Theo đó, song song với việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, UBND TP HCM đang xây dựng Đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị tại TP. Trong đó, thành lập TP phía Đông trực thuộc TP HCM, trên cơ sở gộp nguyên trạng tổng diện tích tự nhiên và dân số của 3 quận, gồm quận 2, 9 và Thủ Đức (theo định hướng quy hoạch phát triển khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông TP). Dự kiến TP phía Đông rộng hơn 211km2, với hơn 1,16 triệu dân.
Theo TP HCM, việc sáp nhập 3 quận để thành lập TP phía Đông (đưa từ đô thị loại cao xuống đô thị loại thấp) là chưa có tiền lệ. Do đó, TP HCM đề nghị Bộ Nội vụ hướng dẫn quy trình, thành phần hồ sơ và cho ý kiến có thực hiện lập hồ sơ đề án phân loại đô thị đối với TP phía Đông hay không; việc thành lập TP phía Đông có phụ thuộc vào chương trình phát triển đô thị toàn tỉnh theo Nghị quyết 1210/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hay không?
Trước đó, để chuẩn bị tốt hơn cho tương lai TP HCM trong 20 năm tới, chính quyền TP đang tìm kiếm đến một chiến lược phát triển để chuyển đổi khu vực phía Đông thành khu vực đổi mới sáng tạo và tương tác cao. Phạm vi nghiên cứu là diện tích của quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức. TP HCM đã tổ chức cuộc thi tuyển quốc tế nhằm tìm kiếm ý tưởng “quy hoạch không gian đô thị” có tích hợp với “chiến lược phát triển kinh tế - xã hội”.
Tháng 11/2019, UBND TP HCM tổ chức hội thảo định hướng quy hoạch Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông TP HCM. Đây là hội thảo lần thứ 2 nhằm hiện thực hóa Khu đô thị sáng tạo phía Đông (gồm quận 2, 9 và Thủ Đức).
Nhân dịp này, UBND TP HCM cũng đã trao giải cho cuộc thi tuyển quốc tế ý tưởng quy hoạch Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông TP HCM, với 1 giải nhất, 1 giải nhì và 4 giải khuyến khích.
Khu đô thị sáng tạo phía Đông với nền tảng là hệ thống trường đại học ở quận Thủ Đức, khu công nghệ cao (quận 9) và trung tâm tài chính ở Thủ Thiêm trong tương lai.
Theo Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong, các ý tưởng quy hoạch từ các sản phẩm dự giải cũng gợi ý cho TP giải quyết nhiều vấn đề bức xúc, thách thức hiện nay và trong tương lai như: Phát triển đi liền tiến bộ xã hội, tăng nguồn nhân lực, mở rộng kết nối, giải quyết bài toán chống ngập, nâng cao chất lượng sống khu dân cư hiện hữu, cải tạo giao thông...
