Doanh nghiệp vẫn khó
Theo Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), ông Hoàng Quang Phòng, dù phải còn gần 1 tháng nữa nền kinh tế Việt Nam mới về đích năm 2017 nhưng những số liệu thống kê đến thời điểm này cho thấy, bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2017 khá sáng sủa và những mục tiêu mà Chính phủ đặt ra đã gần như đạt được.
Ông Phòng cho biết, ngay từ đầu Chính phủ đã xác định năm 2017 là năm giảm chi phí cho DN. Mục tiêu cắt giảm 30%-50% số giấy phép con để “cởi trói” cho DN được đề ra. Trong đó, hai tuyến cải cách: giảm rào cản và giảm chí phí đã và đang được thúc đẩy mạnh mẽ…
“Đặc biệt, theo các khảo sát động thái của DN do VCCI thực hiện gần đây đều cho thấy, niềm tin của DN đang trở lại. Số lượng DN được thành lập mới tăng ở mức kỷ lục, trên 100 ngàn DN mỗi năm. Việt Nam tăng bậc trong bảng xếp hạng về môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh toàn cầu” – ông Phòng nhấn mạnh.
Thêm nữa, việc Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết TƯ 5 về Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN và phát triển kinh tế tư nhân với những giải pháp đột phá sẽ là một “đòn bẩy” quan trọng, báo hiệu năm 2018 tới đây sẽ tiếp tục có nhiều khởi sắc.
Tuy nhiên, theo đại diện VCCI, nhiều dự báo cho thấy trước mắt năm 2018 vẫn còn nhiều thách thức. Ngoài các yếu tố khách quan, còn là các vấn đề liên quan đến điểm yếu nội tại của nền kinh tế, từ mô hình kinh tế chủ yếu dựa trên lao động giá rẻ, trình độ công nghệ thấp; đất đai, tài nguyên thiên nhiên đang dần cạn kiệt, trong khi hiệu quả sử dụng chưa tăng đáng kể; DN trong nước vẫn hạn chế cả về quy mô, năng lực điều hành, dẫn tới hạn chế về khả năng cạnh tranh…
“Hiện tại, dù chúng ta có gần 700 ngàn DN đang hoạt động, nhưng trên 60% DN vẫn trong tình trạng kinh doanh không có lãi. Số DN thành lập mới tăng lên (11 tháng/2017 có 116 ngàn DN thành lập mới), nhưng số DN ngừng hoạt động và giải thể cũng chưa giảm như kỳ vọng…”- ông Phòng lo ngại.
Tự cứu mình…
Theo TS. Vũ Đình Ánh- Chuyên gia tài chính ngân hàng, mọi số liệu và dấu hiệu đều cho thấy, môi trường kinh doanh và các cơ hội phát triển năm 2018 sẽ tốt hơn 2017. “Triển vọng phát triển năm 2018 sẽ tốt hơn, cơ hội cho DN sẽ rất nhiều. Tôi băn khoăn không biết tại sao Chính phủ lại rụt rè cho mục tiêu tăng trưởng 6,5-6,7% cho năm 2017, trong khi mục tiêu 6,7% năm 2017 đã chắc chắn đạt được..” - ông Ánh băn khoăn.
Vị chuyên gia này cũng nhận định rằng sự đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân là chưa tương xứng bởi trong số đóng góp hơn 40% GDP của DN tư nhân có đến 35% GDP trong đó là hộ gia đình, cả hộ SXKD và hộ làm nông nghiệp, 650.000 DN lại chỉ đóng góp 6-7% GDP. Theo ông Ánh, nhằm khắc phục những hạn chế, yếu kém, tạo điều kiện để kinh tế tư nhân nói chung, DN Việt Nam nói riêng không chỉ trở thành một trong những “bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN” mà cũng “thực sự trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN” thì đa dạng hóa nguồn lực tài chính đóng vai trò đặc biệt quan trọng.
“Tôi nhìn thấy DN đang có 2 cơ hội và 1 thách thức lớn. Cơ hội thứ nhất, thông điệp của Chính phủ rõ ràng là phát triển kinh tế tư nhân lấy nó làm động lực phát triển kinh tế, điều này thể hiện rất rõ trong các Nghị quyết. Nhưng cơ hội thứ 2 DN gián tiếp có được là tạo một môi trường kinh doanh giảm được thời gian, chi phí, DN kinh doanh thuận lợi, dễ dàng hơn. Cơ hội kinh doanh cho DN tư nhân cũng sẽ tăng lên”- ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế TW (CIEM) phát biểu.
Đại diện CIEM cũng cho rằng thách thức lớn nhất là khi môi trường kinh doanh thuận lợi, sẽ thuận lợi cho DN và gia tăng sức cạnh tranh nói chung. Nhưng khi đó, chính bản thân DN cũng bị sức ép cạnh tranh và nó tàn khốc “như chiến tranh”. Nếu không thay đổi sẽ bị loại bỏ khỏi cuộc chơi.
Do vậy, ông Hiếu cho rằng DN tư nhân phải tự chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh cho chính mình. Nhiệm vụ của DN nói ngắn gọn là: Tự đổi mới, chủ động sáng tạo, chớp cơ hội từ tái cơ cấu nền kinh tế.
Một khảo sát nhỏ cho thấy, về định hướng khách hàng, Việt Nam đang đứng ở vị trí 113/128 quốc gia; Về khả năng hấp thụ công nghệ, Việt Nam đang xếp thứ 93/128 quốc gia; Phát minh sáng chế, xếp thứ 91/128 quốc gia. Khả năng sáng tạo các sản phẩm mới của Việt Nam đang kém xa các nước khác trên thế giới; Chất lượng các nhà cung cấp: Số lượng cũng yếu, chất lượng cũng yếu…
“Quan trọng là nhu cầu của khách hàng, chứ không cần sản phẩm ngon, rẻ, đẹp... Đây là những kỹ năng đang rất thiếu. Ngay từ bây giờ nếu là DN phải quên đi thói quen kinh doanh cảm tính. Để cạnh tranh không thể có cách nào khác phải nâng cao năng lực của mình bằng hoặc hơn đối thủ. Đây là điều mà các DN tư nhân phải làm để tồn tại”... - ông Hiếu lưu ý.
