Vị Tướng mở đầu binh nghiệp bằng 'Đội quân áo nâu'

Vị Tướng mở đầu binh nghiệp bằng 'Đội quân áo nâu'
Dường như không ai trong số 15 vị Đại tướng Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay (và cả 4 vị Đại tướng Công an nhân dân Việt Nam), mở đầu con đường binh nghiệp như Đại tướng Lê Đức Anh - tổ chức và lãnh đạo “Đội quân áo nâu” trong những ngày Nam Bộ kháng chiến.
Phó Tư lệnh - Tham mưu trưởng Quân giải phóng miền Nam Lê Đức Anh năm 1966. Ảnh tư liệu
Phó Tư lệnh - Tham mưu trưởng Quân giải phóng miền Nam Lê Đức Anh năm 1966. Ảnh tư liệu

Sách “Lộc Ninh - Lịch sử và truyền thống” (xuất bản năm 1987) viết: Ngay sau ngày 2/9/1945, theo phân công của chính quyền cách mạng Lộc Ninh, đồng chí Lê Đức Anh - người phụ trách quân sự, bắt đầu tổ chức lực lượng Vệ quốc đoàn, thu hút nhiều thanh niên tích cực trong các làng cao su ở Lộc Ninh, biên chế thành tiểu đội, trung đội, đồng phục quần áo màu nâu, giày ba ta, đội calo vải xanh và họ được gọi là “Đội quân áo nâu”.

Lật những trang về trước, sách này ghi về các sự kiện sau khởi nghĩa Nam Kỳ 1940: Tình thế vô cùng khó khăn, Xứ ủy Nam Kỳ coi như không còn vì đảng viên phần lớn bị bắt, bị giết và tù đày, số còn lại về các nơi tìm cách gây dựng lại phong trào. Các đảng viên như Lê Đức Anh, Nguyễn Văn Tủng (Tư Tờ), Nguyễn Xang (tức Hoàng Dư Khương) về vùng Thủ Dầu Một hoạt động trong công nhân cao su.

Cuối năm 1942, hàng trăm công nhân làng 4, 9, 10 đồn điền Lộc Ninh biểu tình thị uy đòi chủ sở không được cúp phạt. Đầu năm 1943, hơn 300 công nhân làng 4 đồn điền Lộc Ninh kéo đến văn phòng chủ sở đòi không được cúp lương, phải tăng lương; xô xát xảy ra, địch đàn áp, công nhân chống lại quyết liệt, thấy vậy chủ chánh Công ty Xét-xô phải nhượng bộ; lúc đó tại làng 1 đồn điền cao su Dầu Tiếng, Ban cán sự Đảng Thủ Dầu Một được thành lập gồm các đồng chí Văn Công Khai, Lê Đức Anh, Nguyễn Văn Thi, Nguyễn Văn Trung, Vũ Văn Hiền… Đồng chí Lê Đức Anh và Nguyễn Văn Trung được phân công trực tiếp chỉ đạo phong trào đấu tranh ở Lộc Ninh và toàn bộ vùng các dân tộc ít người phía bắc Lộc Ninh.

Như vậy, trước khi xuất hiện “Đội quân áo nâu” trên vùng đất miền Đông Nam Bộ, người chiến sĩ cộng sản Lê Đức Anh - người con gốc Phú Vang, Phú Lộc, Thừa Thiên-Huế, học trò tiểu học thành Vinh, đi làm gia sư và lần theo con đường cách mạng ở xứ Huế, hoạt động đấu tranh và vào đất Nam Kỳ từ cuối năm 1939 - đã giữ vai trò thủ lĩnh phong trào công nhân các đồn điền cao su ở Lộc Ninh, Hớn Quản.

Chuyện kể rằng: Có lần Lê Đức Anh đóng vai một thầy xu chuyên đi phân phối thực phẩm cho công nhân, ông tận dụng việc thực dân Pháp bắt công nhân trồng rau, nuôi heo, bò cung cấp cho đồn điền để vừa tuyên truyền khuyến khích công nhân tham gia lao động, vừa đưa thông tin về Việt Minh và vận động họ gia nhập Công nhân cứu quốc.

Vai trò thủ lĩnh của người thanh niên công nhân tuổi ngoài 20 ấy càng nổi bật lên trong thời kỳ tiến tới Tổng khởi nghĩa giành chính quyền tháng 8/1945. Ấy là khi Chi bộ Lộc Ninh được thành lập (tháng 2/1944), đồng chí Lê Đức Anh làm Bí thư, đã tăng cường vận động quần chúng, đưa Điều lệ Việt Minh vào phong trào công nhân và nhân dân trong vùng, đẩy mạnh tuyên truyền cách mạng trong nhân dân và công nhân các đồn điền cao su, chuẩn bị đón thời cơ phát động quần chúng vùng lên khởi nghĩa.

Sau khi dự cuộc họp lần thứ 3 Ban cán sự Đảng Thủ Dầu Một trở về, từ tháng 3/1945, đồng chí Lê Đức Anh ráo riết thúc đẩy các hoạt động chuẩn bị khởi nghĩa trên tất cả các làng Lộc Ninh, Đa Kia… Giữa tháng 8/1945, được tin Nhật đầu hàng quân Đồng minh, Tổng bộ Việt minh kêu gọi nhân dân cả nước đứng dậy khởi nghĩa giành chính quyền, sau đó tin Hà Nội khởi nghĩa thành công đã về đến Nam Bộ.

Tại Lộc Ninh, đồng chí Lê Đức Anh triệu tập cuộc họp bàn việc cướp chính quyền và đề nghị phải thành lập ngay lực lượng vũ trang. Sáng sớm ngày 24/8/1945, hàng ngàn công nhân ở các làng cao su như Lộc Ninh, Đa Kia cùng đồng bào các dân tộc ở Lộc Ninh, lực lượng tự vệ nhất tề nổi dậy khởi nghĩa. Đó là cuộc khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền khá tiêu biểu ở Lộc Ninh-Bình Phước. Từng đoàn người kéo nhau đi, cầm theo bất cứ thứ gì có thể dùng làm vũ khí chiến đấu, họ xông tới chiếm các trụ sở hành chính, trụ sở cảnh sát trong thị trấn, các bót canh, nơi ở và làm việc của bọn chủ sở đồn điền...

Cùng lúc ấy, một đội quân cảm tử với 3 khẩu súng vừa lấy được của giặc, còn lại toàn là gươm, giáo, gậy tầm vông, do đồng chí Lê Đức Anh chỉ huy đánh chiếm các mục tiêu trong sào huyệt của địch ở Lộc Ninh. Quân Nhật trong các đồn bốt dù có kháng cự quyết liệt cũng không sao tránh khỏi bị quần chúng áp đảo và lực lượng vũ trang cảm tử tấn công tiêu diệt. Nhiều tên ngoan cố bị tiêu diệt, còn lại chúng buộc phải đầu hàng, toàn bộ vũ khí của chúng bị tước đoạt; quân khởi nghĩa giành toàn thắng.

Ngày 25/8/1945, chính quyền cách mạng ở Lộc Ninh được thành lập gồm các đồng chí Lê Đức Anh, Ba Quyên, Ba Ánh, Ba Đèn, Cầu, Kỳ, Ngàn và một số người khác. Đồng chí Lê Đức Anh được phân công phụ trách quân sự. Cùng ngày, Lộc Ninh đưa một bộ phận về tham gia cướp chính quyền ở Thủ Dầu Một.

Tiếp đó là sự kiện quan trọng nhất với bất cứ những người hoạt động từ tiền khởi nghĩa đến Tổng khởi nghĩa - ngày 2/9/1945, đoàn đại diện nhân dân và công nhân Lộc Ninh do đồng chí Lê Đức Anh dẫn đầu về Sài Gòn dự lễ Quốc khánh. Lần đầu tiên Việt Nam trở thành nước dân chủ cộng hòa và có tên trên bản đồ thế giới hiện đại; được lắng nghe lời thề “Quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ gìn nền tư do và độc lập” của Hồ Chủ tịch.

Trở về từ Sài Gòn trong không khí trang trọng và phấn khởi tự hào ấy, Lê Đức Anh hành động ngay không chậm trễ: Thành lập “Đội quân áo nâu”; lực lượng vũ trang ấy tổ chức và trang bị còn thô sơ, nhưng đó là hiện thân của ý chí quyết tâm của người dân Lộc Ninh nói riêng cũng như toàn Nam Bộ và cả nước nói chung trước âm mưu và dã tâm của thực dân Pháp đang muốn gây chiến tranh lập lại chế độ thuộc địa.

Hành động theo ý chí quyết tâm ấy, ngày 23/9/1945 tại Sài Gòn, lệnh kháng chiến chống thực dân Pháp gây hấn đã được phát đi cho toàn Nam Bộ. Hưởng ứng lời hiệu triệu của Ủy ban Kháng chiến hành chính Nam Bộ, đơn vị hỗn hợp “Đội quân áo nâu” và “Đội quân cung tên” của Lộc Ninh (gọi chung là “Đội quân áo nâu”) do đồng chí Lê Đức Anh dẫn đầu theo Quốc lộ 13 tiến về Sài Gòn chi viện cho mặt trận nóng bỏng này. Từ chiến tuyến của 4 cây cầu xung quanh Thành phố, quân và dân Sài Gòn có sự hỗ trợ của các lực lượng vũ trang các địa phương, trong đó có “Đội quân áo nâu” của đồng chí Lê Đức Anh, đã làm thất bại âm mưu đánh nhanh thắng nhanh của địch, giam chân chúng trong nội thành, tạo điều kiện cho lực lượng cách mạng củng cố và xây dựng để chuyển sang kháng chiến lâu dài.

Cuối năm 1945, đơn vị vũ trang “Đội quân áo nâu” rút về trấn giữ cầu Bến Phân - Thủ Dầu Một, rồi về Bến Cát để củng cố và tăng cường thực lực. Dưới sự chỉ huy trực tiếp của Lê Đức Anh, “Đội quân áo nâu” trở thành một bộ phận lực lượng vũ trang chủ lực khu tỉnh, tham gia nhiều trận chống càn ở Tà Bái, Sóc Sim, rồi về hoạt động ở Lộc Ninh, Bù Đốp, Đa Kia, lập nhiều chiến công.

Thời ấy Quân đội nhân dân Việt Nam chưa quy định quân hàm quân hiệu, người chỉ huy “Đội quân áo nâu” không có chức danh nhưng được cán bộ chiến sĩ trong đơn vị vũ trang của ông cũng như trong đội ngũ cán bộ chính quyền cách mạng Lộc Ninh rất tuân phục và nể trọng bởi kinh nghiệm hoạt động thực tiễn và tài vận động quần chúng của người cán bộ trẻ tuổi và năng nổ Lê Đức Anh. Cuối năm 1946, Quận ủy lâm thời Hớn Quản được thành lập, đồng chí Lê Đức Anh được cử làm Bí thư Quận ủy. Đến đầu năm 1947 đồng chí Lê Đức Anh được điều đi làm Chính trị viên Chi đội 1, chi đội vũ trang cách mạng đầu tiên của chiến trường Nam Bộ.

Ở Việt Nam, binh nghiệp của một vị tướng - nhất là tướng đi qua các cuộc chiến tranh chống xâm lược, thường được hậu thế huyền thoại hóa từ những chiến công lẫy lừng. Đại tướng Lê Đức Anh cũng không ngoại lệ, chỉ có điều khác biệt là ở ông, chính “Đội quân áo nâu” mới đích thực “khởi nghiệp” những mùa chiến chinh.

Tin cùng chuyên mục

Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Quang Vinh.

Quyết tâm đưa Tây Bắc ra khỏi tình trạng 'lõi nghèo'

(PLVN) - Chiều 28/3, tại tỉnh Điện Biên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án vận động, hỗ trợ làm nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo tỉnh Điện Biên, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).

Đọc thêm

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”
(PLVN) -Chiều 26-3, Bộ Quốc phòng tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam, giai đoạn 2019-2023”. Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì hội nghị.

Băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vẫn còn ý kiến khác nhau.

Cần thiết bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng

Toàn cảnh hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, các đại biểu cho rằng việc dự thảo Luật bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng là cần thiết, với mục tiêu là bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh gắn với phòng thủ quốc gia.

Đại biểu Quốc hội ủng hộ cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB), các đại biểu bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này để tăng tính thuyết phục.

Cân nhắc quy định mở rộng đấu giá biển số xe

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách lần thứ 5, QH khóa XV, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về việc mở rộng đấu giá biển số xe.

Phổ biến quy định liên quan đến kiều bào tại các Luật mới được Quốc hội thông qua

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), Bộ Ngoại giao phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dung liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (Hội nghị).

Tránh “bình mới rượu cũ” khi đổi mới tổ chức Tòa án

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV cho ý kiến về dự án Luật Toà án nhân dân (TAND) (sửa đổi), các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về quy định về đổi mới TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng làm việc với Ban Cơ yếu Chính phủ

Đại tướng Phan Văn Giang phát biểu tại buổi làm việc. (Ảnh: Tuấn Nam).
(PLVN) - Thực hiện chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về cơ yếu, thời gian qua, Ban Cơ yếu Chính phủ (Ban CYCP) đã lãnh đạo, chỉ đạo ngành Cơ yếu Việt Nam triển khai thống nhất, đồng bộ, toàn diện các mặt công tác; bảo đảm tuyệt đối bí mật, an toàn, chính xác, kịp thời thông tin phục vụ lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và lực lượng vũ trang (LLVT) trong mọi tình huống.

Bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Thể hiện tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta

Đại đoàn kết toàn dân tộc là sức mạnh vô địch của dân tộc Việt Nam. (Ảnh minh họa - Tạp chí Tuyên giáo).
(PLVN) - Những vấn đề được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đề cập trong bài viết vừa mang tính thời sự, vừa mang tính chiến lược, thể hiện rất rõ tinh thần dân chủ và bản chất vì dân, vì nước của Đảng ta. Đây cũng là lời nhắc nhở đối với một số cán bộ, đảng viên tránh xa chủ nghĩa cá nhân, làm việc vì lợi ích cá nhân, tiêu cực, tham nhũng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Xây dựng, hoàn thiện pháp luật để phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển đất nước - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
(PLVN) -  Ngày 25/3, chủ trì Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các thành viên Chính phủ không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng pháp luật gắn với nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững; đặc biệt, các luật, nghị quyết phải khai thác, phát huy tối đa mọi nguồn lực phát triển của đất nước, tránh lãng phí, tiêu cực, tham nhũng, tránh "xin – cho".

Phát huy vai trò giám sát của các cơ quan dân cử tại địa phương

Các đại biểu tham dự Hội nghị. (Ảnh: PV)
(PLVN) - Tham luận của một số đại biểu trình bày tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác HĐND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương năm 2023 và triển khai kế hoạch công tác năm 2024 ngày 25/3 đã cho thấy vai trò quan trọng của các cơ quan dân cử trong hoạt động giám sát, góp phần không nhỏ vào những thành quả về phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Tổ chức diễu binh, diễu hành kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước

Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa chủ trì hội nghị.
(PLVN) -  Sáng 25/3, Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa, Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam chủ trì Hội nghị làm việc với các cơ quan, đơn vị về xây dựng Đề án tổ chức diễu binh, diễu hành trong Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).