Quản lý vốn đầu tư ra nước ngoài: “Lỗ hổng” lớn!

Nhiều tập đoàn, tổng công ty nhà nước đầu tư hàng trăm triệu USD ra nước ngoài. Trong ảnh: Mạng viễn thông Metfone của Viettel tại Campuchia
Nhiều tập đoàn, tổng công ty nhà nước đầu tư hàng trăm triệu USD ra nước ngoài. Trong ảnh: Mạng viễn thông Metfone của Viettel tại Campuchia
(PLO) - Theo số liệu từ Bộ Tài chính, tính đến nay các tập đoàn, tổng công ty nhà nước đã đầu tư ra nước ngoài gần 90 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, cơ chế giám sát tài chính đối với những dự án này lại gần như chưa có.
Chính phủ đã ban hành Nghị định số 61/2013/NĐ-CP ngày 25/6/2013 về việc ban hành quy chế giám sát tài chính, đánh giá hiệu quả hoạt động và công khai thông tin tài chính đối với doanh nghiệp do Nhà nước làm chủ sở hữu và doanh nghiệp có vốn nhà nước. 
Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đã ban hành hai thông tư hướng dẫn, gồm Thông tư số 158/2013/TT- BTC ngày 13/11/2013 và Thông tư số 171/2013/TT-BTC ngày 20/11/2013. Tuy nhiên, một lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết, các quy định trên chỉ thực hiện giám sát tài chính, đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp do Nhà nước làm chủ sở hữu và doanh nghiệp có vốn nhà nước thành lập tại Việt Nam. 
“Chưa có quy định”
“Đối với các dự án, doanh nghiệp có vốn nhà nước thành lập tại nước ngoài chưa có quy định giám sát đối với hiệu quả vốn nhà nước tại nước ngoài trong khi hoạt động kinh doanh đầu tư vốn nhà nước có quy mô ngày càng lớn và hoạt động có nhiều quan hệ thương mại phức tạp” - vị lãnh đạo Bộ Tài chính nêu trên thừa nhận.
Ông cũng cho biết: “Cơ quan tài chính đang gặp khó khăn trong kiểm tra, thanh tra, giám sát theo thẩm quyền (quy định tại Điều 33 Nghị định số 78/2006/NĐ-CP) việc thực hiện nghĩa vụ tài chính của các nhà đầu tư đối với Nhà nước Việt Nam”.
Lý do được giải thích là vì trách nhiệm quản lý ngành của Bộ Tài chính chủ yếu là ở khâu hậu kiểm, đánh giá hiệu quả tài chính dự án sau khi dự án đã đi vào hoạt động, trong khi Nghị định 78/2006/NĐ-CP chưa quy định bắt buộc doanh nghiệp đầu tư tại nước ngoài phải gửi báo cáo tài chính tại nước ngoài và báo cáo tình hình chuyển lợi nhuận về Bộ Tài chính, mặc dù đây là căn cứ quan trọng làm cơ sở đánh giá hiệu quả của dự án đầu tư ra nước ngoài và đánh giá tình hình thực hiện nghĩa vụ tài chính của dự án. 
Đặc biệt, chế tài cao nhất xử lý nhà đầu tư trong trường hợp vi phạm quy định chế độ báo cáo theo Nghị định 78 là chấm dứt hiệu lực Giấy chứng nhận đầu tư ra nước ngoài, điều này không giải quyết triệt để việc nhà đầu tư không chuyển lợi nhuận về nước, không thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ tài chính theo quy định. 
“Chờ” chiến lược
Như vậy, quy định báo cáo theo Nghị định 78 chưa tạo lập cơ sở pháp lý để cơ quan quản lý nhà nước giám sát trực tiếp tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tại nước ngoài, mà mới dừng tại khâu giám sát tiến độ dự án sau cấp phép, kết quả hoạt động dự án qua báo cáo của doanh nghiệp. 
Trong khi đó, các quy định về sử dụng vốn nhà nước cũng như quy định về đầu tư trực tiếp ra nước ngoài cũng chưa có điều khoản cụ thể về việc giám sát, đánh giá dự án đầu tư trong quá trình đầu tư xây dựng cơ bản cũng như trong quá trình khai thác tài sản đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh. 
Việc “ít được báo cáo” về tình hình đầu tư ra nước ngoài không chỉ phát sinh riêng tại Bộ Tài chính mà cả Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công Thương cũng gặp phải. Tuy nhiên, dường như các Bộ đang có ý “chờ” Chính phủ ban hành Chiến lược “Phát triển hoạt động đầu tư ra nước ngoài” thay thế Đề án “Thúc đẩy đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài” rồi mới “xốc” lại cho đồng bộ.
Bộ Tài chính đang đề xuất Chính phủ nghiên cứu ban hành cơ chế trích lập dự phòng đối với các dự án đầu tư trực tiếp tại nước ngoài có sử dụng vốn nhà nước phù hợp với đặc điểm đầu tư trực tiếp tại Lào, Campuchia và quy định pháp luật của Lào, Campuchia, làm căn cứ giám sát hoạt động chuyển lợi nhuận về nước, tái đầu tư và xác định thuế thu nhập doanh nghiệp. 
Để khuyến khích tinh thần tự giác, Bộ Tài chính cũng đề xuất ban hành cơ chế cho phép doanh nghiệp được giữ lợi nhuận tại nước ngoài khi chưa đạt tổng mức đầu tư được phê duyệt bởi cấp có thẩm quyền, trường hợp chuyển lợi nhuận về nước sẽ được hưởng mức ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định nếu thuộc danh mục khuyến khích ưu đãi đầu tư của Chính phủ. 
Đặc biệt, Bộ này còn cho rằng cần có cơ chế cho phép doanh nghiệp nhà nước chuyển từ hình thức công ty mẹ trong nước đầu tư trực tiếp 100% vốn vào công ty con thành lập tại nước ngoài sang hình thức kết hợp giữa đầu tư trực tiếp của công ty mẹ vào công ty con, với hình thức công ty mẹ cho công ty con thành lập tại nước ngoài vay vốn để triển khai dự án đầu tư tại nước ngoài.
Theo số liệu từ Bộ Tài chính, tính đến nay các tập đoàn, tổng công ty nhà nước đã đầu tư ra nước ngoài gần 90 nghìn tỷ đồng. Còn tính riêng 7 tháng đầu năm 2014, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã cấp giấy chứng nhận đầu tư ra nước ngoài cho 68 dự án, đầu tư sang 21 quốc gia với tổng vốn đăng ký phía Việt Nam là 894 triệu USD. Có thể kể tên một số dự án quy mô lớn như hai mạng viễn thông của Viettel tại Tanzania (355,2 triệu USD) và tại Burundi (170 triệu USD); dự án trồng cao su tại Campuchia của Cty CP An Đông Mia (80,4 triệu USD)…
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, lũy kế đến hết tháng 7/2014, tổng cộng có 890 dự án đầu tư đã được cấp phép đầu tư sang 63 quốc gia và vùng lãnh thổ với tổng vốn đăng ký phía Việt Nam đến nay đạt 19 tỷ USD. Các dự án tập trung chủ yếu vào lĩnh vực khai khoáng (bao gồm cả thăm dò khai thác dầu khí; chiếm 45,5% tổng vốn đăng ký phía Việt Nam), lĩnh vực trồng cây công nghiệp (chiếm 16,24%), lĩnh vực sản xuất điện (11,17%), lĩnh vực viễn thông (9,66%).
Vốn thực hiện phía Việt Nam đến hết năm 2013 được nói là 4,97 tỷ USD, dự kiến cả năm 2014 là 1,15 tỷ USD.

Đọc thêm

Ý kiến trái chiều về đề xuất chống bán phá giá với thép cán nóng

Một số DN lo ngại nếu điều tra CBPG với HRC nhập khẩu sẽ ảnh hưởng xấu tới ngành thép.
(PLVN) - Ngay sau khi xuất hiện thông tin đề xuất Cục Phòng vệ thương mại (PVTM - Bộ Công Thương) điều tra chống bán phá giá (CBPG) với sản phẩm thép cán nóng (HRC) nhập khẩu, đến ngày 27/3 đã có 9 DN sản xuất tôn mạ, ống thép trong nước gửi đơn kiến nghị tới các cơ quan quản lý.

Xây dựng chính sách cho chuyển đổi xanh

Ảnh minh họa
(PLVN) - Chuyển đổi xanh là xu thế của toàn cầu. Dự báo và nắm bắt xu thế tất yếu này, Bộ Chính trị từng có nhiều nghị quyết quan trọng. Ngay từ cách đây 10 năm là Nghị quyết số 24-NQ/TW về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường; cách đây 4 năm là Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến 2030, tầm nhìn đến 2045.

Thách thức nuôi trồng thủy sản trên biển

Là địa phương có nhiều thế mạnh về nuôi biển, song năm 2023, diện tích nuôi biển của Quảng Ninh mới đạt 10.200ha. (Ảnh: baoquangninh.com.vn)
(PLVN) - Với tiềm năng nuôi biển khoảng 500.000ha, Đề án phát triển nuôi trồng thủy sản (NTTS) trên biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 mới đưa ra mục tiêu khiêm tốn 280.000ha đến năm 2025 và 300.000ha vào năm 2030. Thế nhưng, số liệu kỳ vọng diện tích nuôi biển đến hết năm 2023 mới đạt 85.000ha…

“Điểm nghẽn” nhận thức về phát triển bền vững khu công nghiệp

Ảnh minh họa.
(PLVN) - Có tới 50% khu công nghiệp (KCN) chưa nghe đến khái niệm KCN phát triển bền vững (PTBV), chỉ có 30% có nghe hiểu về khái niệm KCN sinh thái. Theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đang có “điểm nghẽn” về nhận thức, xây dựng chính sách, quản trị của các KCN liên quan đến việc PTBV.

Khởi động Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1

Khởi động Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1
(PLVN) - Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong kỷ nguyên mới, giai đoạn 1 được khởi động  trên cơ sở Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam - Nhật Bản lên “Đối tác Chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới” và kết quả triển khai thực hiện 8 giai đoạn của Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản trong suốt 20 năm qua.

Tầm nhìn đường sắt tốc độ cao

Ảnh minh họa
(PLVN) - Theo Kết luận 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến 2030, tầm nhìn 2045; đặt mục tiêu đến 2025 hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) Bắc - Nam và khởi công trước 2030. Các đoạn ĐSTĐC Hà Nội - Vinh và TP HCM - Nha Trang được ưu tiên khởi công trong giai đoạn 2026 - 2030; phấn đấu hoàn thành toàn tuyến ĐSTĐC Bắc - Nam trước 2045.

Công trường đường dây mạch 3 bộn bề khó khăn

Chủ tịch HĐTV EVN sát sao kiểm tra tiến độ thi công đường dây mạch 3. (Ảnh: EVN) .
(PLVN) - Chỉ còn vài ngày nữa là đến cột mốc mục tiêu đầu tiên của dự án đường dây mạch 3 đưa điện ra Bắc (hoàn thành đúc móng toàn tuyến vào ngày 30/3) nhưng khối lượng công việc vẫn còn bộn bề. Chủ đầu tư cũng như các Bộ, ngành liên quan vẫn đang dốc toàn lực thực hiện dự án này.

Hai dự án đường dây 500kV qua miền Trung nguy cơ 'trượt' tiến độ

Đoạn Quảng Trạch - Thanh Hóa do CPMB quản lý dự án mới chỉ hoàn thành được 91/663 vị trí móng.
(PLVN) - Hạn chót hoàn thành việc đúc móng cột của Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối ấn định là ngày 31/3/2024, nhưng đến nay tỷ lệ hoàn thành việc đúc móng tại hai cung đoạn do Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Trung (CPMB) quản lý mới chỉ được... hơn 10%.

VIPFA và thách thức lôi kéo dự án tỷ đô công nghệ cao

Hướng tới phát triển một hệ thống KCN sinh thái, xanh và bền vững. (Ảnh: VGP).
(PLVN) - TS. Phan Hữu Thắng, tân Chủ tịch Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp (KCN) Việt Nam (VIPFA) cho biết, mục tiêu của VIPFA là cùng cơ quan quản lý nhà nước xây dựng và hoàn thiện chính sách, sao cho vừa dễ quản lý, vừa tạo điều kiện cho DN hoạt động. “Thách thức của chúng ta là phải làm sao lôi kéo được dự án tỷ đô công nghệ cao” - Chủ tịch VIPFA nhấn mạnh.