Di tích quốc gia đặc biệt đền Cửa Ông gồm cụm di tích đền Cửa Ông (TP Cẩm Phả) và đền Cặp Tiên (huyện Vân Đồn). Trong đó, đền Cửa Ông nằm trên dãy núi cao gần 100m, từ dưới chân núi lên trên gồm 3 khu vực thờ tự (đền Hạ, đền Trung và đền Thượng). Thần chủ đền là Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng, phối thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và gia thất cùng các tướng lĩnh của Ngài. Bên cạnh đó còn thờ Trung Thiên Long Mẫu, Tam tòa thánh Mẫu, Phật, Hoàng Cần, Sơn thần, Thủy thần…
Đền Cửa Ông được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia từ năm 1989. Không gian văn hóa này là nơi tổ chức lễ hội đền Cửa Ông, đã được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2016. Đền Cặp Tiên (xã Đông Xá, Vân Đồn), thờ cô bé Cửa Suốt, quan Chánh, các nhân thần và thờ Mẫu. TP Cẩm Phả hiện đang triển khai Quy hoạch tổng thể bảo tồn và phát huy giá trị đền Cửa Ông với tổng kinh phí gần 800 tỷ đồng. Di tích nay đã và đang được đầu tư với diện mạo khang trang, bề thế, tương xứng giá trị và đáp ứng nguyện vọng của đông đảo người dân, du khách bốn phương.
Phát biểu tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Trương Hoà Bình khẳng định: Khu Di tích lịch sử đền Cửa Ông được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt thể hiện truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với nơi đóng quân đồn trú bảo vệ tuyến biên giới và lãnh hải phía Đông Bắc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông; là sự tri ân đối với công đức lớn lao của các bậc tiền nhân trong bảo vệ và xây dựng đất nước. Di tích mang đậm giá trị văn hóa, lịch sử với tiềm năng du lịch to lớn cần được phát huy, khai thác hiệu quả để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Phó Thủ tướng yêu cầu tỉnh Quảng Ninh cần tiếp tục tuyên truyền, quảng bá, đồng thời phát huy, khai thác các giá trị văn hóa tốt đẹp của Lễ hội đền Cửa Ông; giữ gìn và bảo vệ môi trường khu di tích luôn văn minh, xanh, sạch, đẹp; xây dựng sản phẩm du lịch tâm linh có sức hấp dẫn đối với du khách; khuyến khích các nhà đầu tư, các thành phần kinh tế trong và ngoài nước tham gia đầu tư tôn tạo các di tích; giữ gìn di sản văn hóa và tham gia hoạt động tổ chức lễ hội để hướng đồng bào về với nguồn cội, tổ tiên.
Quảng Ninh tăng cường phối hợp với các bộ, ngành trung ương trong quản lý, bảo tồn, khai thác giá trị của khu di tích, để phát triển du lịch bền vững; liên kết với các điểm di tích trong chuỗi du lịch văn hoá tâm linh, không chỉ riêng Quảng Ninh mà mở rộng không gian văn hóa kết nối các di sản văn hóa, du lịch tâm linh của quốc gia và quốc tế. Nhân dịp này, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đã trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt đền Cửa Ông cho lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh.
