Cây xanh đổ gây chết người: Không ai nhận trách nhiệm, có thể kiện ra Tòa!

Mùa mưa bão, ngồi trong xe ô tô cũng chưa chắc đã an toàn. (Ảnh minh họa).
Mùa mưa bão, ngồi trong xe ô tô cũng chưa chắc đã an toàn. (Ảnh minh họa).
(PLO) - Thời gian qua không ít vụ việc đau lòng bị cây đè chết xảy ra nhưng công ty quản lý cây xanh lại “phủi” trách nhiệm vì cho rằng đó là sự kiện bất khả kháng. Trong trường hợp này, người dân có thể kiện ra Tòa được không?
Cây là vật vô tri, vô giác, bởi vậy nếu người nào không may bị cây đè chết thì gia đình nạn nhân cũng không thể ôm cây đến quan tòa để “bắt đền”. Về nguyên tắc, cơ quan chịu trách nhiệm trực tiếp quản lý, chăm sóc cây xanh phải bồi thường thiệt hại. 
Năm nào cũng vậy, cứ vào mùa mưa bão, nhiều địa phương trong cả nước, đặc biệt là tại các thành phố lớn, tình trạng cây xanh gãy, đổ liên tiếp xảy ra, gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản và tính mạng của người đi đường. 
Gần đây nhất, trong trận mưa giông ngày 10/6/2014, trên đường Trần Hưng Đạo (TP.Quy Nhơn, tỉnh Bình Định), một cây phượng cổ thụ bất ngờ bật gốc và đè lên 2 người phụ nữ đi xe máy, hậu quả là một người bị gãy chân, một người bị xây xát khắp cơ thể, phải nhập viện cấp cứu. 
Trước đó, trận mưa giông tối 04/06 trên địa bàn Hà Nội đã khiến 160 cây đổ, 3 người chết, gần 10 chiếc ô tô bị hư hại. Đặc biệt, một cây xanh đổ đã đè lên chiếc taxi khiến tài xế của hãng Taxi Group tử vong tại chỗ và nữ hành khách trên xe bị thương. Tương tự sự việc trên, năm 2012 trên phố Lò Đúc (Hà Nội), một cây xanh cũng bị đổ trong lúc trời mưa, đè chết một lái xe của hãng Taxi Mai Linh...
Những sự việc trên cho thấy, bên cạnh việc chăm sóc cây xanh bảo vệ môi trường ở các đô thị lớn, chúng ta đang thiếu hẳn một cơ chế bảo vệ người dân khi tai nạn thương tâm và bất ngờ do thiên tai gây ra. Ai sẽ phải chịu trách nhiệm về tính mạng và tài sản của nạn nhân? 
Để có cái nhìn tổng thể và giúp bạn đọc nắm rõ hơn những quy định của pháp luật liên quan đến vấn đề  trên, PLVN đã có cuộc trao đổi với Luật sư (LS) Lưu Hải Vũ – Giám đốc Công ty Luật TNHH Triệu Sơn (Đoàn LS TP.Hà Nội). 
Đề cập đến các quy định của pháp luật điều chỉnh vấn đề này như thế nào, LS Lưu Hải Vũ cho biết:
- Bộ luật Dân sự  (BLDS) 2005 đã có các quy định liên quan đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Cụ thể, khi một người không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ dân sự gây thiệt hại tới tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản… của cá nhân hoặc pháp nhân thì phải có trách nhiệm bồi thường. Có hai trường hợp là cố ý gây thiệt hại và vô ý gây thiệt hại, trong đó vô ý gây thiệt hại là trường hợp một người không thấy trước hành vi của mình có khả năng gây thiệt hại, mặc dù phải biết hoặc có thể biết trước hành vi của mình có khả năng gây thiệt hại nhưng cho rằng thiệt hại sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn chặn được. Như vậy, yếu tố lỗi là điều kiện đầu tiên phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Mục đích của chế định này nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức bị xâm hại và phòng ngừa, răn đe những hành vi gây thiệt hại trong trường hợp các bên không xác lập hợp đồng. Trường hợp cây xanh tại các đô thị bị gãy, đổ gây thiệt hại cho người đi đường thì căn cứ vào các quy định của pháp luật và xét yếu tố lỗi của các chủ thể trong quan hệ có thể quy kết trách nhiệm bồi thường thiệt hại và thuộc sự điều chỉnh của chế định này.
Ai phải chịu trách nhiệm bồi thường?
Trong thời gian qua, các cơ quan chức năng rất lúng túng trong việc xác định chủ thể phải chịu trách nhiệm bồi thường? Theo LS, trong các trường hợp trên, ai phải chịu trách nhiệm đối với những thiệt hại đã xảy ra?
- Trước hết, cần phải xác định chủ thể có liên quan với tư cách là bên có quyền và nghĩa vụ tương ứng đối với tài sản gây hiểm họa. Theo quy định tại Điều 626 BLDS thì: “Chủ sở hữu phải bồi thường thiệt hại do cây cối đổ, gãy gây ra, trừ trường hợp thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi của người bị thiệt hại hoặc do sự kiện bất khả kháng”. 
Trong trường hợp có thiệt hại thực tế xảy ra và có cơ sở để xác định lỗi là do đơn vị quản lý cây xanh không thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của mình như cắt tỉa các cành cây khô, mục có nguy cơ gãy, đổ thì đơn vị đó phải chịu trách nhiệm bồi thường những thiệt hại phát sinh và người bị thiệt hại có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết theo quy định để đảm vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình. 
Tuy nhiên, khi đề cập đến trách nhiệm của mình, lãnh đạo một đơn vị quản lý trực tiếp hệ thống cây xanh cho rằng họ chỉ quản lý cây xanh theo đơn đặt hàng của thành phố và thiệt hại xảy ra là do sự kiện bất khả kháng. LS nghĩ sao về lập luận trên? Theo LS, việc cây xanh gãy, đổ trong trường hợp này có được coi là bất khả kháng?
- Đây là một câu hỏi tương đối khó để trả lời một cách nhất quán. Về cơ bản, sự kiện bất khả kháng là một thuật ngữ pháp lý dùng để chỉ những sự kiện xảy ra ngoài tầm kiểm soát và khả năng khắc phục của con người. Khi xảy ra sự kiện bất khả kháng thì bên có “dấu hiệu lỗi” được quyền miễn trừ trách nhiệm dân sự (cụ thể ở đây là trách nhiệm bồi thường thiệt hại). Theo Điều 161 BLDS thì: “Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép.” 
Theo quy định trên, việc kết luận như thế nào là sự kiện bất khả kháng phụ thuộc vào nhận định chủ quan của mỗi người. Trong trường hợp cụ thể này, theo tôi, việc xác định có phải trường hợp bất khả kháng hay không còn phải phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nghĩa vụ của đơn vị quản lý cây xanh là phải thường xuyên cắt tỉa, chặt hạ những phần thân cây mang tính chất rủi ro tiềm tàng. Điều 11 Nghị định số 64/2010/NĐ-CP về quản lý cây xanh đô thị quy định: “Cây trồng phải được định kỳ chăm sóc, kiểm tra và xác định tình trạng phát triển của cây để có biện pháp theo dõi, bảo vệ và xử lý kịp thời các tác động ảnh hưởng tới sự phát triển của cây”. Như vậy, trách nhiệm của cơ quan quản lý cây xanh là phải thường xuyên kiểm tra, đảm bảo cây sinh trưởng bình thường và không có nguy cơ xuất hiện các rủi ro tiềm tàng. Trong trường hợp không thực hiện đúng và đủ trách nhiệm của mình dẫn đến việc cây đổ, gãy gây ra thiệt hại thì phải bồi thường. Do đó, việc công ty quản lý cây xanh biết trước điều kiện thời tiết khắc nghiệt có nguy cơ xảy ra các tình huống đáng tiếc mà không tiến hành cắt tỉa, chặt hạ kịp thời dẫn đến gãy, đổ gây thiệt hại thì không thể coi là bất khả kháng.
Phải bồi thường toàn bộ và kịp thời
Vậy mức độ bồi thường trong trường hợp này xác định như thế nào, thưa LS?
- Nguyên tắc bồi thường được thực hiện theo quy định tại Khoản 1 Điều 605 BLDS: “Thiệt hại phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời. Các bên có thể thỏa thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”.
Bồi thường “toàn bộ” và “kịp thời” là nguyên tắc được thể hiện đầu tiên trong các nguyên tắc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Nguyên tắc này đảm bảo người có hành vi gây thiệt hại phải bồi thường tương xứng với toàn bộ thiệt hại đã gây ra và bồi thường kịp thời, càng nhanh càng tốt để khắc phục hậu quả. Pháp luật khuyến khích các bên đương sự tự thỏa thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường, phương thức bồi thường. Tuy nhiên, sự thỏa thuận không được trái pháp luật và đạo đức xã hội.
Trong trường hợp thiệt hại về sức khỏe và tính mạng thì phải bồi thường các chi phí liên quan đến cứu chữa, điều trị, chi phí lo mai táng, thậm chí là bồi thường để bù đắp tổn thất tinh thần khi sức khỏe, tính mạng bị xâm hại.
Trường hợp không có cơ quan, tổ chức nào nhận trách nhiệm bồi thường thì theo LS, người dân có thể khởi kiện ra Tòa được không?
- Trường hợp không có cơ quan nào đứng ra nhận trách nhiệm thì người bị thiệt hại hoặc gia đình nạn nhân có thể khởi kiện để yêu cầu bồi thường. Việc khởi kiện được thực hiện theo quy định chung về khởi kiện vụ án dân sự để yêu cầu công ty quản lý cây xanh hoặc tổ chức, cá nhân liên quan được coi là có trách nhiệm trong việc để xảy ra thiệt hại phải bồi thường. Điều 607 BLDS quy định: “Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là hai năm, kể từ ngày quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, pháp nhân, chủ thể khác bị xâm phạm.”
Tuy nhiên, để khởi kiện công ty quản lý cây xanh hoặc tổ chức, cá nhân liên quan thì người bị thiệt hại phải chứng minh việc để xảy ra thiệt hại đó có lỗi của công ty quản lý cây xanh hoặc của các tổ chức, cá nhân này.
Trân trọng cảm ơn LS!

Đọc thêm

Quyết tâm cao, nỗ lực lớn hơn để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của Quốc hội

Quang cảnh hội nghị. (Ảnh: Quochoi.vn)
(PLVN) - Chiều 28/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị tổng kết hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024. Phát biểu tại Hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh yêu cầu các đại biểu Quốc hội quyết tâm cao hơn nữa, nỗ lực lớn hơn để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của Quốc hội trong năm 2024 và các năm tiếp theo.

Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi): Vẫn băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội một lần

Quang cảnh Hội nghị. (Ảnh: Quochoi.vn)
(PLVN) -  Hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) được đưa ra lấy ý kiến tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vừa diễn ra đều chưa nhận được sự đồng thuận hoàn toàn của các đại biểu.

Hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Lan tỏa truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc

Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai cùng các đại biểu dự lễ khánh thành căn nhà đại đoàn kết cho một hộ gia đình tại bản Co Pục, xã Hua Thanh, huyện Điện Biên.
(PLVN) - Việc vận động hỗ trợ làm nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo của tỉnh Điện Biên là một chương trình đặc biệt ý nghĩa, không chỉ là hoạt động an sinh xã hội, mà còn là đợt cao điểm để tuyên truyền, lan tỏa trong các tầng lớp Nhân dân, kiều bào ta ở nước ngoài về truyền thống yêu nước, về Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, niềm tự hào của cả dân tộc Việt Nam.

Quyết tâm đưa Tây Bắc ra khỏi tình trạng 'lõi nghèo'

Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Quang Vinh.
(PLVN) - Chiều 28/3, tại tỉnh Điện Biên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án vận động, hỗ trợ làm nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo tỉnh Điện Biên, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).

Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam

Các đồng chí lãnh đạo chủ trì Hội thảo. (Nguồn ảnh: baohaiduong.vn)
(PLVN) - Nhân kỷ niệm 120 năm Ngày sinh đồng chí Nguyễn Lương Bằng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, sau là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, hôm qua (27/3), tại TP Hải Dương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Tỉnh ủy Hải Dương phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Người cộng sản kiên trung, mẫu mực, nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam”.

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”
(PLVN) -Chiều 26-3, Bộ Quốc phòng tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam, giai đoạn 2019-2023”. Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì hội nghị.

Băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vẫn còn ý kiến khác nhau.

Cần thiết bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng

Toàn cảnh hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, các đại biểu cho rằng việc dự thảo Luật bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng là cần thiết, với mục tiêu là bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh gắn với phòng thủ quốc gia.

Đại biểu Quốc hội ủng hộ cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB), các đại biểu bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này để tăng tính thuyết phục.

Cân nhắc quy định mở rộng đấu giá biển số xe

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách lần thứ 5, QH khóa XV, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về việc mở rộng đấu giá biển số xe.

Phổ biến quy định liên quan đến kiều bào tại các Luật mới được Quốc hội thông qua

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), Bộ Ngoại giao phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dung liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (Hội nghị).

Tránh “bình mới rượu cũ” khi đổi mới tổ chức Tòa án

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV cho ý kiến về dự án Luật Toà án nhân dân (TAND) (sửa đổi), các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về quy định về đổi mới TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.