Do tính chất đặc biệt nguy hiểm của chủ nghĩa cá nhân, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ cho cán bộ - Đảng viên: chủ nghĩa cá nhân là gì? Biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân? Mức độ nguy hiểm của chủ nghĩa cá nhân ra sao? Phương pháp quét sạch chủ nghĩa cá nhân thế nào? thông qua hệ thống các bài viết, bài nói về công tác xây dựng đảng, về rèn luyện, giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “chủ nghĩa cá nhân là việc gì cũng chỉ lo cho lợi ích của riêng mình, không quan tâm đến lợi ích chung của tập thể. Miễn là mình béo, mặc thiên hạ gầy. Nó là mẹ đẻ ra tất cả mọi tính hư nết xấu như: lười biếng, suy bì, kiêu căng, kèn cựa, nhút nhát, lãng phí, tham ô. Nó là kẻ thù hung ác của đạo đức cách mạng” (1). Theo Người, chủ nghĩa cá nhân là kẻ thù của cách mạng, nó là nguồn gốc của những “căn bệnh” làm hư hỏng đội ngũ cán bộ, đảng viên, làm tha hoá Đảng, chừng nào còn chủ nghĩa cá nhân thì cách mạng còn gặp rất nhiều khó khăn. Do vậy, chống chủ nghĩa cá nhân là việc làm cần thiết, thường xuyên của những người cộng sản chân chính. Người cho rằng, mỗi cán bộ, đảng viên “trước mặt quần chúng, không phải ta cứ viết trên trán chữ “cộng sản” là được họ yêu mến” (2), mà phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện và thực hành đạo đức cách mạng, chống sa vào chủ nghĩa cá nhân, góp phần làm cho Đảng ta thật sự “là đạo đức, là văn minh”.
Trong tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”, Hồ Chí Minh chỉ ra 10 loại bệnh nảy sinh từ chủ nghĩa cá nhân cần nhận diện và phòng chống: bệnh quan liêu; bệnh tham lam; bệnh lười biếng; bệnh kiêu ngạo; bệnh hiếu danh; bệnh “hữu danh vô thực” (loại bệnh có biểu hiện là làm được ít nhưng báo cáo, khoe khoang thì nhiều); bệnh cận thị (loại bệnh có biểu hiện là chỉ để ý đến cái nhỏ, vụn vặt, không thấy cái lớn, cái quan trọng); bệnh tỵ nạnh; bệnh xu nịnh, a dua và bệnh kéo bè, kéo cánh. Chừng nào còn chủ nghĩa cá nhân nó sẽ “ngăn trở” người cán bộ, đảng viên phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng, của dân tộc, làm mất lòng tin cậy của dân với Đảng. “Một dân tộc, một Đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định ngày hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân” (3).
 |
Bác Hồ nói chuyện với các cán bộ chiến sĩ Sở Công an Hà Nội năm 1956. (Ảnh: tư liệu) |
Với lực lượng Công an nhân dân -“lá chắn”, “thanh bảo kiếm” bảo vệ Đảng, chủ tịch Hồ Chí Minh có sự quan tâm, chăm lo đặc biệt. Trong Bài nói tại trường Công an Trung ương ngày 28/1/1958, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Để tiến lên chủ nghĩa xã hội trước hết cán bộ phải có tư tưởng xã hội chủ nghĩa, muốn vậy phải chống chủ nghĩa cá nhân. “Tư tưởng xã hội chủ nghĩa là thế nào? Là mỗi người hãy nghĩ đến lợi ích chung, lợi ích toàn dân trước” (4) còn chủ nghĩa cá nhân được hiểu: “Là so bì đãi ngộ: lương thấp, cao, quần áo đẹp, xấu, là uể oải, muốn nghỉ ngơi, hưởng thụ, an nhàn…” (5). Để giúp cán bộ, chiến sĩ Công an hiểu rõ ràng, rành mạch hơn thế nào là chủ nghĩa cá nhân Chủ tịch Hồ Chí Minh khái quát: “Tóm lại, cái gì trái với đạo đức cách mạng đều là chủ nghĩa cá nhân” (6).
Từ khái niệm, và những biểu hiện cụ thể của chủ nghĩa cá nhân, chủ tịch Hồ Chí Minh đã có những đánh giá đúng đắn về tính chất nguy hại của thứ “vi trùng” đặc biệt lây lan còn đáng sợ hơn mọi loại vi trùng này:
“Chủ nghĩa cá nhân như vi trùng đẻ ra nhiều bệnh khác: sợ khó, sợ khổ; tự do chủ nghĩa; vui thì làm, không vui thì không làm, thích thì làm, không thích không làm… Công an là bộ máy giữ gìn chính quyền chống thù ngoài địch trong, mà còn chủ nghĩa cá nhân là còn có địch ở bên trong, địch ở trong con người mình. Kẻ địch ấy lại không thể lấy súng bắn vào được. Phải ra sức phấn đấu rèn luyện tư tưởng mới khắc phục được nó. Khắc phục chủ nghĩa cá nhân là bước rất quan trọng để tiến lên chủ nghĩa xã hội”. Bằng lối truyền đạt so sánh dân dã, chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh với lực lượng Công an nhân dân về bản chất chủ nghĩa cá nhân là cội nguồn của những suy nghĩ, hành động tiêu cực, bắt nguồn từ thẳm sâu bên trong mỗi con người. Trong đó, Cán bộ Công an không phải là đối tượng ngoại lệ.
 |
Ảnh chụp năm 1950, Bác căn dặn các chiến sĩ tại lớp Công an Trung cấp khóa 1. (Ảnh: tư liệu) |
Để đấu tranh quét sạch chủ nghĩa cá nhân trong lực lượng Công an, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu ra những cách thức, phương pháp được đúc kết từ thực tiễn:
Trước hết, công an phải luôn giữ trong mình ý thức đặt Nhân dân lên hàng đầu, phục vụ lợi ích của Nhân dân là nhiệm vụ hàng đầu. Trong huấn thị tại Trường Công an Trung cấp - Khoá I, năm 1950, chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Công an phải là đầy tớ dân. Đã là đầy tớ dân thì Công an phải ra sức bảo vệ nhân dân, ra sức phục vụ nhân dân”…; “Công an nhân dân phải thực sự phục vụ nhân dân” (7).
Thứ hai, đấu tranh quét sạch chủ nghĩa cá nhân trong Công an là nhiệm vụ phải được tiến hành thường xuyên, liên tục. Chủ tịch Hồ Chí Minh so sánh: “Tư tưởng cộng sản với tư tưởng cá nhân ví như lúa với cỏ dại. Lúa phải chăm bón rất khó nhọc thì mới tốt được. Còn cỏ dại không cần chăm sóc cũng mọc lu bù. Tư tưởng cộng sản phải rèn luyện gian khổ mới có được. Còn tư tưởng cá nhân thì cũng như cỏ dại, sinh sôi, nảy nở rất dễ… Chủ nghĩa cá nhân không phải chống lại một lần mà hết được. Trong lớp này, các cô, các chú kiểm thảo thành khẩn là điều tốt, tiến bộ. Nhưng không phải kiểm thảo xong là gột rửa hết chủ nghĩa cá nhân. Ví như rửa mặt phải rửa hàng ngày. Vì vậy kiểm thảo ở đây không phải là xong, là đủ mà còn phải tiếp tục luôn luôn phê bình, tự phê bình, kiểm thảo trong mọi việc” (8).
Ba là, cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân phải không ngừng xây dựng, tu dưỡng hành động và đạo đức cách mạng; cố gắng vươn lên, khắc phục khó khăn. Trong Bài nói tại lớp nghiên cứu khóa I và lớp bổ túc khóa VI trường Công an Trung ương, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Tư tưởng xã hội chủ nghĩa là chống tư tưởng cá nhân chủ nghĩa (so bì, hưởng thụ). Đã là cuộc đấu tranh gian khổ, gay go thì phải chống tư tưởng uể oải, mệt mỏi, sợ khổ, chống tư tưởng tự do chủ nghĩa, thích thì làm, không thích thì không làm” (9).Người phân tích: “Không phải chỉ muốn không là được. Miệng nói tiến lên chủ nghĩa xã hội, nhưng tư tưởng còn không thông và hành động còn không đúng thì không tiến lên được. Trước hết cán bộ phải có tư tưởng xã hội chủ nghĩa, lập trường phải rõ ràng, vững chắc đã” (10).
Bốn là, thông qua hoạt động phê bình và tự phê bình của tổ chức tập thể, của Nhân dân tự nhận thức và điều chỉnh hành vi, nhằm ngăn chặn mầm mống của chủ nghĩa cá nhân. Trong huấn thị gửi Hội nghị Công an toàn quốc năm 1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Cấp trên phải thường kiểm tra cấp dưới. Cấp dưới phải phê bình cấp trên. Giúp nhau kinh nghiệm và sáng kiến, giúp nhau tiến bộ. Tự phê bình và phê bình nhau theo tinh thần thân ái và lập trường cách mạng. Phải hoan nghênh Nhân dân phê bình Công an, để đi đến hiểu Công an, yêu Công an và giúp đỡ Công an”. Trong huấn thị tại Đại hội thi đua lực lượng Công an nhân dân tháng 10-1966, Người lại tiếp tục nhắc nhở lực lượng Công an, phải: “thường xuyên phê bình nghiêm chỉnh và thật thà tự phê bình để giúp nhau tiến bộ”.
Năm là, phải rèn luyện tư tưởng vững vàng, đề cao kỷ luật, “Chống chủ nghĩa ba phải; trái phải, phải dứt khoát, phải rõ ràng, không được nể nang. Can đảm bảo vệ chính nghĩa, dũng cảm tự phê bình và phê bình. Xác định toàn tâm toàn ý, 100% phục vụ nhân dân. Có như thế mới khắc phục được khuyết điểm, phát huy được ưu điểm. Còn so sánh địa vị, còn suy bì, hưởng thụ thì chỉ có 50% phục vụ nhân dân còn 50% là phục vụ cá nhân mình” (11). “Công an đánh địch bên ngoài đã khó đánh địch bên trong người còn khó khăn hơn. Vì vậy phải nâng cao kỷ luật, tính tổ chức, chống ba phải, nể nang. Công tác phải đi sâu và thiết thực. Làm việc phải điều tra, nghiên cứu, không được tự kiêu, tự đại” (12).
Trải qua 76 năm, những lời căn dặn quý báu của chủ tịch Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân đã được nhiều thế hệ chiến sĩ Công an kiên định học tập và làm theo. Cứ qua mỗi biến thiên của kỳ lịch sử, những bài học ấy lại càng chứng minh giá trị trường tồn, soi sáng từng bước phát triển của lực lượng Công an nhân dân.
 |
Lời căn dặn quý báu của chủ tịch Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân đã được nhiều thế hệ chiến sĩ Công an nhân dân kiên định học tập và làm theo. (Ảnh: tư liệu) |
Hiện nay, nước ta đang tiến hành sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trước những diễn biến mới, phức tạp và khó lường của tình hình trong nước và quốc tế, bên cạnh những nhân tố thuận lợi, chúng ta cũng đang phải đối phó với những nguy cơ, thách thức khó lường, đan xen.
Lợi dụng toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế các thế lực thù địch, phản động ráo riết thực hiện âm mưu, chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ nhằm xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩ ở nước ta với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt (13). Nguy hiểm hơn, mặt trái của kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế tác động làm cho một số người chạy theo giá trị vật chất trước mắt, coi trọng lợi ích cá nhân hơn lợi ích cộng đồng, lợi ích cục bộ nhóm, địa phương hơn lợi ích xã hội và lợi ích quốc gia. Những tác động này đã, đang và sẽ tiếp tục ảnh hưởng tiêu cực đến tư tưởng, đạo đức xã hội, phẩm chất đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, chiến sĩ Công an.
Ví dụ cụ thể, trong thời gian vừa qua, một bộ phận không nhỏ cán bộ Công an, trong đó có một số cán bộ chủ chốt lần lượt bị xử lý, kỷ luật vì nhiều nguyên nhân. Những biểu hiện thoái hóa, biến chất như: quan liêu, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, bảo kê, lợi dụng uy tín nghề nghiệp để tạo thanh thế, xâm phạm lợi ích cộng đồng, mưu cầu lợi ích cá nhân,… vẫn còn tồn tại ở một số cán bộ, chiến sĩ.
Lợi ích, lối sống thực dụng là mảnh đất để chủ nghĩa cá nhân có điều kiện phát triển, đó là lối sống vị kỷ, cực đoan, chà đạp lên những giá trị, chuẩn mực đạo đức xã hội. Mặt trái của kinh tế thị trường khuyến khích lối sống sùng tiền bạc, vật chất, sẵn sang quay lưng lại những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đức tính cao quý của con người Việt Nam vốn trọng nghĩa khinh tài (14).
Trước thực trạng đó, lực lượng Công an nhân dân cần tiếp tục học tập và làm theo lời căn dặn của chủ tịch Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân, đồng thời, vận dụng sáng tạo những bài học quý báu này trong điều kiện mới. Đặc biệt, khi công cuộc phòng, chống dịch Covid-19, bảo vệ sức khỏe và đời sống của Nhân dân, của cộng đồng là nhiệm vụ hàng đầu và trên hết, thì lời căn dặn “Quét sạch chủ nghĩa cá nhân” của chủ tịch Hồ Chí Minh lại càng có ý nghĩa đối với mỗi cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân.
