Trước diễn biến phức tạp của tình hình tỷ giá, sáng qua (4/11), Chủ tịch Uỷ ban giám sát tài chính quốc gia - ông Lê Đức Thúy – đã chủ trì họp báo đột xuất về tình hình tình hình kinh tế vĩ mô.
Ông Thúy cho biết, trước đó, vào tối 3/11, Thường trực Chính phủ đã có cuộc họp bàn về các giải pháp cấp bách điều hành kinh tế vĩ mô và Thủ tướng đã yêu cầu Chủ tịch Uỷ ban giám sát gặp mặt báo chí, để qua đó, công luận và nhân dân hiểu rõ hơn đường lối chỉ đạo của Chính phủ về tình hình kinh tế hiện nay.
Thị trường rối loạn
Ông Thúy cho biết, suốt nửa tháng qua, tỷ giá VND/USD liên tục tăng cao, tỷ giá trên thị trường tự do ngày 3/11 khoảng 21.000 VDN/USD. Dù buổi chiều đã giảm chút ít xuống còn 20.800 VND/USD, tuy nhiên vẫn cách xa giá trên thị trường chính thức là 19.500 VND/USD mà NHNN đã công bố. Người dân đổ xô đi mua ngoại tệ, doanh nghiệp (DN) không mua được đủ ngoại tệ cho nhu cầu thanh toán.
Quy mô giao dịch ngoại tệ giảm; trạng thái ngoại hối của các ngân hàng cũng giảm, trước khi điều chỉnh tháng 8 còn 3 %, gần đây là 1% và hiện tại chỉ còn 0% trạng thái dương (các ngân hàng cũng không có dư thừa mà bán). Tình hình này đã tác động không nhỏ đến nền kinh tế, trực tiếp là giá vàng, giá cả các mặt hàng khác cũng rục rịch tăng và việc kiểm soát CPI cũng trở thành thách thức.
“Trên thế giới đồng USD đang mất giá so với các đồng tiền khác và thậm chí, đồng USD với chính sách nới lỏng định lượng sẽ giảm giá 20% trong thời gian tới, thì không có lý do gì đồng VND mất giá…”- ông Thúy phân tích. Một nghịch lý cũng được Chủ tịch Ủy ban giám sát tài chính quốc gia đưa ra là: Trên thế giới đồng USD mất giá, vàng mất giá nhưng trong nước VND mất giá, vàng lên giá.
“Thực ra tình hình căng thẳng ngoại tệ đã có dự báo từ đầu năm khi để tránh lãi suất cao, các DN vay USD, bán ra thị trường lấy VND, tạo ra nguồn cung giả tạo, khiến giá USD thị trường tự do nhiều khi thấp hơn trong ngân hàng, nhưng cuối năm DN mua gom USD để trả nợ ngân hàng đã khiến cho tình hình cung cầu ngoại tệ căng thằng..”- ông Thúy phân tích.
 |
Theo báo cáo đến ngày 14/10, tín dụng bằng USD tăng 52% trong khi tín dụng VND chỉ tăng 14,6%, tổng tín dụng đến 14/10 tăng 21,3%. “Rõ ràng trên thị trường đang mất cân đối cung – cầu ngoại tệ, nguyên nhân do những cái méo mó trong chính sách tiền tệ, lãi suất, dẫn đến hành xử của người dân với các đồng tiền…”- ông Thúy khẳng định.
Ông Thúy cũng cho rằng sức ép giảm lãi suất VND cũng khiến cho VND càng mất uy tín. “Trong nửa đầu tháng 10, tiền tiết kiệm của người dân đã giảm 45.000 tỷ VND, số tiền này được rút ra để mua vàng, ngoại tệ. Nếu mua USD, số tiền này mua được trên 2 tỷ USD, đây cũng là ngyên nhân khiến giá USD tăng cao…”- ông Thúy phân tích.
Dự trữ ngoại hối đủ can thiệp
Thường trực Chính phủ đã họp và nhận định, năm nay tăng trưởng GDP tối thiểu cũng đạt 6,5% như mục tiêu Quốc hội đề ra (khả năng đạt 6,7- 6,8%,); xuất khẩu có thể đạt 23% (kế hoạch là 18%), nhập khẩu chỉ tăng khoảng 17%, vì vây, mức nhập siêu trước đây dự kiến 13,5 – 14 tỷ USD, tính “xông xênh” có thể chỉ còn khoảng 12 – 12,5 tỷ USD trong cả năm. Cán cân thanh toán năm ngoái thâm hụt xấp xỉ 9 tỷ USD, nhưng năm này có khả năng giảm xuống chỉ còn khoảng 4 tỷ USD, bằng khoảng một nửa so với 2009, chiều hướng năm 2011, phương án thấp là 1 tỷ USD, cao là 2 tỷ USD.
Thách thức hiện nay chính là chỉ số giá, 10 tháng CPI đã tăng 7,58% và theo tính toán cả năm sẽ vướt mục tiêu 8% mà Chính phủ đã đề ra.
“Thường trực Chính phủ và lãnh đạo các bộ ngành đã phân tích và thống nhất rằng, trong lúc này, điều chỉnh tỷ giá là không có lợi, sẽ gây những tác động dây chuyền khiến chúng ta không kiểm soát được, nhất là USD đang mất giá, VND cũng không yếu đến mức phải điều chính tỷ giá. Trong khi đó, chỉ số giá CPI đang là báo động, nếu điều chỉnh, sẽ khó kìm CPI và mục tiêu ưu tiên ổn định vĩ mô sẽ không đạt được…” – ông Thúy phân tích.
Theo hướng đó, Chính phủ sẽ không đặt vấn đề thay đổi tỷ giá ngoại tệ bao hàm cả việc không điều chỉnh tăng tỷ giá trung tâm và không nới lỏng biên độ, ít nhất là đến Tết nguyên đán. Nếu thị trường có căng thẳng NHNN sẽ can thiệp bằng cách bán ngoại tệ ra. Trong tháng 9, NHNN mua tăng 300 triệu USD, tháng 10 đã bán 200 triệu USD, theo ông Thúy, biện pháp đó chưa đủ mạnh để chặn đứng áp lực tâm lý hiện nay trong dân.
Tuy không công bố con số dự trữ ngoại tệ, song ông Thúy cho biết dự trữ ngoại tệ của Việt Nam “đã giảm mạnh so với mức cao (mức cao công bố là 23 tỷ USD) nhưng cũng không phải là con só quá nhỏ bé, ít nhất là so với trước năm 2006 (chỉ có 8 tỷ USD)“. Theo ông Thuý, đây không phải mức “quá hẻo” và với mức này còn đủ để can thiệp thị trường nhất là trong thời điểm hiện nay, tuy nhiên, ông Thúy cũng cho rằng về lâu dài phải tăng dự trữ ngoại tệ hơn nữa…
Ngân hàng được cởi trói
Một chỉ đạo quan trọng của Chinh phủ cũng được ông Lê Đức Thúy công bố là Chính phủ không đặt yêu cầu NHNN phải ép các NHTM (bằng các biện pháp hành chính, đồng thuận) để giảm lãi suất nữa mà sẽ thực hiện theo cung – cầu thị trường. Các NHTM được thỏa thuận lãi suất theo nhu cầu thị trường, và khi đã thực hiện lãi suất thỏa thuận thì lãi suất cơ bản không còn ý nghĩa nữa. “Để tác động đến lãi suất, NHNN sẽ sử dụng công cụ nghiệp vụ thị trường mở, như lãi suất chiết khấu, tái cấp vốn… chứ không được bắt ép các NHTM giảm lãi suất…”- ông Thúy cho biết.
Trả lời câu hỏi: “Liệu khi thực hiện lãi suất thỏa thuận có làm cho lãi suất tăng vọt, ảnh hưởng đến các chỉ tiêu kinh tế?”- ông Thúy dự báo lãi suất huy động sẽ tăng lên khoảng 12- 13%, lãi suất cho vay khoảng 15- 17%, đây là mức nền kinh tế chấp nhận được, góp phần hạn chế lạm phát trong bối cảnh hiện nay.
Về lý thuyết, nếu lãi suất VND càng thấp, USD càng có giá, vì vậy không được làm gì để tăng lãi suất USD, về lâu dài, phải tính rất nhiều chuyện, như: tháo gỡ những quy định không hợp lý NHNN đang đề ra do không gắn với thực tiễn, làm cho thị trường méo mó. Theo chỉ đạo của Chinh phủ, tới đây NHNN sẽ phải rà soát lại những quy định bất hợp lý, những “nút thắt” ảnh hưởng đến thị trường. “Không chỉ Thông tư 22 mới ban hành mà cả Thông tư 13, Thông tư 19 cũng còn nhữg điểm bất hợp lý cần phải sửa đổi..”- ông Thúy lưu ý.
Thái độ với thị trường vàng cũng vậy. Số liệu của Hội đồng vàng thế giới cho biết, số vàng Việt Nam nhập khẩu, đọng lại trong nước khoảng 1.000 tấn, tương đương hơn 40 tỷ USD, nhiều hơn tiền gửi trong ngân hàng, cộng với dự trữ của NHNN. Vấn đề là phải có cơ chế để số vàng này được luân chuyển…
“Giải pháp quan trọng nhất hiện nay, và là giải pháp đầu tiên Chính phủ yêu cầu phải làm là để công luận hiểu rõ quan điểm chính sách, ý đồ chính sách để tạo niềm tin trong dân vào việc điều hành chính sách. Công luận hiểu rõ ý đồ và quyết định của Chính phủ sẽ tránh bị tin đồn làm ảnh hưởng…” - ông Lê Đức Thuý nhấn mạnh…
Thanh Lan
