Các hạng mục nạo vét suối Kim Ngọc và bến thuyền Gia Long, hệ thống điện chiếu sáng ở đường dẫn vào lăng... với kinh phí hơn 14 tỷ đồng, thuộc dự án bảo tồn, tu bổ, tôn tạo quần thể di tích lăng Gia Long vừa đầu tư xong đã hư hỏng gây bức xúc trong nhân dân. Hơn 4 năm trôi qua, những thiệt hại trên vẫn chưa được khắc phục.
Chưa hoàn thành đã hư hỏng
Dự án bảo tồn, tu bổ, tôn tạo quần thể di tích lăng Gia Long (toạ lạc tại thôn Định Môn, xã Hương Thọ, huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên - Huế) được Bộ VHTT (nay là Bộ VHTT&DL) phê duyệt năm 2002 và giao Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế làm chủ đầu tư, dự kiến hoàn thành vào năm 2006.
Bến thuyền chơi vơi giữa dòng sông, đường dẫn đã cuối trôi hơn 4 năm vẫn chưa được khôi phục
Dự án có tổng mức đầu tư 59,8 tỷ đồng, chia làm các giai đoạn: tôn tạo hạ tầng kỹ thuật (từ tháng 3/2004 - 3/2006); tu bổ kiến trúc, phục dựng tôn tạo cảnh quan môi trường. Thế nhưng, đến nay một số hạng mục của giai đoạn I gồm nạo vét suối Kim Ngọc, xây bến lăng ở sông Hương, hệ thống đường vào quần thể lăng Gia Long... đầu tư hơn 14 tỷ đồng vừa đưa vào sử dụng đã hư hỏng nặng.
Theo thiết kế suối Kim Ngọc có chiều dài 1.670m, rộng khoảng 15m, sâu 7m nhằm mục đích khơi thông đường thuỷ, thoát lũ. Đến nay đã có hơn 11 điểm đã sạt lở, sụt lún. Đặc biệt, bến thuyền được thiết kế kết cấu bê tông cốt thép do không khảo sát hết địa tầng trước khi xây dựng đã bị dòng nước xé toạc, cuốn trôi, kè chắn hai bên bến thuyền cũng cuốn trôi chỉ còn trơ trọi từng tảng đất đá ngổn ngang. Hệ thống đèn chiếu sáng bị hư hỏng nặng.
Mức độ tổn thất của công trình ở suối Kim Ngọc được xác định với khối lượng gần 1000m3; bến lăng Gia Long (ở sông Hương) trôi sạt chiều dài 19m, chiều cao 7m, chiều rộng 9m, khối lượng khoảng 1.200m3; toàn bộ phần xây kè hai bến đã bị nứt, sạt một khối lượng đá nhỏ đã bị cuốn trôi, phần còn lại bị xô dồn tại chân bến với khối lượng khoảng 100m3; đá thanh bậc cấp (bậc lên xuống) đã trôi 16 viên; tuyến đường dẫn vào lăng trôi chiều dài 34m, rộng 4,5m, cao 4m, đường bê tông giả đất bị bung sạt hơn 153m; hạng mục của ra bị xói trôi lấp hố ga, cống và hạng mục chiếu sáng đứt mất hơn 12m. Các hạng thiệt hại được xác định hơn 14 tỷ đồng. Công trình hư hỏng còn kéo theo ngập úng hơn 5 ha lúa hai vụ của dân ở xã lân cận khi mùa mưa đến.
4 năm chưa khắc phục
Ông Mai Văn Xuân, Chủ tịch UBND xã Hương Thọ (huyện Hương Trà) bức xúc: “Khi dự án triển khai, gần 20 hộ dân thôn Kim Ngọc, Định Môn phải giao đất, cây trồng, hiện vật trên đất cho đơn vị thi công để mong hưởng lợi. Thế nhưng, từ năm 2006 đến nay công trình bị hư hỏng mà phía dự án vẫn án binh bất động. BQL dự án hứa sẽ làm cầu cho người dân 2 thôn qua lại sản xuất hơn 4 năm vẫn không thực hiện. Nhiều lần xã có tờ trình, cử tri cũng kiến nghị nhưng chẳng thấy phía chủ dự án trả lời. Trong khi dự án tiền tỷ chưa thấy đưa vào sử dụng thì đã hỏng, quá lãng phí”.
Theo biên bản kiểm tra hiện trường (ngày 4/10/2006) và biên bản giám định tổn thất (ngày 14.10.2006) giữa chủ đầu tư, đơn vị thi công, giám sát và đơn vị bảo hiểm công trình, nguyên nhân thiệt hại ở suối Kim Ngọc là do thị công bạt mái dốc, đất đá trên bề mặt có độ kết cấu thấp hơn bình thường, đô nghiêng taluy sau khi bạt lớn hơn tự nhiên, vị trí thi công ở đầu nguồn sông Hương nên khi có mưa lũ lớn, nước thấm vào đất làm sạt lở; đối với hạng mục bến lăng Gia Long nguyên nhân chính được xác định là do nước lụt chảy từ thượng nguồn về quá lớn, cộng với vị trí bến lặng sát mép sông nên đã xảy ra sạt lở.
Câu hỏi đặt ra là tại sao trên cùng một tuyến sông Hương, rất nhiều bến dân sinh đã được các địa phương xây dựng với kinh phí thấp hơn hàng trăm lần nhưng vẫn không bị thiệt hại, trong khi chỉ có công trình bến lăng và suối Kim Ngọc thuộc dự án bảo tồn, tu bổ, tôn tạo quần thể di tích lăng Gia Long là bị thiệt hại nặng?. Như vậy rõ ràng, chất lượng công trình và các khâu thiết kế, thi công, giám sát của dự án cần phải xem xét lại.
Mục tiêu của dự án là để bảo tồn di sản quốc gia và thế giới, phục dựng rừng thông tạo môi trường cảnh quan nơi đây để thu hút khách quan cho khách trong nước và quốc tế. Thế nhưng, một số hạng mục của dự án vừa làm xong đã hư hỏng nặng tạo nên cảnh nhếch nhác cho di tích. Hơn 4 năm trôi qua, những thiệt hại này vẫn chưa được khắc phục và dường như chẳng ai chịu trách nhiệm cho số tiền tỷ trôi theo nước lũ này.
Tường Minh
