“Phòng bệnh hơn chữa bệnh”
Việc phổ biến Luật Địa chất và khoáng sản
Từ đầu năm 2025 đến nay, Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đã phối hợp cùng các địa phương tổ chức nhiều Hội nghị trải dài trên toàn quốc. Theo Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam việc tổ chức hội nghị tuyên truyền Luật địa chất và khoáng sản và các văn bản hướng dẫn thi hành có 5 ý nghĩa chính.
Ông Mai Thế Toản – Phó Cục trưởng Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam cho hay: Việc tổ chức các Hội nghị
Ý nghĩa thứ hai là việc tổ chức như vậy là nhằm mục đích là phòng ngừa hạn chế các sai phạm ở trong hoạt động khoáng sản. Thứ ba thì cũng phải nói đến đó là tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực khoáng sản.
Thứ tư thì chúng tôi nghĩ rằng là giống như bất kỳ đạo Luật khác khi mà chúng ta tổ chức tuyên truyền thì góp phần nâng cao, thực thi vai trò của Nhà nước pháp quyền, để cho toàn bộ xã hội người dân và cộng đồng doanh nghiệp hiểu được và tôn trọng pháp luật và thực thi pháp luật một cách đúng
Cuối cùng thì tôi nghĩ rằng là đối với một Luật chuyên ngành như Luật Địa chất và khoáng sản thì nó có rất nhiều vấn đề chuyên môn ở trong đó. Thế thì khi chúng ta tổ chức Hội nghị tập huấn có sự tương tác hai chiều, các câu hỏi của những người tham gia và những người đi tuyên truyền thì có cơ hội để giải thích giải đáp.
Đó cũng là cơ hội để chúng ta biết được là trong Luật có thể còn những vấn đề gì đó mà nó chưa được rõ ràng thì đấy là cơ hội để chúng tôi hệ thống hóa, quy nạp lại để làm cái cơ sở tổng hợp báo cáo cấp có thẩm quyền”.
Trong khuôn khổ các Hội nghị, các đại biểu và các địa phương đã tích cực trao đổi, làm rõ những nội dung được quy định bởi Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành, tập trung vào các nội dung ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của các doanh nghiệp và người dân.
Nhiều đề xuất, kiến nghị cũng được đưa ra nhằm tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện tại địa phương.
Bà Trần Diệu Linh – Phó Trưởng phòng Khoáng sản (Sở Nông nghiệp và Môi trường Ninh Bình) cho hay: “Tại hội nghị có rất nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khoáng sản đã đặt câu hỏi và đã được các Báo cáo viên của Cục Địa chất và khoáng sản trả lời rất là thấu đáo. Trong đó có nhiều nội dung thì được trả lời mang tính chuyên sâu cũng là như là định hướng là hướng dẫn chúng tôi có thực hiện quản lý trên địa bàn một cách tốt nhất”.
Thông qua hội nghị tập huấn không chỉ đơn thuần là hoạt động phổ biến pháp luật, mà còn là diễn đàn kết nối, chia sẻ kinh nghiệm giữa các cơ quan quản lý, các chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp nhằm làm sáng tỏ các quy định mới của Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024 và các văn bản hướng dẫn thi hành; trang bị kiến thức, nâng cao năng lực pháp luật cho đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới.
Tuyên truyền – “trái tim” đưa Luật Địa chất và Khoáng sản vào đời sống
Tuyên truyền không phải một hoạt động đơn lẻ, mà là cả một hệ sinh thái tương tác giữa Nhà nước – doanh nghiệp – xã hội. Với Luật Địa chất và Khoáng sản 2024, Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đã chủ động kiến tạo hệ sinh thái ấy bằng chuỗi hội thảo, Hội nghị từ miền Bắc đến miền Nam; Các tài liệu hỏi – đáp dành cho từng nhóm đối tượng, cùng hàng loạt sản phẩm truyền thông phối hợp với báo chí trung ương và địa phương.
Nhờ vậy, Cục không chỉ làm chức năng quản lý, mà trở thành đầu mối kết nối, lan tỏa pháp luật sống động, nơi tiếng nói chính sách được đưa tới đúng người, đúng nhu cầu và đúng ngữ cảnh thực tiễn.
Một đạo luật chỉ “sống” khi được hiểu đúng và áp dụng đầy đủ. Nhưng với những đạo luật kỹ thuật – nhiều khái niệm chuyên môn sâu – để luật “sống khỏe” cần một trung tâm chuyên môn đủ năng lực diễn giải, dẫn dắt và chuyển hóa quy định thành hành động cụ thể.
Với Luật Địa chất và Khoáng sản 2024, Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đang đảm nhiệm trọn vẹn vai trò ấy: người giữ hồn luật, kiến trúc sư của công tác tuyên truyền, và cầu nối bền vững giữa Nhà nước và doanh nghiệp.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và áp lực phát triển bền vững, vai trò đó không chỉ cần thiết – mà còn mang tính quyết định.
Niềm tin của doanh nghiệp vào cơ quan quản lý là yếu tố sống còn trong lĩnh vực khoáng sản. Nếu doanh nghiệp không hiểu luật, sợ rủi ro hoặc cảm thấy mơ hồ, họ sẽ chọn đứng ngoài cuộc. Tuyên truyền vì thế không chỉ là “phổ biến quy định”, mà là thiết lập diễn đàn hai chiều, nơi doanh nghiệp được hỏi – được góp ý – được phản hồi quy trình – được nêu tình huống thực tế khi áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật mới.
Đặc thù của luật kỹ thuật là khó, chuyên ngành nhiều. Nếu truyền đạt chỉ dừng ở đọc văn bản, trình chiếu slide, người nghe sẽ “mất sóng” chỉ sau vài phút. Công tác tuyên truyền phải chuyển hướng: đơn giản hóa ngôn ngữ, dùng mô hình trực quan, hoạt hình mô phỏng mỏ khai thác – phục hồi; kể chuyện từ các ca thực tế; mời doanh nghiệp nhỏ, cán bộ địa phương chia sẻ kinh nghiệm để tạo hiệu ứng lan tỏa ngang hàng.
Triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 cho thấy một điều rõ rệt: tuyên truyền không phải khâu hậu kỳ, càng không phải động tác hình thức. Tuyên truyền chính là một phần của quản trị thực thi, nơi luật được sống, được tin và được chuyển hóa thành hành vi tuân thủ.
Và bằng cách kiên trì đi đến từng vùng, lắng nghe từng doanh nghiệp, giải thích từng vướng mắc, Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đang làm cho một đạo luật kỹ thuật trở nên gần gũi, khả thi và có sức sống thực sự trong đời sống phát triển bền vững.