Cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Quảng Ninh): Hết thời cõng hàng thuê cho “đầu nậu”

XNC thông thoáng, lượng khách ra vào cửa khẩu tăng

Những năm qua, lưu lượng người và phương tiện XNC qua CKQT Móng Cái ngày càng tăng, đa dạng về quốc tịch. Theo thống kê, ngày ít nhất cũng có vài nghìn người làm thủ tục XNC tại CKQT Móng Cái. Du khách của gần 100 nước đã qua lại cửa khẩu. Trước đây, khi công tác kiểm soát XNC vẫn được thực hiện thủ công, muốn giải quyết cho 1.000 người XNC thì Đồn Biên phòng CKQT Móng Cái phải phân công một số lượng lớn nhân viên kiểm tra, vào sổ sách bằng tay. 

Sau khi lượng khách XNC tăng cao, gây ùn tắc ở cửa khẩu, để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động XNC, đồng thời kiểm tra, giám sát chặt chẽ, đảm bảo an ninh và trật tự an toàn tại cửa khẩu, hàng rào phân luồng từ xa cho người XNC qua lại cửa khẩu được xây dựng, bao gồm luồng cho người sử dụng hộ chiếu và khách du lịch, luồng cho cư dân biên giới và luồng cho người sử dụng thông hành XNC khác. Cửa khẩu cũng mở thêm hai cổng ra vào cửa để giãn mật độ người xếp hàng, cắm biển báo hướng dẫn phương tiện và người. 

Song song với việc cải tiến qui trình, áp dụng đồng bộ các mặt công tác biên phòng, bộ đội biên phòng cũng chú trọng đến việc đầu tư, hiện đại hóa trang thiết bị kỹ thuật trong công tác kiểm soát xuất nhập tại cửa khẩu như: Đầu đọc và kiểm tra hộ chiếu, đầu đọc hộ chiếu, đầu đọc thẻ từ, mã vạch, cổng từ, máy in thẻ từ, máy in cấp giấy phép chuyên dụng, phương tiện kiểm soát phát hiện chất ma túy, phóng xạ, phương tiện tuần tra, kiểm soát, thông tin liên lạc... Theo ghi nhận của phóng viên, quy trình làm thủ tục XNC được thực hiện rất nhanh, chỉ vài chục giây khiến người dân không phải chờ đợi lâu. Với hệ thống máy móc kể trên, Đồn Biên phòng CKQT Móng Cái có thể làm thủ tục XNC cho 25.000 người/ngày.

Thượng tá Nguyễn Văn Thắng - Đồn trưởng Đồn Biên phòng CKQT Móng Cái - cho biết: “Những năm qua, Đồn Biên phòng CKQT Móng Cái đã chú trọng nâng cao chất lượng kiểm soát biên phòng, làm tốt công tác cải cách thủ tục hành chính, kiểm soát XNC ở khu vực cửa khẩu, tạo điều kiện thuận lợi, không gây phiền hà, sách nhiễu cho người dân và doanh nghiệp qua lại khu vực cửa khẩu. 

Thông qua công tác kiểm tra XNC, cán bộ, nhân viên của Đồn đã phát hiện, ngăn chặn kịp thời nhiều vụ việc tại cửa khẩu như phát hiện đối tượng cấm nhập, cấm xuất cảnh, phát hiện hộ chiếu, giấy tờ hết giá trị sử dụng hay sử dụng hộ chiếu, giấy thông hành giả, quá hạn, mượn giấy tờ của người khác để xuất nhập cảnh, dùng dấu kiểm chứng giả...

Trường hợp người mắc trọng bệnh, tai nạn giao thông cần cấp cứu gấp, nếu được kiểm dịch đồng ý, dù là nửa đêm, cán bộ, nhân viên của Đồn cũng sẽ liên lạc với phía bạn, tạo điều kiện cho người bệnh được sang Đông Hưng (Trung Quốc) cấp cứu”.

Hiện nay, hạ tầng kỹ thuật và trang thiết bị của cửa khẩu Móng Cái không đáp ứng được yêu cầu phát triển. Cửa khẩu này được xây dựng gần 20 năm, đã được sửa chữa, nâng cấp nhưng chưa được mở rộng về không gian cũng như các làn kiểm tra, kiểm soát, trang thiết bị còn thiếu và lạc hậu, dẫn tới tình trạng cùng một lưu lượng người XNC như vậy nhưng chỉ xảy ra hiện tượng ùn tắc bên phía Việt Nam, còn bên phía Đông Hưng thì hiếm khi xảy ra tình trạng này. Vì vậy, tới đây CKQT Móng Cái sẽ được xây dựng, mở rộng diện tích từ 15.000m2 lên 23.000m2.

Hàng hóa không còn “vô tư đổ bộ”

2 giờ chiều ngày 10/8/2016, chúng tôi có mặt tại CKQT Móng Cái. Ở cửa nhập cảnh, lượng khách không đông lắm, ngoài hai du khách Nam Phi, số còn lại  là người Việt. Không thấy họ ôm những bao hàng cồng kềnh. Lúc sau, có 3-4 người phụ nữ tay xách, nách mang những túi ni lông lớn đựng những miếng váng đậu vàng ươm. Họ che nón né chúng tôi chụp ảnh. Hỏi giá hàng mọi người đều lắc đầu. Một phụ nữ cho biết họ đi vác hàng thuê để lấy tiền công nên không biết giá hàng. Sau đó, nhân viên hải quan cửa khẩu kiểm tra hàng và giấy tờ rồi làm thủ tục cho họ đi. 

Thiếu tá Nguyễn Huy Thật - Đồn BPCKQT Móng Cái - làm nhiệm vụ kiểm tra XNC cho biết: Cửa khẩu hoạt động từ 7 giờ sáng đến 8 giờ tối. Lượng khách  hai nước XNC đông nhất là vào lúc 7 giờ sáng và lúc chiều muộn. Lý do vì các cư dân biên giới hai nước XNC qua lại Cửa khẩu Móng Cái để mua bán, trao đổi hàng hóa. Ngoài ra, còn có một tỷ lệ lớn cư dân Móng Cái sang làm việc và lao động tại các khu thương mại, dịch vụ tại Đông Hưng. Số còn lại sang Trung Quốc học tập, chăm sóc y tế hoặc các dịch vụ khác cũng như các sự kiện liên quan đến gia đình. Vì vậy, họ phải đi sớm và về muộn. 

Trước đây, do quy định về thuế suất chưa siết chặt, nhiều người dân Móng Cái chủ yếu sang Đông Hưng vác hàng thuê. Có thời điểm vì quá đông người có nhu cầu xuất cảnh nên cửa khẩu bị ùn tắc. Trước tình hình người người ôm hàng nườm nượp về nước, các lực lượng chức năng tại cửa khẩu đã tăng cường kiểm tra, giám sát nhằm hạn chế số đối tượng lợi dụng chính sách hàng cư dân biên giới để vận chuyển hàng thuê cho “đầu nậu” nhưng việc kiểm soát gặp khó khăn do lượng người XNC quá đông. Nay quy định về thuế suất siết chặt chẽ nên cư dân biên giới không thể vô tư vận chuyển hàng như trước”. 

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, trước đây, thuế suất hàng hóa do cư dân biên giới vận chuyển qua cửa khẩu được quy định tại Quyết định số 254/2006/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc quản lý hoạt động thương mại biên giới với các nước có chung biên giới. Sau đó Quyết định này được sửa đổi, bổ sung bằng Quyết định số 139/2009/QĐ-TTg. Theo đó, chỉ những cư dân có hộ khẩu thường trú tại 8 phường, xã của TP Móng Cái (bao gồm: Hải Yên, Hải Hòa, Trần Phú, Trà Cổ, Ninh Dương, Ka Long, Bắc Sơn và Hải Sơn) mới thuộc diện cư dân biên giới và được hưởng chế độ ưu đãi trao đổi, mua bán hàng hóa miễn thuế nhập khẩu và các loại thuế khác (nếu có) với trị giá không quá 2 triệu đồng/người/ngày/lượt đối với những mặt hàng phục vụ cho sản xuất và tiêu dùng theo danh mục quy định tại Thông tư số 42/2012/TT-BCT của Bộ Công Thương. 

Tuy nhiên, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 52/2015/QĐ-TTg về việc quản lý hoạt động thương mại biên giới với các nước có chung biên giới.

Quyết định này thay thế 2 Quyết định trên và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2016. Thuế suất đối với hàng hóa mua bán, trao đổi của cư dân biên giới được quy định tại Điều 14 Quyết định số 52/2015/QĐ-TTg như sau: Chủ thể mua bán, trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới (bao gồm các đối tượng: công dân Việt Nam và công dân nước có chung biên giới có hộ khẩu thường trú tại các khu vực biên giới.

Người có giấy phép của cơ quan công an tỉnh biên giới cho cư trú ở khu vực biên giới) được miễn thuế nhập khẩu và các loại thuế khác (nếu có) với giá trị không quá 2 triệu đồng/người/ngày/lượt và không quá 4 lượt/tháng đối với hàng hóa thuộc Danh mục hàng hóa mua bán, trao đổi của cư dân biên giới do Bộ Công Thương ban hành. Phần giá trị hàng hóa vượt định mức quy định trên phải chịu thuế theo quy định của pháp luật hiện hành. 

Như vậy, trước đây, mỗi cư dân khu vực biên giới Móng Cái mỗi ngày được vận chuyển số lượng hàng hóa được phép mua theo quy định có trị giá 2 triệu đồng. Từ quy định này, nhiều cư dân biên giới thành những cửu vạn đường biên, chuyên cõng hàng thuê cho các “đầu nậu”. Với quy định mỗi người một tháng chỉ được 4 lần mang số hàng hóa có trị giá 2 triệu đồng/ngày/lượt, thì số lượng hàng hóa “đổ bộ” vào Móng Cái đã giảm đi rất nhiều do giảm tới 26 lần vận chuyển hàng mỗi tháng trước đây.