Tháng 10/2011, 5 anh chị em ông Lê Văn Cung có đơn khởi kiện đến TAND TP.Hạ Long. Theo đó, hai cụ thân sinh là Lê Văn Cơ và Nguyễn Thị Chích có 6 người con, từ năm 1979 khai hoang được khoảng 1.000m2 đất ở tổ 35, khu 4, phường Hà Phong, có một ngôi nhà cấp 4 cùng các công trình phụ, tổng giá trị khoảng 500 triệu đồng.
 |
| Ngôi nhà trên thửa đất đang bị đòi chia thừa kế. |
Tranh chấp phát sinh
Năm 1987, cụ Cơ mất; năm 1992, cụ Chích mất, không để lại di chúc. Thửa đất và ngôi nhà của 2 cụ do vợ chồng ông Lê Văn Hải (con trai út) trông nom, sử dụng; năm 2009 được xác lập thửa số 52, tờ bản đồ số 113. Năm 2001, ông Hải qua đời, vợ ông là Nguyễn Thị Biền và 2 con gái tiếp tục sử dụng. Năm 2011, bà Biền chuyển nhượng toàn bộ thửa đất và nhà ở cho vợ chồng ông bà Phạm Văn Khánh - Trần Thị Thiếu. Ngày 8/8/2005, bà Biền đã được UBND TP.Hạ Long cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số 14356, việc chuyển nhượng được công chứng tại Văn phòng Công chứng Hạ Long.
Anh chị em ông Cung yêu cầu Tòa án “Tuyên bố Hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ thửa số 52 giữa bà Biền và ông Khánh, bà Thiếu vô hiệu, đồng thời buộc bà Biền trả lại tài sản cho nguyên đơn; kiến nghị UBND TP.Hạ Long thu hồi GCNQSDĐ số 14356 mang tên bà Nguyễn Thị Biền...”.
Hòa giải không thành
Thẩm phán Tạ Duy Ước và Thư ký Tòa Nguyễn Thị Thêm đã tiến hành xác minh vụ việc. Phòng Tài nguyên và Môi trường TP.Hạ Long khẳng định: “Việc UBND TP.Hạ Long cấp GCNQSDĐ cho bà Biền hoàn toàn đúng qui định, căn cứ hồ sơ xét duyệt của UBND phường Hà Phong đã được thẩm định. Trước và ngay sau khi xét duyệt đều có niêm yết công khai và có văn bản thỏa thuận phân chia di sản của mẹ con bà Biền được Phòng Tư pháp TP.Hạ Long chứng thực. Cũng từ sau khi cấp QSDĐ cho bà Biền, các cơ quan này chưa nhận được một khiếu nại nào...”.
Chỉ đến giữa năm 2011, sau khi đường tàu chuyên chở than qua phía trước khu vực nhà bà Biền được dỡ bỏ, tạo nhiều thuận lợi cho cư dân nơi này, anh chị em ông Cung mới phát sinh việc khiếu kiện, đòi quyền thừa kế; UBND phường Hà Phong đã 2 lần tổ chức hòa giải nhưng không thành. Thẩm phán Ước quyết định định giá tài sản, tiến hành hòa giải cũng không thành. Ngày 24/2/2012, Tòa đưa vụ án “Tranh chấp hợp đồng chuyển đổi nhà, QSDĐ và đòi di sản” ra xét xử.
Vài điều cần bàn...
Điều đáng bàn trong vụ việc này là việc đòi chia thừa kế di sản chỉ có thời hiệu trong 10 năm tính từ thời điểm cụ Chích qua đời (năm 1992), tính đến năm 2002, thời hiệu khởi kiện về thừa kế di sản đã hết! Vì thế, việc xác lập tài sản chung phải căn cứ sự thỏa thuận của những người cùng có quyền về thừa kế, phải lập thành văn bản và có chứng thực của cơ quan có thẩm quyền.
Trong vụ kiện này, rõ ràng bên nguyên đơn không có chứng cứ xác lập được quyền về tài sản chung cũng như quyền khởi kiện về thừa kế để được bảo vệ quyền thì căn cứ vào đâu để đòi tài sản chung?.
Còn về hợp đồng, bà Biền chuyển nhượng QSDĐ cho ông Khánh và bà Thiếu; ngược lại, bà Biền cũng nhận chuyển nhượng QSDĐ và nhà ở của vợ chồng ông Khánh, các Hợp đồng đều được công chứng chứ không phải là “hợp đồng chuyển đổi QSDĐ” như “Quyết định số 14/2012/QĐXX-ST đưa vụ án ra xét xử” của TAND TP.Hạ Long và càng không phải là việc “tranh chấp hợp đồng” xảy ra giữa bên chuyển nhượng và bên nhận chuyển nhượng.
Giả sử bên nguyên đơn có căn cứ pháp lý xác lập tài sản chung thì việc cấp GCNQSDĐ ghi một tên bà Nguyễn Thị Biền là thiếu chính xác. Khi thụ lý vụ việc, Tòa án cần hướng dẫn cho đương sự yêu cầu cơ quan có thẩm quyền đính chính hay xét thấy cần thiết, có thể thu hồi, hủy bỏ để cấp GCNQSDĐ khác nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất. Còn việc yêu cầu tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu lại hoàn toàn căn cứ qui định khác.
Thế mà không hiểu tại sao, TAND TP.Hạ Long cứ cố “lái” và “xử” theo kiểu “ôm rơm” như vậy?.
Phương Nam
