Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp và người tiêu dùng
Đề án được xây dựng trên cơ sở chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 99/NQ-CP năm 2019 và Nghị quyết số 02/NQ-CP năm 2020 về việc giao Bộ Tài chính “xây dựng Đề án cải cách kiểm tra chuyên ngành (KTCN) theo hướng cơ quan hải quan (CQHQ) là đầu mối thực hiện KTCN tại của khẩu, bộ quản lý chuyên ngành thực hiện hậu kiểm”.
Mục tiêu của đề án nhằm cắt giảm chi phí, thời gian và tạo thuận lợi cho DN; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân kinh doanh và người tiêu dùng; nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng đối với hàng hóa NK.
Đồng thời, đề án đưa ra mô hình cải cách toàn diện các quy định về hoạt động kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK theo hướng đẩy mạnh ứng dụng CNTT, áp dụng quản lý rủi ro, đơn giản hóa quy trình, thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK, giảm đầu mối tiếp xúc giữa DN với các cơ quan, tổ chức. Cắt giảm chi phí, thời gian thông quan hàng hóa NK, tạo môi trường, điều kiện cần thiết thực hiện xã hội hóa hoạt động kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP; bảo vệ hợp lý sản xuất trong nước, bảo vệ môi trường, quyền lợi và sức khỏe cộng đồng. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK nhằm đảm bảo quản lý chặt chẽ, đúng quy định pháp luật đối với hàng hóa NK, góp phần đảm bảo an ninh quốc gia, an toàn kinh tế. Tổ chức lại mô hình hoạt động kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK theo hướng đơn giản, hiệu quả, phân công trách nhiệm một cách hợp lý, rõ ràng, minh bạch giữa các bên tham gia (các Bộ quản lý ngành, lĩnh vực, CQHQ, các tổ chức đánh giá sự phù hợp được chỉ định).
Đề xuất 7 nội dung cải cách
Đề án gồm 7 nội dung cải cách, bao gồm: Đề nghị giao CQHQ là đầu mối trong kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK; Áp dụng đồng bộ 3 phương thức kiểm tra (kiếm tra chặt, kiếm tra thông thường, kiếm tra giảm) để cắt giảm số lô hàng NK phải kiểm tra; Đơn giản hóa thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK; Thực hiện kiểm tra theo mặt hàng để cắt giảm số lượng các lô hàng phải kiểm tra; Áp dụng đầy đủ, thực chất nguyên tắc quản lý rủi ro trong kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK; Bổ sung đối tượng được miễn kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTPơ; Ứng dụng hệ thống CNTT để triển khai Mô hình mới.
Đề án đã xây dựng nội dung Mô hình mới về kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK.
Theo đó, hàng hóa NK thuộc diện kiểm tra chất lượng được thực hiện theo 03 phương thức gồm: phương thức kiểm tra chặt, phương thức kiểm tra thông thường, phương thức kiểm tra giảm.
Việc áp dụng phương thức kiểm tra và chuyển đổi phương thức kiểm tra (từ chặt sang thông thường, từ thông thường sang giảm) áp dụng đối với hàng hóa giống hệt, không phân biệt nhà NK.
Việc chuyển đổi phương thức kiểm tra được áp dụng trong thời hạn nhất định hoặc cho đến khi hàng hóa có quy chuẩn mới thay thế cho quy chuẩn kỹ thuật cũ.
Theo Mô hình mới, hàng hóa NK thuộc diện kiểm tra ATTP được thực hiện kiểm tra ATTP tại cơ quan kiểm tra nhà nước đối với thực phẩm NK do Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT giao/chỉ định. CQHQ thực hiện kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK thuộc trường hợp áp dụng phương thức kiểm tra chặt, kiểm tra thông thường và kiểm tra giảm.
Cụ thể: Đối với hàng hóa NK áp dụng phương thức kiểm tra chặt: CQHQ kiểm tra hồ sơ, thông báo tổ chức chứng nhận được chỉ định lấy mẫu, kiểm nghiệm chỉ tiêu ATTP, căn cứ kết quả để ra thông báo kết quả kiểm tra ATTP và thông quan.
Đối với hàng hóa NK áp dụng phương thức kiểm tra thông thường: CQHQ kiểm tra hồ sơ ATTP, ra thông báo kết quả kiểm tra ATTP và thông quan.
Đối với hàng hóa NK áp dụng phương thức kiểm tra giảm: CQHQ chỉ kiểm tra hồ sơ ngẫu nhiên tối đa 5% trên tổng số lô hàng NK thuộc diện kiểm tra giảm trong vòng 01 năm.
Đề án cũng đề xuất các giải pháp triển khai Mô hình mới như: Giải pháp hoàn thiện cơ sở pháp lý; Giải pháp hoàn thiện hệ thống CNTT; Giải pháp về nguồn lực thực hiện kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK; Giải pháp về hoàn thiện hệ thống quản lý rủi ro trong kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa NK; Giải pháp tăng cường phối hợp, kết nối, chia sẻ thông tin giữa khẩu kiểm tra trước thông quan và khâu kiểm tra sau thông quan…
Lộ trình thực hiện đề án này sẽ được chia thành 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Từ năm 2020 đến năm 2023. Giai đoạn này sẽ trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định về cơ chế quản lý, phương thức, trình tự, thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP trong Quý II/2021; Tổ chức triển khai thực hiện Đề án; Đánh giá, tổng kết việc thực hiện Đề án và đề xuất nhiệm vụ trong giai đoạn 2.
Giai đoạn 2: Từ năm 2023 đến năm 2026. Giai đoạn này sẽ rà soát, sửa đổi bổ sung các Luật quản lý chuyên ngành và văn bản có liên quan, báo cáo các cấp có thẩm quyền theo hướng áp dụng các thông lệ quốc tế tốt nhất và thống nhất đầu mối kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP tại cửa khẩu là CQHQ.
