Khó khăn khi ủy thác đến nơi cư trú

Trong trường hợp này, không thể căn cứ vào địa chỉ chỗ ở ghi trong bản án, quyết định của Tòa án làm cơ sở để ủy thác đến cơ quan thi hành án dân sự (THADS) nơi người phải thi hành án có chỗ ở do chưa đảm bảo tính chính xác. Tuy nhiên, thực tế vẫn có nhiều trường hợp hồ sơ thi hành án bị hoàn trả do người phải thi hành án không còn thực tế cư trú tại địa chỉ chỗ ở theo bản án ghi nhận. Vì vậy, cần phải thực hiện việc xác minh đầy đủ theo quy định trước khi ủy thác để đảm bảo việc thi hành án được chặt chẽ.

Trong một số trường hợp khác, người phải thi hành án có nhiều địa chỉ cư trú khác nhau trên nhiều địa bàn khác nhau. Thông thường thì cơ quan THADS sẽ ủy thác đến nơi đương sự tạm trú hoặc nơi cư trú cuối cùng. Song có nhiều trường hợp nơi nhận ủy thác sau khi xác minh được kết quả người phải thi hành án không có điều kiện thi hành án, không thực tế cư trú tại đây thì sẽ ủy thác ngược trở lại nơi thụ lý ban đầu để nơi đây theo dõi, đề nghị xét miễn, giảm khi đủ điều kiện.

Để tháo gỡ khó khăn cho cơ quan THADS khi xử lý các trường hợp này, cần kịp thời có hướng dẫn thống nhất. Theo đó, nếu không có căn cứ cho thấy nơi thụ lý ban đầu có điều kiện thi hành án thì nơi nhận ủy thác không được ủy thác ngược trở lại mà phải tiếp tục xử lý theo quy định, có thể đưa vào diện chưa có điều kiện thi hành án và thực hiện thủ tục đề nghị xét miễn giảm nghĩa vụ thi hành án theo quy định vì việc xét miễn giảm không căn cứ vào nơi thường trú hay nơi đã ra bản án, quyết định.

Ngoài ra, khi ủy thác đối với bản án, quyết định có yếu tố nước ngoài, cơ quan THADS cũng gặp không ít khó khăn. Theo điểm a khoản 1 Điều 56 Luật THADS, cơ quan THADS cấp tỉnh ủy thác cho cơ quan THADS cấp tỉnh nơi khác thi hành các bản án, quyết định “có yếu tố nước ngoài”. Bên cạnh đó, điểm i khoản 2 Điều 35 Luật THADS quy định thẩm quyền của cơ quan THADS cấp tỉnh thi hành bản án, quyết định quy định tại khoản 1 Điều 35 (bản án, quyết định thuộc thẩm quyền cơ quan THADS cấp huyện) mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp về thi hành án.

Hiện nay, có rất nhiều việc thi hành án khi xét xử có yếu tố nước ngoài, đặc biệt là những vụ việc tranh chấp chia thừa kế, nhưng khi đưa ra thi hành, các nghĩa vụ của từng người phải thi hành án là riêng lẻ, không liên quan đến các yếu tố nước ngoài. Do đó, cần hướng dẫn, quy định cụ thể như thế nào được gọi là “việc thi hành án có yếu tố nước ngoài” trong THADS mà không căn cứ vào yếu tố nước ngoài theo bản án, quyết định để phù hợp với giai đoạn thi hành án.