Luật sư tố giác tội phạm có vi phạm đạo đức nghề nghiệp?

ĐB Trương Trọng Nghĩa phát biểu thảo luật góp ý Luật Hình sự
ĐB Trương Trọng Nghĩa phát biểu thảo luật góp ý Luật Hình sự
(PLO) - Theo Dự thảo sửa đổi bổ sung một số điều của Bộ Luật Hình sự, luật sư sẽ phải có trách nhiệm tố giác tội phạm. Nhiều luật sư lo ngại nếu phải tố giác tội phạm sẽ gây khó cho công việc của họ, làm ảnh hưởng đến nghề luật sư.

Điều 19 Dự thảo sửa đổi bổ sung luật Hình sự  - khoản 3 – quy định người bào chữa phải chịu trách nhiệm hình sự do không tố giác khách hàng về các tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia hoặc các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại Điều 389 của bộ luật này

ĐB Nguyễn Văn Chiến (Nguyễn Chiến, TP Hà Nội) đề nghị loại bỏ chủ thể luật sư ra khỏi điều luật này vì các lẽ sau: 

Thứ nhất, luật sư bào chữa theo chế định đặc thù do Hiến pháp và Luật luật sư quy định khác với bào chữa viên là người khác không chịu sự điều chỉnh của Luật luật sư và quy tắc đạo đức luật sư Việt Nam. Không thể đánh đồng luật sư với chủ thể là bố, mẹ, anh, chị, em người phạm tội như dự thảo.

Thứ hai, đưa chủ thể luật sư vào xử lý hình sự không có sự khảo sát đánh giá tác động tính nguy hại cho xã hội, cần điều chỉnh bằng chế tài hình sự hành vi này có mức độ nguy hại thế nào, có coi là tội phạm và phải bị trừng trị bằng biện pháp hình sự hay không và trong quá trình thực thi Bộ luật hình sự thì luật sư đã có những vi phạm phải xử lý như thế nào.

Thứ ba, quy định này đẩy luật sư không những vi phạm điều cấm đối với luật sư của Bộ luật tố tụng hình sự, vi phạm Luật luật sư mà còn vi phạm quy tắc đạo đức nghề luật sư, như cấm luật sư tiết lộ bí mật của thân chủ không làm xấu đi tình trạng của khách hàng do mình bào chữa.

Thứ tư, quy định này là vi hiến và xung đột với Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015. Cụ thể, Điều 73 Luật Tố tụng Hình sự quy định người bào chữa không được tiết lộ thông tin về vụ án về người bị buộc tội mà mình bào chữa, nhưng Điều 19, dự thảo sửa đổi Bộ luật hình sự lại quy định người bào chữa phải tố giác tội phạm người do chính mình bào chữa trong khi thực hiện việc bào chữa. 

Theo ông Chiến, quy định này hoặc là đẩy luật sư vi phạm Điều 73, Bộ luật Tố tụng Hình sự, hoặc Điều 19, Bộ luật Hình sự chỉ là quy định trên giấy vì luật sư khi tham gia tố tụng bắt buộc phải thực hiện Điều 73.

“Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 vừa được Quốc hội khóa XIII thông qua. Pháp luật chưa giải quyết được quy định xung đột thì không thể áp dụng chế tài hình sự đối với luật sư khi họ tuân thủ đúng quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015” – ông nói.

Ông Nguyễn Chiến - ĐBQH tp Hà Nội
Ông Nguyễn Chiến - ĐBQH tp Hà Nội

Theo ĐB Nguyễn Chiến, Điều 19 chỉ có tính khả thi đối với chủ thể luật sư khi Bộ luật hình sự (sửa đổi) có hiệu lực cần tiếp tục sửa Điều 73, Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 và Luật Luật sư. 

Do Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng Hình sự là 2 luật có nội dung và hình thức song hành, không tách rời nhau, việc sửa luật này kéo theo sửa nhiều luật khác sẽ tiêu tốn tiền ngân sách, tiền thuế của dân, làm giảm uy tín của Quốc hội. 

“Chúng tôi muốn cơ quan trình cho biết nếu Bộ luật hình sự này mà thông qua có hiệu lực, muốn có tính khả thi có phải sửa Bộ luật tố tụng hình sự cụ thể là Điều 73 hay không? Nếu không thì tại sao?” ông đặt câu hỏi. 

ĐB cũng cũng cho rằng Điều 19 còn làm đảo lộn giá trị nghề luật sư trong xã hội vì bản chất nghề luật sư là bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. “Luật sư đi tố giác thân chủ khác nào cha đạo đi tố con chiên vừa xưng tội, chỉ 1 vụ luật sư tố giác thân chủ thôi, xã hội có còn tin để nhờ luật sư bào chữa bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của họ nữa hay không?” – ĐB ví von. 

Cũng theo đại biểu nếu điều luật này được thông qua, luật sư tranh tụng sẽ ở thế đứng giữa dòng. Nếu không thực hiện Điều 19 Bộ luật hình sự thì luật sư có thể phạm tội hình sự. Nếu thực hiện Điều 19, tố giác thân chủ, luật sư có thể bị thân chủ tố ngược là vu khống, trớ trêu thay quy định này còn đẩy luật sư từ chỗ đang thực thi nhiệm vụ bào chữa cho thân chủ theo đúng quy định của pháp luật, bỗng dưng lại trở thành người bị tình nghi phạm tội, "nhảy" sang vị trí cùng với thân chủ khi bị xác minh xem xét trách nhiệm hình sự do không tố giác tội phạm. 

ĐB Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa) cùng quan điểm phải sửa đổi lại điều luật này. Sau khi phân tích những khó khăn của giới luật sư khi điều luật này được áp dụng, ông nói: “Quan điểm của tôi là những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, xâm phạm an ninh quốc gia cần phải tố giác tội phạm. Nhưng LS thì không thể biết hết được, nên rất dễ dẫn đến tai nạn, ảnh hưởng đến nghề luật sư. Cần khoanh lại những loại tội phạm mà Luât sư phải tố giác tội phạm.

LS Trương Trọng Nghĩa (ĐB QH TP Hồ Chí Minh) là 1 trong 4 luật sư tham gia quốc hội kỳ này. ĐB Nghĩa đồng tình với ý kiến của LS Chiến góp ý về quy định tại Điều 19 Dự thảo luật. Theo ông, Dự thảo đang đánh đồng người bào chữa là luật sư và người bào chữa không là luật sư. Luật sư phải chịu sự rất nhiều quy định điều chỉnh việc hành nghề của họ.

Luật sư tố giác thân chủ thì có vi phạm nguyên tắc suy đoán vô tội không?. Trong khi đó, việc chứng minh có tội là trách nhiệm của cơ quan tố tụng. Không những thế, việc tố giác tội phạm còn vi phạm nguyên tắc về bí mật cá nhân, quyền con người vì trong một số giai đoạn tố tụng, họ không buộc phải khai báo… Không những vậy, nếu luật sư tố giác thân chủ, còn là hành vi trái với lương tâm, trái với đạo đức nghề nghiệp.

“Quy định này, còn ảnh hưởng đến vai trò của luật sư Việt Nam đối với thế giới. Vi phạm luật Tố tụng hình sự như luật sư Chiến đã phân tích”, ông nói. 

ĐB Trương Trọng Nghĩa đồng tình với quan điểm của luật sư Thịnh là nên hạn chế tội danh đối với điều luật này. Chỉ trong trường hợp biết việc vi phạm đó nếu không tố giác tội phạm thì sẽ gây ảnh hưởng lớn tới xã hội, mới phải tố giác. 

Tuy nhiên, bên cạnh ý kiến của nhiều ĐB (chủ yếu là ĐB hành nghề luật sư) phản đối quy định này, thì một số ĐB khác lại đồng tình không miễn trừ trách nhiệm cho luật sư khi không tố giác tội phạm. Theo lý do các ĐB đưa ra thì Luật sư cũng phải hành nghề trên cơ sở tuân thủ hiến pháp và pháp luật, nên không thể có ngoại lệ.

Phản bác lại quan điểm của các luật sư, ĐB Nguyễn Thị Thủy tỉnh Bắc Kạn thể hiện thái độ không đồng tình. Bà xin được tranh luận ngay tại hội trường. Dẫn quy định về thời phong kiến đối với tội bất trung, bà cho rằng nếu miễn trừ cho luật sư trong việc không tố giác tội phạm mà vào các trường hợp phạm tội vi xâm phạm an ninh quốc gia, dẫn đến mất quốc gia, mất đất nước thì sao?.

“Ý kiến của các đại biểu  đưa ra làm tôi băn khoăn. Môi trường đầu tư đang ngày càng được cải tiến. Công tác cải cách Tư pháp cho thấy các luật sư đang ngày càng yên tâm với nghề nghiệp, phát triển nghề nghiệp”, bà bày tỏ. 

Bà Thủy cho biết thêm, khi sửa đổi luật hình sự 1999, Chính phủ đã trình phương án người bào chữa được miễn hoàn toàn đối với quy định không tố giác tội phạm. Nhưng phương án này gây nhiều tranh cãi, và phải đưa ra phương án xin ý kiến nhân dân. Nhân dân của 63 tỉnh, thành phố phần lớn đã phản đối. Tiếp thu ý kiến nhân dân, ban soạn thảo đã áp dụng quy định miễn trừ cho luật sư như đối với người ruột thịt.  

Bà cũng cho biết, so với luật 1999, Dự thảo luật này đã thu hẹp đáng kể phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của người bào chữa. (Trước đây phải chịu trách nhiệm không tố giác đối với 317 tội hiện nay chỉ là 83 tội)

“Với tội xâm phạm an ninh quốc gia, không thể có lý do nào để miễn trừ. Còn với những tội nghiêm trọng khác, chỉ liệt kê một số tội nghiêm trọng liên quan đến giết người, khủng bố, hiếp dâm trẻ em… đó là những tội không phải tội phạm thông thường, mà nếu được thực hiện, đó là tội ác”, bà Thủy nói. 

Sau phần phát biểu của ĐB Thủy, Luật sư Trương Trọng Nghĩa tranh luận lại. Ông không đồng ý so sánh việc không tố giác tội phạm của luật sư là tội bất trung như thời phong kiến. “Trước kia làm gì có nhà nước pháp quyền, làm gì có phương án suy đoán vô tội, nguyên tắc không buộc phải nhận tội?. Đó là những bước tiến đến với sự bình đẳng…".

Ông cũng không đồng ý với việc cho luật sư được hưởng quyền như người thân thích. Theo quan điểm của ông, luật sư là luật sư, luật sư phải có quyền của luật sư. Luật sư không phải là bố mẹ. Họ có quyền riêng của họ, phải góp phần bảo vệ công lý, là bộ phận đặc thù trong hệ thống Tư pháp.

ĐB Trương Trọng Nghĩa cũng thừa nhận có ranh giới trách nhiệm của luật sư đối với những người Hiến pháp trao cho họ bảo vệ họ trước pháp luật. “Công lý cho phép họ được luật sư bảo vệ, kể cả họ là tội phạm. Luật sư phải có trách nhiệm với đất nước với thân chủ, do đó quyền miễn trừ không tuyệt đối. Vì thế tôi mới cho rằng cần phải có khoanh vùng. Ví dụ thân chủ nói: Hôm đó tôi đẩy thằng đó chết. Nhưng việc chết có thể do không phải do anh  ta đẩy. Do vậy, nếu luật sư tố giác thì sao?".

Ông Nghĩa vẫn bảo vệ quan điểm chỉ bắt luật sư phải chịu trách nhiệm khi biết rõ và có chứng cứ khẳng định nếu hành vi đó không tố giác thì tiếp tục gây ảnh hưởng cho xã hội.

Đọc thêm

Khai mạc kỳ họp chuyên đề HĐND TP Hà Nội: Xem xét, thông qua Quy hoạch Thủ đô

Chủ tịch HĐND TP Hà Nội Nguyễn Ngoc Tuấn phát biểu khai mạc Kỳ họp.
(PLVN) - Sáng nay, 29/3, HĐND TP Hà Nội khai mạc Kỳ họp thứ 15 - kỳ họp chuyên đề khóa XVI HĐND TP để kịp thời xem xét, quyết định các vấn đề lớn, quan trọng theo thẩm quyền liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội và công tác cán bộ. Tại Kỳ họp, HĐND TP Hà Nội sẽ xem xét, thông qua Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Quyết tâm cao, nỗ lực lớn hơn để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của Quốc hội

Quang cảnh hội nghị. (Ảnh: Quochoi.vn)
(PLVN) - Chiều 28/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị tổng kết hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024. Phát biểu tại Hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh yêu cầu các đại biểu Quốc hội quyết tâm cao hơn nữa, nỗ lực lớn hơn để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của Quốc hội trong năm 2024 và các năm tiếp theo.

Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi): Vẫn băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội một lần

Quang cảnh Hội nghị. (Ảnh: Quochoi.vn)
(PLVN) -  Hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) được đưa ra lấy ý kiến tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vừa diễn ra đều chưa nhận được sự đồng thuận hoàn toàn của các đại biểu.

Hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Lan tỏa truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc

Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai cùng các đại biểu dự lễ khánh thành căn nhà đại đoàn kết cho một hộ gia đình tại bản Co Pục, xã Hua Thanh, huyện Điện Biên.
(PLVN) - Việc vận động hỗ trợ làm nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo của tỉnh Điện Biên là một chương trình đặc biệt ý nghĩa, không chỉ là hoạt động an sinh xã hội, mà còn là đợt cao điểm để tuyên truyền, lan tỏa trong các tầng lớp Nhân dân, kiều bào ta ở nước ngoài về truyền thống yêu nước, về Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, niềm tự hào của cả dân tộc Việt Nam.

Quyết tâm đưa Tây Bắc ra khỏi tình trạng 'lõi nghèo'

Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Quang Vinh.
(PLVN) - Chiều 28/3, tại tỉnh Điện Biên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với tỉnh Điện Biên tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án vận động, hỗ trợ làm nhà đại đoàn kết cho hộ nghèo tỉnh Điện Biên, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).

Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam

Các đồng chí lãnh đạo chủ trì Hội thảo. (Nguồn ảnh: baohaiduong.vn)
(PLVN) - Nhân kỷ niệm 120 năm Ngày sinh đồng chí Nguyễn Lương Bằng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, sau là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, hôm qua (27/3), tại TP Hải Dương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Tỉnh ủy Hải Dương phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Người cộng sản kiên trung, mẫu mực, nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam”.

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”

Đề nghị kéo dài thời gian thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2019-2023”
(PLVN) -Chiều 26-3, Bộ Quốc phòng tổ chức Hội nghị tổng kết thực hiện Đề án “Tuyên truyền, phổ biến Luật Cảnh sát biển Việt Nam, giai đoạn 2019-2023”. Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì hội nghị.

Băn khoăn quy định về rút bảo hiểm xã hội 1 lần

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung thảo luận.
(PLVN) - Hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần là vấn đề khó, phức tạp. Cả 2 phương án được nêu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5 vẫn còn ý kiến khác nhau.

Cần thiết bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng

Toàn cảnh hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, các đại biểu cho rằng việc dự thảo Luật bổ sung quy định về tổ hợp công nghiệp quốc phòng là cần thiết, với mục tiêu là bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh gắn với phòng thủ quốc gia.

Đại biểu Quốc hội ủng hộ cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi tham gia giao thông

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB), các đại biểu bày tỏ ủng hộ quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhưng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này để tăng tính thuyết phục.

Cân nhắc quy định mở rộng đấu giá biển số xe

Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) - Sáng 27/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách lần thứ 5, QH khóa XV, thảo luận về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về việc mở rộng đấu giá biển số xe.

Phổ biến quy định liên quan đến kiều bào tại các Luật mới được Quốc hội thông qua

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN), Bộ Ngoại giao phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ Tài nguyên và Môi trường đồng chủ trì tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến nội dung liên quan đến người Việt Nam định cư ở nước ngoài trong Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) (Hội nghị).

Tránh “bình mới rượu cũ” khi đổi mới tổ chức Tòa án

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu tại hội nghị.
(PLVN) - Ngày 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, nhiệm kỳ khóa XV cho ý kiến về dự án Luật Toà án nhân dân (TAND) (sửa đổi), các đại biểu còn có ý kiến khác nhau về quy định về đổi mới TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.