Thỏa thuận hòa bình tại Libya: Bài học từ bất ổn chính trị và kinh tế

Thỏa thuận hòa bình tại Libya: Bài học từ bất ổn chính trị và kinh tế
(PLO) - Ngày 12/7/2015, tại thành phố Skhirat của Maroc, các lực lượng chính trị ở Libya đã ký tắt vào Thỏa thuận hòa bình do Liên Hợp quốc đề xuất để thành lập một chính phủ đoàn kết dân tộc và chấm dứt giao tranh tại Libya.
Thỏa thuận gồm 6 điểm, hướng tới đặt nền móng cho một nhà nước dân chủ hiện đại dựa trên pháp quyền đã nhận được sự ủng hộ của Quốc hội Libya (HoR) hiện đặt trụ sở tại thành phố cảng Tubrok và là chính quyền được quốc tế công nhận, cũng như lãnh đạo các chính đảng, các địa phương và các tổ chức xã hội dân sự. 
Tuy nhiên, Đại hội Nhân dân toàn quốc (GNC), cơ quan lập pháp cũ của Libya, vốn không được quốc tế công nhận, đã không tham dự cuộc đàm phán này.
Cánh cửa để ngỏ
Phát biểu tại lễ ký, Đặc phái viên Liên Hợp quốc (LHQ) Bernardino Leon cho biết cánh cửa vẫn để ngỏ với chính quyền ở Tripoli để tham gia vào tiến trình thành lập chính phủ đoàn kết dân tộc và chấm dứt nội chiến. 
Các nhà thương thuyết dự định sẽ gặp lại nhau sau kỳ nghỉ Tháng lễ Ramadan để xúc tiến thành lập một chính phủ lâm thời và hoàn tất thỏa thuận chia sẻ quyền lực. Đặc phái viên LHQ Bernardino Leon cũng bày tỏ tin tưởng rằng GNC sẽ trở lại bàn đàm phán.
Sau khi thỏa thuận trên được ký, GNC đã gửi một bức thư tới ông Leon, trong đó nói rằng họ sẵn sàng tham gia vòng đàm phán mới do LHQ làm trung gian. Tuy nhiên, thư nêu rõ các đại diện của GNC sẽ đưa ra những sửa đổi “căn bản và cần thiết” đối với bản thỏa thuận trên. 
Cùng ngày, LHQ và các nước châu Âu đã lên tiếng hoan nghênh thỏa thuận hòa bình giữa các phe phái tại Libya, coi đây như một bước tiến hướng tới lập lại ổn định cho quốc gia Bắc Phi này.
Tổng Thư ký (TTK) LHQ Ban Ki-moon đã bày tỏ “được khích lệ” bởi thỏa thuận trên, đồng thời mong muốn đẩy nhanh việc đạt một thỏa thuận toàn diện giữa tất cả các bên. TTK LHQ khẳng định: “Đây là một bằng chứng rõ rệt cho thấy thiện chí chính trị và lòng can đảm, đưa đất nước tiến gần hơn tới đích là giải quyết cuộc khủng hoảng thể chế và an ninh hiện nay tại Libya”. TTK kêu gọi toàn thể người dân Libya đưa tiến trình chuyển tiếp tới việc thành lập một chính phủ đoàn kết dân tộc.
Đại diện cấp cao phụ trách an ninh và chính sách đối ngoại của Liên minh Châu Âu (EU), bà Federica Mogherini cũng đánh giá cao thỏa thuận vừa đạt được, đồng thời kêu gọi GNC ký kết văn bản này. Italia cũng hoan nghênh thỏa thuận trên là một bước tiến tới lập lại hòa bình tại Libya. 
Thủ tướng Italia Matteo Renzi cho rằng một giải pháp cho cuộc xung đột tại Libya có “vai trò trung tâm” đối với nỗ lực chống chủ nghĩa khủng bố cũng như làn sóng di cư trái phép. Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius cũng chúc mừng thỏa thuận vừa đạt được giữa các phái Libya, đồng thời kêu gọi GNC tham gia ký thỏa thuận này giúp hướng tới thành lập một chính phủ đoàn kết dân tộc vì lợi ích của đất nước và người dân Libya. Ông Fabius bày tỏ hy vọng thỏa thuận trên sẽ mở ra một trang sử mới tại Libya.
Bất ổn chính trị - an ninh
Ngày 17/2/2011 đã trở thành “Ngày nổi giận” của người dân Libya nhằm phản đối chính quyền của Tổng thống Moamer Kaddafi, nhà lãnh đạo cầm quyền hơn 40 năm qua ở nước này. Các cuộc biểu tình của người dân Libya đã diễn ra để phản đối việc giá cả hàng hóa tăng cao và tình trạng thất nghiệp khiến cuộc sống của người dân gặp nhiều khó khăn. 
Càng ngày làn sóng biểu tình phản đối chính phủ ngày càng lan rộng, từ các thành phố rồi lan đến thủ đô Tripoli. Đến ngày 20/10/2011, nhà lãnh đạo bị lật đổ của Libya Moamer Kadhafi đã bị các lực lượng của phe nổi dậy bắt giữ và ngay sau đó ông đã bị bắn chết. Sau cái chết của nhà lãnh đạo này, phe nổi dậy ở Libya đã tuyên bố kiểm soát được hoàn toàn đất nước, kết thúc 42 năm cầm quyền của ông Kaddafi. Vào thời điểm đó, nhiều nước đã cho rằng đất nước Libya sẽ bước sang một trang mới. 
Tuy nhiên, bốn năm sau sự kiện này, cho dù được sự trợ giúp của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), quốc gia Bắc Phi này vẫn chìm trong bất ổn, liên tiếp phải đối mặt với xung đột, chia rẽ, bạo loạn và nền kinh tế trì trệ do những tháng ngày nội chiến...
Sau khi làn sóng “Mùa xuân Arab” kết thúc ở Libya, vào tháng 7/2012, GNC đã được bầu ra với nhiệm kỳ 18 tháng, song thực tế hoạt động của GNC cũng rất khó khăn bởi chia rẽ nội bộ sâu sắc. Kể từ khi GNC được thành lập, mâu thuẫn nội bộ giữa Đảng Hồi giáo Công lý và Xây dựng (JCP), một nhánh chính trị của tổ chức Anh em Hồi giáo, với Liên minh các lực lượng quốc gia (NFA), đảng kiểm soát Quốc hội đã cản trở quá trình lập pháp ở nước này. 
Quốc hội Libya đã phải thông báo quyết định kéo dài thời hạn hoạt động đến tháng 12/2014 bởi chưa thể soạn thảo ra Hiến pháp mới. Nhưng cũng vì thế mà GNC đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của nhiều người dân Libya. Họ đã thực hiện các cuộc tuần hành nhằm phong tỏa trụ sở Quốc hội Libya. 
Liên minh các lực lượng quốc gia (NFA) và JCP còn lần lượt liên kết với hai nhóm vũ trang lớn trước đây ở Libya là Zintan và Misrata, làm tăng nguy cơ sử dụng sức mạnh quân sự để gây áp lực lên chính trị. Chia rẽ giữa các phe phái càng thêm sâu sắc. Trong bối cảnh đó, ngày 16/2/2014 GNC đã phải nhất trí về việc tổ chức bầu cử sớm do sức ép từ các cuộc nổi dậy trên đường phố với sự ủng hộ của các nhóm có vũ trang. 
Căng thẳng chính trị ở Libya còn dẫn tới những âm mưu lật đổ chính quyền lâm thời. Ngày 14/2/2014, tướng cấp cao trong quân đội Libya Khalifa Haftar đã kêu gọi giải tán quốc hội và chính phủ. Tháng 8/2014, Liên minh Hồi giáo vũ trang “Bình minh Libya” đã chiếm thủ đô Tripoli và thành lập một chính phủ tại đây. Trong khi đó, chính phủ và quốc hội được quốc tế công nhận phải dời đến thành phố Tobruk ở miền Đông. 
Gần một năm qua, quốc gia Bắc Phi này bị chia rẽ giữa một bên là quốc hội dân cử ở miền Đông và một bên là chính phủ do phe Hồi giáo cầm quyền với sự hậu thuẫn của lực lượng dân quân đang kiểm soát Tripoli. Kể từ tháng 9/2014, LHQ đã xúc tiến các nỗ lực trung gian đối thoại giữa các phái đối địch ở Libya, song xung đột vẫn tiếp diễn bất chấp việc các bên đã thông qua một lệnh ngừng bắn. 
Ngoài những bất ổn về chính trị, Libya còn đang là một mối nguy hiểm đối với an ninh của toàn khu vực khi miền Nam Libya đang có nguy cơ trở thành một lò đào tạo, huấn luyện của các nhóm vũ trang nổi dậy, trong đó có nhóm Djihad - nổi tiếng về các hoạt động khủng bố. Trong khi đó, lực lượng quân đội Libya lại còn quá non yếu để có thể kiểm soát được các nhóm vũ trang vốn “nở rộ” từ sau cuộc chiến lật đổ chế độ Kadhafi. 
Kinh tế khó khăn
Tình trạng chính trị-an ninh bất ổn cũng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế Libya. Từng là nước xuất khẩu dầu mỏ lớn thứ ba châu Phi, Libya một thời là “mảnh đất vàng” cho các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, các nhà đầu tư đã phải từ bỏ Libya kể từ khi bùng nổ cuộc cách mạng Mùa xuân Arab ở đây. Bạo lực khiến các nhà đầu tư chưa dám trở lại nước này. 
Tuy các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, tái thiết sau chiến tranh và các dự án dầu mỏ vẫn là những lĩnh vực hấp dẫn các nhà đầu tư đến với Libya nhưng những dự án xây dựng cơ sở hạ tầng đến nay vẫn chưa được khởi động lại bởi các nhà đầu tư vẫn đang chờ đợi một tương lai chính trị rõ ràng và ổn định hơn ở nước này.
Một thực tế khác là tình trạng khó kiểm soát của chính phủ cũng dẫn tới các cuộc tấn công của lực lượng dân quân nhằm vào các cơ sở dầu mỏ chủ chốt ở miền Đông nước này làm hoạt động xuất khẩu dầu mỏ sụt giảm mạnh, có thời điểm sản lượng chỉ bằng 1/7 so với thời điểm trước khủng hoảng. 
Dầu khí được coi là một lĩnh vực huyết mạch của nền kinh tế Libya, chiếm 65% GDP của nước này. Bởi vậy, chừng nào việc sản xuất dầu mỏ vẫn bị phong tỏa để phục vụ những lợi ích chính trị của các lực lượng khác nhau thì nước này vẫn đối mặt nguy cơ sụp đổ nền kinh tế. 
Bài học cho Libya
Có thể thấy rõ, khởi đầu cho làn sóng “Mùa xuân Arab” phản đối chính phủ tại khu vực Trung Đông - Bắc Phi nói chung và tại Libya nói riêng là nhằm mục đích đòi dân chủ, công bằng xã hội, việc làm, chống tham nhũng, đòi quyền được tiếp cận nhiều hơn các dịch vụ giáo dục và chăm sóc y tế cho người dân… 
Song thực tế, phong trào này đã bị biến tướng dưới sự “giật dây” của các thế lực phương Tây và vì thế mà làn sóng “Mùa xuân Arab” đã nhanh chóng trở thành một “cơn bão”, để lại những hậu quả khôn lường cho những quốc gia mà nó quét qua. Đó là tình trạng bất ổn chính trị, biến động xã hội, nội chiến, kinh tế suy thoái.
Các nhà phân tích cho rằng, những minh chứng diễn ra trong bốn năm qua đang là những bài học cảnh tỉnh đối với những người dân đã từng xuống đường biểu tình một cách mù quáng ở Libya cũng như nhiều quốc gia trong khu vực từng chịu ảnh hưởng của làn sóng biểu tình “Mùa xuân Arab”. 
Sau khi giúp lực lượng nổi dậy tại Libya lật độ chế độ của nhà lãnh đạo Moamer Kadhafi kéo dài 42 năm, chỉ vỏn vẹn trong 7 tháng, phương Tây đã rút khỏi Libya trong êm thấm, để lại một đất nước Libya chìm trong bất ổn. 
Trong khi đó, đất nước Libya dưới thời của ông Kadhafi đã luôn là “cái gai” trong con mắt của các chính quyền phương Tây. Mặc dù không thể phủ nhận làn sóng biểu tình tại nước này xuất phát từ trong nước, song làn sóng đó sẽ không thể trở thành “một cơn sóng thần” có thể nhấn chìm chế độ Kadhafi nếu không có sự can thiệp của phương Tây. Giờ đây, khi phương Tây đã đạt được mục tiêu nhưng Libya thì vẫn đang phải loay hoay tự tìm đường đi tiếp theo của chính mình.
Chính vì vậy, thỏa thuận hòa bình giữa các lực lượng chính trị ở Libya lần này là một bước tiến thực sự quan trọng trên con đường hướng tới hòa bình và ổn định ở quốc gia Bắc Phi này.

Đọc thêm

Khai mạc kỳ họp chuyên đề HĐND TP Hà Nội: Xem xét, thông qua Quy hoạch Thủ đô

Chủ tịch HĐND TP Hà Nội Nguyễn Ngoc Tuấn phát biểu khai mạc Kỳ họp.
(PLVN) - Sáng nay, 29/3, HĐND TP Hà Nội khai mạc Kỳ họp thứ 15 - kỳ họp chuyên đề khóa XVI HĐND TP để kịp thời xem xét, quyết định các vấn đề lớn, quan trọng theo thẩm quyền liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội và công tác cán bộ. Tại Kỳ họp, HĐND TP Hà Nội sẽ xem xét, thông qua Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Quyết tâm cao, nỗ lực lớn hơn để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của Quốc hội

Quang cảnh hội nghị. (Ảnh: Quochoi.vn)
(PLVN) - Chiều 28/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị tổng kết hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024. Phát biểu tại Hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh yêu cầu các đại biểu Quốc hội quyết tâm cao hơn nữa, nỗ lực lớn hơn để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của Quốc hội trong năm 2024 và các năm tiếp theo.

Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi): Vẫn băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội một lần

Quang cảnh Hội nghị. (Ảnh: Quochoi.vn)
(PLVN) -  Hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) được đưa ra lấy ý kiến tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vừa diễn ra đều chưa nhận được sự đồng thuận hoàn toàn của các đại biểu.

Hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Lan tỏa truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc

Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai cùng các đại biểu dự lễ khánh thành căn nhà đại đoàn kết cho một hộ gia đình tại bản Co Pục, xã Hua Thanh, huyện Điện Biên.
(PLVN) - Việc vận động hỗ trợ làm nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo của tỉnh Điện Biên là một chương trình đặc biệt ý nghĩa, không chỉ là hoạt động an sinh xã hội, mà còn là đợt cao điểm để tuyên truyền, lan tỏa trong các tầng lớp Nhân dân, kiều bào ta ở nước ngoài về truyền thống yêu nước, về Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, niềm tự hào của cả dân tộc Việt Nam.

Quyết tâm đưa Tây Bắc ra khỏi tình trạng 'lõi nghèo'

Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Quang Vinh.
(PLVN) - Chiều 28/3, tại tỉnh Điện Biên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án vận động, hỗ trợ làm nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo tỉnh Điện Biên, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).

Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam

Các đồng chí lãnh đạo chủ trì Hội thảo. (Nguồn ảnh: baohaiduong.vn)
(PLVN) - Nhân kỷ niệm 120 năm Ngày sinh đồng chí Nguyễn Lương Bằng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, sau là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, hôm qua (27/3), tại TP Hải Dương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Tỉnh ủy Hải Dương phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Người cộng sản kiên trung, mẫu mực, nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam”.

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”
(PLVN) -Chiều 26-3, Bộ Quốc phòng tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam, giai đoạn 2019-2023”. Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì hội nghị.

Băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vẫn còn ý kiến khác nhau.

Cần thiết bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng

Toàn cảnh hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, các đại biểu cho rằng việc dự thảo Luật bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng là cần thiết, với mục tiêu là bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh gắn với phòng thủ quốc gia.

Đại biểu Quốc hội ủng hộ cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB), các đại biểu bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này để tăng tính thuyết phục.

Cân nhắc quy định mở rộng đấu giá biển số xe

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách lần thứ 5, QH khóa XV, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về việc mở rộng đấu giá biển số xe.

Phổ biến quy định liên quan đến kiều bào tại các Luật mới được Quốc hội thông qua

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), Bộ Ngoại giao phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dung liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (Hội nghị).

Tránh “bình mới rượu cũ” khi đổi mới tổ chức Tòa án

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV cho ý kiến về dự án Luật Toà án nhân dân (TAND) (sửa đổi), các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về quy định về đổi mới TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.