Đó là trần tình của ông Vũ Anh Minh, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tại buổi làm việc của Tổ công tác của Thủ tướng với Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (Ủy ban), diễn ra hôm nay (20/2).
Chạy cũng sai mà không chạy cũng sai
Nêu ra những vướng mắc mà Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đang gặp phải, ông Vũ Anh Minh, cho biết, khó khăn và kiến nghị của Tổng công ty “nhiều lắm, báo cáo cả ngày không hết”. Tuy nhiên, vướng mắc này không phải do Ủy ban mà do cơ chế, chính sách.
“Bộ đã báo cáo lên Thủ tướng 3 văn bản liên tiếp, Tổng công ty cũng đã báo lên Bộ và Ủy ban, báo cáo vượt cấp cả lên Thủ tướng và Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhưng đến nay chưa giải quyết được”- ông Minh nói.
Khó khăn thứ nhất mà ông Minh đưa ra là việc giao dự toán ngân sách. Theo đó, định kỳ hàng năm, trước ngày 31/12, Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) giao dự toán ngân sách về công tác bảo trì sản phẩm công ích cho tuần đường, gác chắn nhằm đảm bảo an toàn giao thông đường sắt.
Sau đó Tổng công ty ký hợp đồng đặt hàng công ích với 20 công ty của Tổng công ty, với tổng số cán bộ, công nhân viên trong khối hạ tầng là 11.315 người để đảm bảo công tác tuần đường, gác chắn trên 1.519 đường ngang và 3059 km đường sắt trải dài trên khắp nước….
“Nhưng đến hôm nay Tổng công ty vẫn chưa nhận được dự toán và trên 1 vạn con người chưa có tiền lương (….). Chỉ có thể dừng tàu thôi, nhưng nếu dừng tàu thì ảnh hưởng đến cả hoạt động sản xuất kinh doanh và an sinh. Còn nếu cho chạy tàu thì trái luật, vì bất kỳ đồng chí nào tuần đường, gác chắn mà bị tai nạn thì lãnh đạo đơn vị đó có thể bị khởi tố. Vì có ai giao cho ông ấy đâu, không ai đặt hàng sản phẩm công ích”.
“Với tư cách là Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty, tôi ra văn bản giao cho các đồng chí làm, vì nếu sai thì mình chịu. Nhưng tôi ra văn bản cũng sai, vì có ai giao cho tôi đâu? Chạy tàu cũng sai mà không chạy cũng sai. Gần 2 tháng nay rồi, Bộ cũng đã báo cáo lên Thủ tướng, Tổng công ty báo cáo cả lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội (…). Đến tháng 3 mà không giải quyết được cái này thì buộc chúng tôi phải báo cáo Chính phủ là dừng tàu, vì không có ai làm tuần đường, gác chắn.. ...Đấy là khó khăn cực kỳ cấp bách rồi”-ông Minh cho biết.
Lý giải nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, ông Minh dẫn quy định trong Luật Ngân sách nhà nước cho rằng, khi cơ quan nhận được dự toán ngân sách thì phân bổ và giao dự toán cho các đơn vị thuộc ngân sách cấp dưới. Trong khi đó, Tổng Công ty Đường sắt không thuộc đơn vị trực thuộc của Bộ GTVT.
Liên quan đến vấn đề này, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 87 nêu rõ: Tiếp tục cơ chế giao dự toán ngân sách nhà nước thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia trong dự toán ngân sách nhà nước cho Bộ GTVT. Tuy nhiên, Bộ GTVT lại giải thích rằng, sau cụm từ “tiếp tục” không có câu nào là giao cho Tổng Công ty Đường sắt.
"Nhiều người cho là lỗi ở cơ chế, chính sách, nhưng tôi cho rằng cơ chế không sinh ra con người, mà con người xây dựng cơ chế, chính sách.”- ông Minh khẳng định.
Có tiền nhưng chưa dự án nào được khởi công
Vẫn theo phản ánh của Chủ tịch HĐTV Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, mặc dù Quốc hội đã có Nghị quyết về gói 7.000 tỉ đồng, giao cải tạo nâng cấp kết cấu hạ tầng đường sắt. “Tổng công ty đã dự kiến năm 2019- 2020 và theo như Bộ trưởng nói là đến 30/6/2021, Bộ sẽ hoàn thành các dự án 7 nghìn tỷ này. Trước khi chuyển về Ủy ban, Bộ đã dự kiến giao cho Tổng công ty 2 gói, Ban quản lý dự án đường sắt 2 gói. Nhưng khi có Nghị định 131/2018/NĐ-CP về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại DN, Bộ lại trả lời là không thể giao được cho Tổng công ty, do Tổng công ty không phải là đơn vị trực thuộc Bộ.
“Chúng tôi được giao quản lý, vận hành, khai thác và đảm bảo an toàn tuyến đường sắt mà một anh khác vào làm cải tạo nâng cấp? Ông này cầm chai nước cho ông kia uống thì “sặc” là chắc…
"Nhà chúng ta ở mà người khác vào sửa với nhu cầu của người ta thì làm sao làm được? Và cho đến giờ thì dự án chưa được khởi công một gói nào, chắc chắn đến 30/6/2021 sẽ không hoàn thành và Tổng công ty sẽ tiếp tục gặp khó khăn”- ông Minh phân trần.
Trước những khó khăn trên, ông Nguyễn Cao Lục, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, Tổ phó Tổ công tác của Thủ tướng cho biết, nhiệm vụ quan trọng nhất và lớn nhất mà Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ GTVT và Tổng công ty Đường sắt là trong mọi trường hợp phải đảm bảo tuyệt đối an toàn và bảo đảm giao thông đường sắt thông suốt.
“Tất cả những khó khăn của đồng chí Minh đã được đặt trên bàn Chính phủ rồi và hôm nay tôi đề nghị Bộ GTVT, Ủy ban Quản lý vốn tổng hợp để báo cáo thêm”- ông Lục nói.
Tổ phó Tổ công tác của Thủ tướng đồng thời giải thích thêm: những cái gì vướng do luật thì chúng ta kiến nghị sửa luật, nhưng một trong những nội dung mà Thủ tướng đang rất băn khoăn và giao cho Bộ GTVT cùng Ủy ban Quản lý vốn là xem lại cơ quan phụ trách Tổng công ty Đường sắt. Nếu cần thiết thì cho quay lại Bộ GTVT để bảo đảm hiệu quả trong quản lý, điều hành.
“Tất nhiên khi chuyển sang một cơ chế, cách làm mới thì sẽ có những khó khăn, vướng mắc, Tổ công tác sẽ tổng hợp các vấn đề tại cuộc làm việc, báo cáo tại phiên họp Chính phủ thường kỳ sắp tới”, ông Lục nói.
Phó Chủ nhiệm văn phòng Chính phủ cũng cho biết, sau cuộc làm việc này sẽ có buổi làm việc của Thường trực Chính phủ, nhưng trước hết là buổi làm việc của Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình với Ủy ban để tổng kết một năm thực hiện Nghị định 131/2018/NĐ-CP.
Bà Nguyễn Phú Hà, Phó Chủ tịch Ủy ban cho biết, sau gần 2 năm thành lập, Ủy ban đã hình thành đầy đủ cơ cấu tổ chức theo quy định.
Sau khi tiếp nhận quyền đại diện chủ sở hữu vốn Nhà nước đối với 19 tập đoàn, tổng công ty, Ủy ban đã giải quyết 2 nhóm công việc, bao gồm những công việc mà các Bộ chưa hoàn thành, chuyển giao về Ủy ban tiếp tục xử lý và những việc mới thuộc trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu.
Đối với những công việc các Bộ chưa hoàn thành, đến thời điểm hiện nay Ủy ban đã chủ trì, hoặc phối hơp với các bộ ngành xử lý xong theo thẩm quyền hoặc đã hoàn thành việc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định hoặc chỉ đạo các DN phương hướng xử lý 201/259 việc (đạt tỉ lệ 77,6%).
Đối với các nhiệm vụ được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao, Ủy ban đã hoàn thành 156/185 nhiệm vụ, đạt tỉ lệ 84,3%; đang xử lý 27 nhiệm vụ; quá hạn 2 nhiệm vụ.
Theo kế hoạch, đến hết 2020, Ủy ban hoàn thành việc cổ phần hóa (CPH) 6 tập đoàn, tổng công ty và 42 DN thuộc các tập đoàn, tổng công ty. Đến nay, Ủy ban đã chỉ đạo hoàn thành CPH 17 DN thuộc các tập đoàn, tổng công ty và đang chỉ đạo hoàn thành CPH 25 DN còn lại trong năm 2020.
Trong năm 2019, tổng doanh thu của 19 tập đoàn, tổng công ty đạt 1.478.949 tỷ đồng, bằng 99,09% kế hoạch năm, tăng 6,4% so với năm 2018.
Bên cạnh những kết quả đạt được, báo cáo của Ủy ban cũng nêu hàng loạt khó khăn, vướng mắc, trong đó có vấn đề nguồn nhân lực, vấn đề triển khai đề án tái cơ cấu…Đặc biệt, nhiều chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban không được quy định trong Luật, gây khó khăn trong việc chỉ đạo, điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN.
Ngoài ra, việc xác định tài sản nào là tài sản công, tài sản nào là tài sản DN đối với một số dự án cũng gây bất cập trong việc xác định thẩm quyền quyết định đầu tư.
