Theo chỉ đạo của Chính phủ, CIEM đang tập trung xây dựng đề án về chính sách cạnh tranh toàn diện như một kịch bản cải cách mới, dự kiến sẽ trình Chính phủ vào năm 2017.
“Đổ trần” mới cho tăng trưởng
Theo đánh giá của CIEM, 10 năm trở lại đây, tốc độ tăng trưởng GDP có xu hướng giảm dần. Nếu như mức trung bình giai đoạn 1990-2007 là 7,8% thì đến giai đoạn 2007-2012 còn 6,7% và từ năm 2012 đến nay chỉ khoảng 5,8%.
“Tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm dần, nền tảng kinh tế vĩ mô kém vững chắc, bất ổn chầu trực đâu đó trong nền kinh tế. Trong bối cảnh đó, Việt Nam hội nhập sâu rộng với bên ngoài. Tình thế này đòi hỏi chúng phải khôi phục đà tăng trưởng ở mức 7 – 7,5%, mới giảm dần khoảng cách với các nước trong khu vực…”, Viện trưởng CIEM đặt vấn đề.
Tuy nhiên, đâu là động lực để tăng trưởng? Theo TS Nguyễn Đình Cung, Việt Nam không thể tiếp tục dùng chính sách về cầu để tăng trưởng (như nới rộng chính sách tiền tệ, mở rộng tài khóa, đầu tư nhà nước...), điều này sẽ gây nguy cơ bất ổn kinh tế vĩ mô, mà nhìn từ phía cung để tạo tăng trưởng. Theo vị chuyên gia này, có rất nhiều giải pháp như nâng cao năng suất lao động, hiệu quả nguồn lực để tăng trưởng kinh tế bền vững…
“Chúng ta cải cách nền kinh tế đã 30 năm, dư địa cải cách đã chạm trần. Muốn tăng trưởng, chúng ta phải “đổ” trần để tạo ra tăng trưởng mới…”, Viện trưởng CIEM ví von bằng hình ảnh. Ông khẳng định, cốt lõi của cải cách kinh tế lần 2 chính là tập trung xây dựng chính sách cạnh tranh, chỉ có cạnh tranh mới tạo ra động lực tăng trưởng mới.
“Nghị quyết 19 của Chính phủ đã giao cho CIEM đến năm 2017, phải trình đề án chính sách cạnh tranh toàn diện. Cái này như một kịch bản cải cách mới…”, TS Cung cho biết.
Theo đánh giá của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), Việt Nam xếp thứ 71/140 nền kinh tế về cạnh tranh, so với vị trí thứ 9 của Malaysia, thứ 52 của Thái Lan. Cụ thể, về cạnh tranh trên thị trường nội địa Việt Nam xếp thứ 71, về mức độ chi phối thị trường của một số tập đoàn xếp thứ 64 và về hiệu quả chống độc quyền xếp thứ 64.
4 nội dung quan trọng
Theo TS Đặng Quang Vinh, việc rà soát chính sách cạnh tranh đặt ra đối với Luật Cạnh tranh và các luật có liên quan. Cơ quan này dự kiến sẽ rà soát 4 nội dung.
Thứ nhất, về chính sách thể chế nói chung. Câu hỏi đặt ra là: Có quy định nào phân biệt đối xử loại hình, giới tính, dân tộc hay tôn giáo không? Có quy định nào về điều kiện kinh doanh hoặc các hạn chế kinh doanh đang tạo ra bất bình đẳng trong kinh doanh một cách không thích đáng, không cần thiết? Những ngành nào có điều kiện kinh doanh quá mức cần thiết?
Thứ hai, về hoạt động kinh tế của Nhà nước. Câu hỏi đặt ra là: Các ngành độc quyền nhà nước có gây cản trở đầu tư kinh doanh không? Có lĩnh vực kinh doanh nào có thể mở cửa cho tư nhân tham gia? Các quy định của pháp luật và hành xử của Nhà nước đối với doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và đơn vị dịch vụ công lập có tạo ra những điều bất bình đẳng gì trong kinh doanh? Giải pháp nào có thể giúp tạo sự bình đẳng, cạnh tranh hơn giữa DN tư nhân và DNNN?
Thứ ba, về Luật Cạnh tranh và thi hành. Câu hỏi đặt ra là: Có cần sửa đổi nội dung nào của Luật Cạnh tranh để ngăn ngừa việc các hành vi phản cạnh tranh và giảm thiểu hậu quả của hành vi đó? Luật Cạnh tranh và các văn bản hướng dẫn có điểm nào chưa rõ ràng, dễ gây hiểu lầm và gây khó khăn cho điều tra, xét xử của cơ quan nhà nước? Cần bổ sung nội dung gì để nâng cao hiệu lực của Luật Cạnh tranh trong việc đảm bảo cạnh tranh lành mạnh? Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước về cạnh tranh để họ có thể thi hành Luật Cạnh tranh tốt hơn?...
Thứ tư, về cơ quan điều tiết thị trường. Câu hỏi đặt ra là: Khi ban hành chính sách các Bộ có đảm bảo chính sách đó là trung lập, không tạo thuận lợi cho một nhóm DN nào (nhất là DNNN) hay không? Quá trình xây dựng chính sách, các Bộ có công khai, minh bạch và tạo cơ hội cho các DN tham gia góp ý không? Các Bộ có ưu tiên một nhóm DN nào về khả năng tiếp cận quá trình xây dựng chính sách? Làm thế nào để tăng tính trung lập của các bộ ở Việt Nam?
Được biết, CIEM đang kêu gọi sự tham gia đóng góp của các chuyên gia, cộng đồng DN đề hoàn thành đề án trình Chính phủ ban hành.
