Cao tốc Bắc – Nam là dự án trọng điểm cấp quốc gia, cần thực hiện cấp bách theo tinh thần của Quốc hội và Chính phủ. Nên chắc chắn đó không phải là “sân chơi” của những nhà thầu “hoàn cảnh”, lại càng không thể là nơi giải quyết công ăn việc làm cho những doanh nghiệp yếu kém.
“Chúng tôi chỉ giới thiệu thôi”
Ngày 5/5/2020, Bộ Xây dựng có Văn bản số 2119 gửi Thủ tướng Chính phủ giới thiệu Tổng Công ty Sông Đà được chỉ định thầu làm một số dự án trên cao tốc Bắc – Nam phía Đông. Bộ Xây dựng cho rằng, trong quá trình thực hiện các dự án trọng điểm, nhất là thuỷ điện, Tổng Công ty huy động số lượng lao động lớn, đầu tư nhiều thiết bị. Tuy nhiên, sau khi công trình hoàn thành, Tổng Công ty gặp nhiều khó khăn, áp lực để duy trì việc làm, đảm bảo đời sống lao động và thiết bị đã đầu tư. Theo Bộ Xây dựng, khi được chỉ định thầu xây dựng cao tốc Bắc – Nam sẽ phát huy hiệu quả nguồn lực con người, máy móc thiết bị sẵn có và kinh nghiệm của “Tổng” Sông Đà.
Giải thích việc giới thiệu doanh nghiệp này tham gia thi công cao tốc Bắc – Nam, hôm 16/6, ông Nguyễn Phúc Hưởng, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp (Bộ Xây dựng) cho biết, tháng 4/2020, Bộ Xây dựng nhận được văn bản kiến nghị của Tổng Công ty Sông Đà về việc Bộ xem xét có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ cho Sông Đà được tham gia thực hiện một số gói thầu của dự án cao tốc Bắc - Nam, theo hình thức chỉ định thầu. Sau khi xem xét, Bộ Xây dựng đã gửi công văn lên Thủ tướng như nội dung đã nêu trên.
Theo vị đại diện Vụ Quản lý doanh nghiệp (Bộ Xây dựng), có ba lý do chính để Bộ xin chỉ định thầu có Tổng Công ty Sông Đà. Thứ nhất, Sông Đà đã trải qua 60 năm kinh nghiệm thực hiện các công trình xây dựng, ngoài các công trình thủy điện thì “Tổng” này còn thực hiện nhiều dự án lớn trọng điểm quốc gia về hạ tầng cơ sở, được các chủ đầu tư đánh giá cao. “Như vậy về năng lực, Tổng Sông Đà có thể đáp ứng” - ông Hưởng khẳng định.
Thứ hai, theo ông Hưởng, hiện Tổng Sông Đà có nguồn lực về máy móc, thiết bị lớn, dồi dào. Các chuyên gia, kỹ sư của Sông Đà cũng rất lớn, tay nghề cao. “Không dễ gì các tổng công ty lớn khác có được” - ông Hưởng nói và cho biết đây là một trong những nguyên nhân quan trọng để Bộ xin Thủ tướng được chỉ định thầu cho Sông Đà tại dự án quan trọng này.
Lí do thứ ba là Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có báo cáo chính thức lên Thủ tướng Chính phủ để đề xuất việc chỉ định thầu đối với một số dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông thực hiện theo hình thức đầu tư công. “Sau khi xem xét văn bản của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, chúng tôi đã giới thiệu lên Thủ tướng Chính phủ để xem xét. Còn việc Sông Đà có được chỉ định thầu hay không thì thẩm quyền thuộc Thủ tướng. Chúng tôi chỉ giới thiệu” - lãnh đạo Vụ Quản lý doanh nghiệp Bộ Xây dựng khẳng định.
Bộ Giao thông dứt khoát không chỉ định thầu
Theo tìm hiểu của PLVN, nợ phải trả của Tổng Công ty Sông Đà tính tới cuối năm 2019 là 11.135 tỷ đồng, bao gồm nợ thuê tài chính là 5.302 tỷ đồng, phải trả khách hàng và phải trả khác là 8.502 tỷ đồng. Ngoài ra, hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp là khoảng 2,8 lần, xấp xỉ mức báo động rủi ro tài chính - 3 lần.
Tình hình công nợ của Tổng Công ty Sông Đà – công ty mẹ chủ yếu liên quan đến các khoản phải thu và phải trả trong tổ hợp công ty mẹ con và công ty liên kết. Trong đó, nợ phải thu tại Công ty Xi măng Hạ Long khoảng 2.700 tỷ đồng, Công ty Điện Việt Lào hơn 800 tỷ đồng, Công ty Thủy điện Nậm Chiến gần 700 tỷ đồng, Công ty TNHH Điện Xekaman 1 gần 300 tỷ đồng, Công ty Điện Xekaman 3 khoảng 560 tỷ đồng. Theo đánh giá của Bộ Tài chính, những con số này cho thấy rủi ro tiềm ẩn với doanh nghiệp trong trường hợp các công ty con, công ty liên kết gặp khó khăn, không có khả năng thanh toán.
Để tìm hiểu rõ hơn về năng lực tài chính cũng như các nguồn lực khác, PLVN đã liên hệ với ông Trần Văn Tuấn, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Sông Đà, tuy nhiên vẫn chưa nhận được câu trả lời.
Theo nhiều chuyên gia kinh tế xây dựng, cao tốc Bắc – Nam là dự án lớn, được Quốc hội, Chính phủ và toàn dân quan tâm. Dự án tiêu tốn hàng chục ngàn tỷ đồng của Nhà nước, do đó, dự án này cần tìm được nhà thầu uy tín, đủ năng lực tài chính, đáp ứng tốt nhân lực, máy móc... Bởi vậy, không thể với lý do thiếu việc làm cho công nhân mà dự án được giao cho những doanh nghiệp thiếu năng lực.
Trong một diễn biến khác, Bộ Giao thông Vận tải cho biết, các dự án thuộc cao tốc Bắc – Nam phía Đông sẽ thực hiện đấu thầu rộng rãi, không thực hiện chỉ định thầu như đề xuất của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
