi đây vẫn khá nhộn nhịp. Có không ít người dân đạp xe tìm đến UBND huyện để nhờ tư vấn, chứng thực, đăng ký hộ tịch.
Ông Xuất cười giải thích: “Bất cứ khi nào dân tìm đến, mình cũng đều cố gắng giải quyết công việc cho họ suôn sẻ. Mà đây không phải là giúp dân giải quyết công việc tức thời, tác dụng thời gian ngắn đâu, Tư pháp quan trọng lắm, giúp giải quyết hồ sơ, giấy tờ gắn cả cuộc đời một con người, từ thế hệ này sang thế hệ khác”.
Rồi ông kể cho chúng tôi nghe chuyện ông làm công tác tư pháp ở vùng cao ngày trước. Năm 1980, trong khi nhiều người trẻ còn đang loay hoay tìm lối đi cho mình thì chàng thanh niên đất cò Thanh Miện Phạm Văn Xuất đã mạnh dạn xung phong lên Sìn Hồ diệt “giặc dốt” cho trẻ vùng cao. Ít năm sau, Phạm Văn Xuất tiếp tục được điều động làm Hiệu trưởng Trường Phổ thông Hồng Thu rồi giữ cương vị Phó Văn phòng UBND huyện kiêm cả công tác tư pháp.
Bấy giờ, để sâu sát tình hình cơ sở, hoạt động tuyên truyền pháp luật cho người dân bản địa gặp rất nhiều khó khăn. Chẳng hạn, mỗi đợt triển khai tuyên truyền lên khu vực miền núi, từ trung tâm huyện tới xã cũng cách nhau gần 100km đường rừng, mỗi chuyến đi như vậy kéo dài đằng đẵng cả tháng. Vất vả là vậy, nhưng chẳng khi nào người ta thấy ông Phạm Văn Xuất kêu than nửa lời.
“Cái thời ấy, người tuyên truyền pháp luật như mình vẫn được anh em gọi là “con dấu đi nương”, trợ cấp nhận được chỉ vài cân gạo thôi, vất vả nhưng sâu sát được tình hình, tuyên truyền cho người dân bản địa thêm hiểu và chấp hành tốt pháp luật là vui lắm rồi” - ông Xuất nhớ lại.
Cũng nhờ bề dày kinh nghiệm như vậy mà năm 2005, sau khi đã kinh qua nhiều công việc khác, được phân công đảm nhận công tác Trưởng phòng Tư pháp huyện Thanh Miện, ông Xuất vui như “gặp lại bạn quý” và không hề thấy bỡ ngỡ chút nào. Suốt những năm tháng gắn với nghề ở Phòng Tư pháp huyện Thanh Miện, ông Phạm Văn Xuất nhớ như in câu chuyện của một ông hơn 70 tuổi, bị bom napan làm cháy xém mất nửa khuôn mặt. Ông lão tội nghiệp ấy đã lụi cụi đạp xe lên Phòng Tư pháp huyện xin cải chính lại họ.
“Ấy là quãng thời điểm năm 2007, ông lão mang họ Nguyễn, nay muốn cải chính lại gốc họ Lê, nhưng đáng ngại nhất là toàn bộ hồ sơ, giấy tờ liên quan đều đã mất sạch. Điều này khiến công tác cải chính gặp rất nhiều khó khăn”, ông Xuất nhớ lại.
Xác định đây là nhiệm vụ và mong muốn chính đáng của công dân, suốt nhiều tuần ông Xuất lặn lội đi xác minh tại địa phương, tìm kiếm các hồ sơ giấy tờ liên quan, hỏi thăm tất cả các cụ cao niên để chứng thực cho trường hợp này. Việc xong xuôi, cụ già cầm tờ 100.000 đồng tích cóp “xoăn tít như vỏ đỗ” mang biếu cán bộ. Ông Xuất và các cán bộ trong Phòng từ chối, ông già ứa nước mắt, rối rít cảm ơn.
“Muốn làm gì thì làm nhưng đều là công chức nhà nước cả, phải xác định là công bộc của dân, mình giúp được dân cái gì thì tốt cái ấy. Và chắc chắn một trong những nghề giúp được dân nhiều nhất, tiếp xúc hỗ trợ dân được nhiều nhất đó là nghề tư pháp” – ông Xuất tâm sự.
Điều ông Xuất quên không kể nhưng chúng tôi được biết ở Thanh Miện, Tủ sách pháp luật đã được phủ kín các xã, nhưng nhu cầu tìm hiểu pháp luật của người dân lại cực kỳ đa dạng. Thế nên, ông Xuất cho niêm yết số điện thoại riêng lên bảng thông báo của huyện, xã để sẵn sàng tư vấn miễn phí cho dân. Cũng vì thế mà những ngày nghỉ ông Xuất luôn cặm cụi giải đáp cho hàng chục cuộc gọi.
Thổi “luồng gió mới” cho Tư pháp huyện
Trên mảnh đất Thanh Miện, người dân rỉ tai nhau rằng họ có hai thứ “đặc sản” không ở đâu có. Một là danh thắng Đảo Cò, địa điểm du lịch mới được công nhận là Di tích quốc gia; hai là công tác tư pháp chính xác, nhanh gọn, tiện lợi. Chẳng phải bỗng dưng mà Tư pháp nơi đây lại được người dân quý trọng như vậy.
Là người đứng đầu công tác tư pháp của 19 xã, thị trấn trong huyện, ông Phạm Văn Xuất quán triệt quan điểm: “Khi công dân đến giao dịch, từ cải chính tên họ đến hộ tịch, công chứng giấy tờ... sau khi họ rời khỏi Phòng Tư pháp huyện nói riêng và các phòng tư pháp trên địa bàn thì đều vui vẻ, không có bất kỳ một ác cảm gì. Tất cả mọi người đến với mình đều phải hài lòng, để họ thấy không phải vì “thấp bé nhẹ cân”, không có tiền, không có tiêu cực phí mà công việc không được giải quyết thỏa đáng”.
Với phương châm làm việc đó, ngay từ tháng 3/2011, Thanh Miện là một trong số ít địa phương trên địa bàn Hải Dương trang bị đủ thiết bị máy tính, cài đặt phần mềm quản lý, đăng ký hộ tịch giúp cán bộ tư pháp huyện lúc nào cũng “gần sát” bên Tư pháp xã để sẵn sàng gỡ khó ngay nếu gặp vướng mắc, tạo sự đồng thuận cao trong nội bộ khối.
Được biết, mỗi năm Phòng Tư pháp huyện Thanh Miện đều giải quyết số lượng trên nghìn hồ sơ công dân gửi tới, trả trước thời hạn trên 70%. Trong khi nhiều địa phương tiếng nói của Tư pháp còn yếu, khâu thẩm định, rà soát lại các văn bản ban hành gần như không được chú tâm thì ở nơi đây lại khác hẳn.
Giữ vai trò thẩm định, tham mưu cho UBND, riêng bản thân ông Xuất đã tự tay rà soát, kiểm tra rất nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Ngoài ra, ông còn tích cực đốc thúc, triển khai nhiều cuộc thi tương tác, tìm hiểu pháp luật như: Tìm hiểu về Luật Biển, Luật Thuế, Luật Phòng chống tham nhũng... khi phát động đều thu hút rất nhiều bài dự thi; tiến hành trợ giúp pháp lý miễn phí cho hàng ngàn đối tượng trên địa bàn huyện.
Với những đóng góp đó, suốt từ năm 2006 đến năm 2014, Phòng Tư pháp huyện Thanh Miện liên tục đạt danh hiệu “Tập thể lao động xuất sắc”, được tỉnh và Bộ trưởng Bộ Tư pháp tặng Bằng khen. Năm 2014, Phòng đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba của Chủ tịch nước.
Đánh giá về hoạt động của Trưởng phòng Tư pháp huyện Thanh Miện, ông Nguyễn Chí Long - Giám đốc Sở Tư pháp Hải Dương hồ hởi: “Sở mới tiến hành thành lập hai khối thi đua, ký giao ước thi đua. Một khối thi đua cho các phòng tư pháp cấp huyện, khối còn lại dành cho các tổ chức hành nghề công chứng. Riêng Tư pháp cấp huyện, nổi trội lên cá nhân đồng chí Phạm Văn Xuất, có nhiều đóng góp, thành tích điển hình”.
Câu chuyện đang hồi sôi nổi, gương mặt ông Xuất chợt thoáng chút ưu tư. Thì ra, trong tâm trí vị Trưởng phòng Tư pháp huyện vẫn đau đáu với công tác cơ sở. Ông nói, việc đầu tư cho hòa giải ở địa phương, tuyên truyền pháp luật cho cấp cơ sở hiện vẫn rất hạn chế, đặc biệt là công tác chăm lo cho đời sống cán bộ. Ông Xuất chỉ có một mong muốn là những hạn chế này sớm được hóa giải để người cán bộ tư pháp luôn vững tin trên hành trình giúp dân của mình.
