Với những ưu đãi thủ tục hết sức hấp dẫn từ các ngân hàng, công ty tài chính, nhiều người tiêu dùng đã hào hứng vay tiền để có thể nhanh chóng sở hữu được tiện nghi mình mong ước. Thế nhưng, họ phải ngậm “trái đắng” bởi cảm giác hụt hẫng, thiệt thòi đằng sau những hợp đồng tín dụng, giống như miếng pho mát quá thơm khiến con chuột không thể cưỡng lại, dù biết đó là một cái bẫy.
Không kể đến những gói vay tiêu dùng mua xe ô tô hay mua nhà đòi hỏi những khoản vay lớn có thế chấp tài sản, ở đây, câu chuyện xung quanh những khoản vay tiêu dùng nhỏ không thế chấp tài sản cũng đáng để cả nhà quản lý, ngân hàng và người tiêu dùng “nhìn lại”…
 |
| Biếm họa Internet |
“Rắc thính”
Có 2 lý do khiến cho người tiêu dùng bị những lời mời chào từ ngân hàng cuốn hút: đó là thủ tục vay đơn giản và không cần thế chấp tài sản. Một ngân hàng có lời mời chào hấp dẫn: “Bạn đang có nhu cầu tài chính mà không thể yêu cầu giúp đỡ từ bạn bè hay người thân. Bạn có thể tin tưởng ngân hàng sẽ đáp ứng đúng lúc nhu cầu của bạn với sản phẩm cho vay Tiêu dùng trả góp không cần tài sản bảo đảm”. Điều kiện vay vốn vô cùng đơn giản: khách hàng từ 25 – 55 tuổi, có hợp đồng lao động thời hạn từ 12 tháng trở lên hoặc không xác định thời hạn, Tổng thu nhập qua ngân hàng từ 5 triệu đồng/ tháng trở lên, Hộ khẩu thường trú/ KT3 tại nơi đăng ký vay vốn, và một số điều kiện khác theo quy định của ngân hàng này.
Chị Bùi Huyền (Ba Đình, Hà Nội) đang có nhu cầu đổi xe, nghe lời mời hấp dẫn đó đã không ngại ngần gọi điện đến ngân hàng trên để hỏi chi tiết.
“Lương tháng của tôi là 8 triệu đồng, và với chi phí cho cuộc sống hiện tại, còn lâu tôi mới dành đủ khoảng 50 triệu để mua chiếc xe ưng ý. Theo quảng cáo của ngân hàng, tôi có thể vay đến 7 lần lương tháng, tức là khoảng 35 triệu đồng, trong thời gian 12 – 36 tháng tùy điều kiện của tôi”, chị Huyền nói. “Chỉ sau hai ngày làm việc, tôi sẽ biết ngay kết quả liệu hồ sơ của tôi có chấp nhận được hay không”.
Hồ sơ vay tiêu dùng khá đơn giản, cơ bản chỉ gồm giấy đề nghị vay vốn kiêm phương án trả nợ (theo mẫu), bản sao chứng minh nhân dân hoặc hộ chiếu và sổ hộ khẩu/KT3. Ngoài ra, cần các tài liệu liên quan đến hợp đồng lao động, sao kê lương.
Tương tự, tại Ngân hàng H, thông tin về vay tiêu dùng còn hấp dẫn hơn rất nhiều, với khoản vay lên đến 250 triệu đồng, thời hạn vay linh hoạt đến 48 tháng. Không cần thế chấp tài sản hay bảo lãnh công ty, Ngân hàng này sẽ đáp ứng nhu cầu vay mua sắm, du lịch, xây sửa nhà, tổ chức đám cưới, mua xe máy… cho khách hàng 18 – 60 tuổi có thu nhập hàng tháng từ 8 triệu đồng trở lên ở Hà Nội, TP HCM và khoảng gần 20 tỉnh thành khác.
Riêng đối với công chức và viên chức nhà nước, mức lương hàng tháng tối thiểu chỉ cần là 2 triệu đồng.
…Rồi “cất vó”
Hấp dẫn như vậy, nhưng khi hỏi kỹ, chị Huyền không khỏi băn khoăn. Với khoản vay đề xuất 50 triệu đồng, chị được nhân viên tư vấn của ngân hàng cho hay, nếu hồ sơ của chị đạt điều kiện, thì trong 3 tháng đầu, lãi suất phải trả là 17,99%, từ tháng thứ 4 trở đi lãi suất là 19% (11.19%+biên độ 8%). “Tôi không dám vay khoản lớn, thế nên khi lãi suất vẫn còn xấp xỉ 20%/năm, tôi buộc phải cân nhắc lại”, chị Huyền nói.
Còn trong phần quảng cáo của mình, ngân hàng H. cho biết, lãi suất cạnh tranh từ 24%/năm, nhưng cán bộ tư vấn cho phóng viên biết, tại thời điểm hiện tại, lãi suất vay tiêu dùng là 25%. Đã vậy, người vay không được trả trước thời hạn thỏa thuận, và trong trường hợp nào trả trước cũng bị phạt 3% dư nợ còn lại.
Anh Hoàng (Ba Đình, Hà Nội) nghe đến vay tiêu dùng đã lắc đầu quầy quậy, bởi anh từng vay 60 triệu đồng để chữa bệnh, thế chấp sổ đỏ.
Anh kể: “Căn hộ của tôi nằm trên mặt đường một tuyến phố chính ở trung tâm thành phố, ngay tại thời điểm giá thị trường là khoảng gần 3 tỷ thì ngân hàng M. định giá có 450 triệu đồng. Đã thế, tôi còn bị tính lãi 22%/năm trên toàn bộ số tiền vay. Tôi vay 30 tháng, tháng nào cũng trả đều đặn khoảng 3 triệu đồng. Đến tận khi khoản nợ gốc chỉ còn chừng chục triệu, tôi vẫn gánh lãi dội lên đầu khoản nợ gốc 60 triệu kia. Tính ra, đến khi đáo hạn, coi như tôi đã trả cho ngân hàng khoản tiền lãi nhiều bằng quá nửa khoản tiền gốc”.
Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, nguồn vốn cho sản xuất không lưu chuyển mạnh, nhưng, theo tiết lộ của giám đốc một phòng giao dịch ngân hàng ở Hà Nội, vay tiêu dùng, gồm cả có thế chấp tài sản và không thế chấp tài sản, vẫn tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt là các khoản vay nhỏ.
“Khách hàng vay khoản tiền vài chục triệu, nhưng hồ sơ rõ ràng và dễ xác minh, nên ngân hàng cũng yên tâm về khả năng thu hồi. Vả lại, khách hàng cá nhân cũng rất giữ chữ tín - không mấy khi để quá hạn hay phải gia hạn khoản vay, mà luôn cố gắng thu xếp trả tiền cho ngân hàng đúng hạn”, vị này nói.
Thời điểm này, lãi suất cho vay sản xuất ở hầu hết các ngân hàng đã xuống quanh mức 12 – 14%/năm, thấp hơn nữa đối với 4 nhóm được ưu tiên. Thế nhưng, lãi suất vay tiêu dùng, vốn tác động rất rõ ràng và cụ thể vào giao dịch của nhiều cá nhân, hộ gia đình, lại vẫn đang được “buông”, chẳng mấy ai nhắc đến. Chính vì thế, tồn tại không ít khoản vay vẫn đang phải trả lãi “ngất ngưởng” tới trên 25%.
“Khách hàng cá nhân không cầm trịch trong cuộc thỏa thuận về lãi suất với ngân hàng”, một chuyên viên V. bình luận với Pháp luật Việt Nam. “Lãi suất trên 20%, vào lúc này, coi như là mức lãi suất “cắt cổ”. Vay tiêu dùng, vay mua nhà, mua ô tô đang chiếm một tỷ trọng không nhỏ trong lợi nhuận của các ngân hàng”.
Mức lãi suất chừng 20%/năm được chính người trong ngân hàng coi là “lãi suất cắt cổ”, nhưng, đối với nhiều khách hàng, hóa ra mức lãi suất cắt cổ vay tiêu dùng trong ngân hàng còn dễ chịu hơn rất nhiều so với mức lãi suất được các công ty tài chính đưa ra.
(Còn tiếp)
Bách Nguyễn – Mai Hoa
