Hiện nay, những đối tượng cận nghèo đang được Nhà nước hỗ trợ 50% giá trị thẻ Bảo hiểm y tế (BHYT), có nơi lên tới 80-100%, tuy nhiên, tỷ lệ người cận nghèo tham gia BHYT cũng rất khiêm tốn. Vậy với mức hỗ trợ bao nhiêu thì hợp lý?
Không phải được hỗ trợ là sẽ tham gia
Được khám chữa bệnh bằng thẻ BHYT là mơ ước của những người nông dân và các gia đình nghèo và cận nghèo.Trước năm 2007, không có khái niệm “hộ gia đình cận nghèo”, bởi vậy, nhóm đối tượng này tham gia BHYT rất thấp, thậm chí bằng 0. Để tạo điều kiện cho các hộ gia đình nghèo, gia đình khó khăn có cơ hội tiếp xúc với các dịch vụ y tế công, năm 2008, Bộ Y tê và các Bộ liên quan đã đưa ra mức chuẩn “gia đình cận nghèo”.
Ngoài nhóm đối tượng nghèo được nhà nước hỗ trợ 100% phí BHYT, các gia đình cận nghèo cũng được hỗ trợ 50% mức phí này. Ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch- Tài chính (Bộ Y tế) không giấu diếm: dù được hỗ trợ 50% phí BHYT, nhưng do điều kiện kinh tế nên tỷ lệ người cận nghèo tham gia BHYT cũng vẫn ở mức thấp.
Trước tình hình trên, một vài dự án hỗ trợ y tế có sự viện trợ của Ngân hàng Thế giới đã triển khai tại một số địa phương. Theo đó, các gia đình cận nghèo sẽ được hỗ trợ thêm từ 30-50% giá trị thẻ BHYT, tức là các đối tượng này được hỗ trợ 100% hoặc chỉ phải đóng thêm 20% phí tham gia BHYT. Cụ thể, năm 2009, Dự án hỗ trợ y tế đã được triển khai tại 13 tỉnh vùng Đồng bằng Sông cửu Long.
Trong đó, người cận nghèo tại 9 tỉnh được hỗ trợ 100% giá trị thẻ BHYT (50% do ngân sách Trung ương cấp, 30% từ nguồn viện trợ của Dự án, 20% còn lại từ ngân sách địa phương); 4 tỉnh còn lại, người cận nghèo được hỗ trợ ở nhiều mức khác nhau, nhưng mức thấp nhất là 80% phí BHYT. Cứ tưởng với chính sách này, tất cả những hộ gia đình cận nghèo sẽ hồ hởi tham gia BHYT.
Tuy nhiên, theo thông tin từ bà Lê Thị Thanh, Giám đốc Dự án hỗ trợ y tế vùng Đồng bằng Sông Cửu Long thì đến cuối năm 2009, cũng chỉ có trên 70% đối tượng cận nghèo tham gia BHYT. “Tất nhiên là còn phải huy động để người cận nghèo tham gia tích cực hơn, nhưng 71-73% hộ gia đình cận nghèo tham gia BHYT đã là con số khá lý tưởng. Bởi so với trước đây- khi chưa triển khai dự án- tỷ lệ này vô cùng thấp, có nơi chỉ khoảng 1-2%”, bà Thanh cho biết.
Hỗ trợ người nghèo mua BHYT là chính sách đúng đắn |
Hỗ trợ bao nhiêu thì hợp lý?
Theo thông tin từ Bộ Y tế, sắp tới, tại 6 tỉnh Bắc Trung Bộ (từ thanh Hóa trở vào đến Thừa Thiên Huế) sẽ tiếp tục triển khai dự án hỗ trợ y tế cho các nhóm đối tượng cận nghèo.
Theo ông Nguyễn Hoàng Long, dự kiến, mức hỗ trợ từ dự án này sẽ khoảng 30% giá trị thẻ BHYT. Như vậy, các hộ cận nghèo tại Bắc Trung Bộ chỉ phải bỏ ra 20% chi phí để mua BHYT. Đã có ý kiến cho rằng, điều kiện để hộ gia đình cận nghèo được hỗ trợ 80% phí BHYT là 100% thành viên trong hộ gia đình phải tham gia BHYT. Vậy, với điều kiện của người cận nghèo, chạy ăn từng bữa còn chưa đủ, người dân lấy đâu ra tiền để đáp ứng yêu cầu này?
Bà Nguyễn Thị Phiến (xã Hoằng Đồng, huyện Hoằng Hóa- Thanh Hóa) phân trần:Với những hộ gia đình khá giả, vài trăm nghìn chẳng thấm vào đâu, nhưng với những hộ gia đình cận nghèo thì số tiền trên đủ để họ chi tiêu trong cả tháng trời. Những hộ gia đình có 5-6 người, nếu tham gia BHYT cho tất cả các thành viên thì dù được nhà nước hỗ trợ tới 80% thì chưa chắc đã có đủ tiền. “Hiện tại, để triển khai dự án này, Bộ Y tế đang trình Thủ tướng Chính phủ cho ý kiến, bởi tiền từ dự án là do Ngân hàng thế giới cho vay chứ không phải tiền viện trợ không hoàn lại”, Ông Nguyễn Hoàng Long cho biết.
Đã có rất nhiều ý kiến thắc mắc, tại sao nhiều tỉnh miền núi phía Bắc có số người cận nghèo chiếm tỷ lệ cao lại không được hỗ trợ? Về vấn đề này, ông Nguyễn Hoàng Long giải thích: “Dự án hỗ trợ y tế triển khai ở từng vùng, miền khác nhau. Vùng miền nào có dự án thì người dân mới được hỗ trợ”. Vấn đề đặt ra là mức hỗ trợ bao nhiêu thì hợp lý? Bởi người cận nghèo là nhóm đối tượng có số lượng lớn, có thể đến hàng chục triệu người, lại trải dài trên mọi vùng miền của đất nước, nhằm bảo đảm công bằng xã hội, việc tổ chức thực hiện chính sách trên không hề đơn giản. Trên thực tế không phải không có trường hợp vì nể nang hoặc vụ lợi, những cán bộ, cơ quan thực hiện chính sách đã cấp chứng nhận hộ cận nghèo cho những đối tượng không đủ tiêu chuẩn.
Ngược lại, những gia đình đủ tiêu chuẩn hộ cận nghèo lại không đựơc hưởng chính sách ưu tiên. Ngoài việc ban hành các chính sách, nên chăng cơ quan quản lý BHYT cần đưa ra những quy định hướng dẫn cụ thể để thực hiện. Có như vậy, người nông dân, đối tượng cận nghèo mới nhanh chóng được tiếp cận chính sách ưu tiên trong khám chữa bệnh của Nhà nước./.
Vân Thanh