Nhiệm vụ theo dõi chung tình hình thi hành pháp luật lần đầu tiên được thể hiện trong Nghị định số 93/2008/NĐ-CP ngày 22/8/2008 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tư pháp. Đến nay, sau hơn 1 năm thi hành nhưng vấn đề đáng lo ngại nhất là tại địa phương, đội ngũ làm công tác này vừa mỏng vừa ”non” kinh nghiệm.
Việc nhiều, lực lượng mỏng
Nhìn lại, công tác tổ chức cán bộ của ngành Tư pháp năm 2010 và cả giai đoạn 2007-2010 đang có những chuyển biến rõ nét. Cán bộ của Sở Tư pháp tăng 17% so với năm 2005; cấp huyện bình quân mỗi phòng tư pháp có 4 cán bộ, tăng trên 12%; ở cấp xã, cả nước đã có gần 13 ngàn công chức Tư pháp - hộ tịch, nhiều xã, phường, thị trấn đã bố trí 2 công chức Tư pháp - hộ tịch…
Mặc dù vậy, đội ngũ cán bộ làm công tác theo dõi thi hành pháp luật lại khá “đìu hiu”. Theo thống kê của Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Tư pháp), đến nay, mặc dù 45/63 Sở Tư pháp đã được kiện toàn Phòng Kiểm tra và theo dõi thi hành VBQPPL nhưng Phòng theo dõi thi hành pháp luật riêng biệt thì mới chỉ có ở 6 Bộ và 6 Sở Tư pháp.
Nhưng, ngay cả ở những nơi đã có Phòng theo dõi thi hành pháp luật thì đội ngũ cán bộ cũng rất hạn chế, phổ biến chỉ có 1-3 người. Còn lại những nơi chưa thành lập phòng mới thì cán bộ chuyên trách nằm trong phòng chuyên môn khác hoặc kiêm nhiệm với công tác văn bản.
Đặc biệt, khó khăn nhất là ở cấp huyện, nhất là với các huyện quỹ biên chế chỉ có 2-3 người. Bà Nguyễn Thị Oanh, Trưởng phòng Tư pháp huyện Phúc Thọ (Hà Nội) cho biết, cả phòng chỉ có 3 biên chế nên việc “cắt” hẳn một người chuyên làm công tác theo dõi pháp luật là không thể.
Tương tự, Phòng Tư pháp quận Hoàn Kiếm, dù có tới 7 cán bộ nhưng nhiệm vụ này vẫn phải kiêm nhiệm. “Phải có một cán bộ chuyên trách và theo dõi thi hành pháp luật, bởi đây là mảng việc rất quan trọng, khó khăn, phức tạp”, bà Ngô Hồng Thủy, Phó phòng Tư pháp quận này đề xuất.
“Mặc dù tư pháp địa phương liên tục đề nghị, lãnh đạo Bộ Tư pháp cũng có nhiều chuyến về cơ sở làm việc với lãnh đạo cấp ủy, chính quyền địa phương, tuy nhiên, quỹ biên chế tổng thể của cơ sở có hạn nên tình trạng phân bổ cho ngành Tư pháp nói chung, triển khai nhiệm vụ theo dõi chung tình hình thi hành pháp luật nói riêng vẫn chưa được cải thiện”, nhiều lãnh đạo tư pháp địa phương cho biết.
“Lời giải” từ sự tự khẳng định
Nhận xét sau thời gian triển khai thi hành nhiệm vụ mới, Bộ Tư pháp cũng nhìn nhận công tác theo dõi tình hình pháp luật chưa tạo được ”đột phá”, trong đó nguyên nhân được chỉ ra đây là nhiệm vụ mới được triển khai, phạm vi công việc rộng, đa dạng, tính chất phức tạp, trong khi đó đội ngũ cán bộ làm công tác này còn mỏng, thiếu kiến thức, kinh nghiệm thực tiễn. Đối với các Tổ chức Pháp chế bộ, ngành, địa phương cũng ”chưa thực sự phát huy được vai trò là “cánh tay nối dài” của Bộ, Ngành Tư pháp tại cơ quan mình”
“Giải mã” câu chuyện thiếu cán bộ, ngành Tư pháp xác định trong năm tới sẽ tiếp tục kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực theo dõi thực hiện công tác theo dõi thi hành pháp luật tại Bộ Tư pháp và các Bộ, địa phương; xúc tiến việc thành lập tổ chức theo dõi thi hành pháp luật ở các tỉnh, thành nơi chưa có Phòng chuyên môn về công tác này. Đồng thời, phối hợp với các cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương và các bộ, ngành liên quan đảm bảo đủ cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ có năng lực, được tập huấn tham gia thực hiện nhiệm vụ theo dõi thi hành pháp luật.
Tuy nhiên, nói như Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Phan Hồng Sơn, thì muốn đề xuất thêm biên chế hay bất cứ vấn đề gì khác, trước hết ngành Tư pháp phải khẳng định vai trò của mình trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Nam Hòa