Biến tướng bán hàng đa cấp ngày càng tinh vi phức tạp

Hình minh họa
Hình minh họa
(PLO) - Trước sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, một số cá nhân, tổ chức đã chuyển sang các hình thức khác để tiếp tục huy động tài chính như kinh doanh tiền ảo, hô hào góp vốn để đầu tư vào các dự án "bánh vẽ" như bất động sản, nhà hàng, khách sạn... 

Tất cả đều có một đặc điểm chung là sử dụng mô hình đa cấp, cụ thể là mô hình kim tự tháp để huy động tài chính, lấy tiền của người sau để trả cho người trước. Đây là kiểu kinh doanh trái phép, đã bị luật pháp nghiêm cấm.

Hội nghị sơ kết 6 tháng thực hiện Chỉ thị 02/CT-BCT về tăng cường quản lý hoạt động bán hàng đa cấp (BHĐC) diễn ra chiều 19/9 đã thu hút sự chú ý đặc biệt của dư luận.

Đang có nửa triệu người tham gia BHĐC

Đại diện Cục Quản lý cạnh tranh cho biết, tính đến tháng 9/2016, cả nước có 50 doanh nghiệp đa cấp có giấy phép hoạt động. Trong 6 tháng đầu năm, các công ty bán hàng đa cấp đạt tổng doanh thu 4.000 tỷ đồng, đóng thuế 452 tỷ. Số lượng người tham gia bán hàng đa cấp hiện có 500 ngàn người (giảm 57% so với hơn 1,1 triệu người của cùng kỳ năm 2015).

Cũng theo Cục Quản lý cạnh tranh, Nghị định 42/2014/NĐ-CP quản lý hoạt động bán hàng đa cấp sau hơn 2 năm triển khai đã bộc lộ một số bất cập, khiến loại hình kinh doanh này bị biến tướng tại Việt Nam, gây bức xúc trong dư luận. Ít nhất 9 doanh nghiệp đã bị rút giấy phép hoạt động và bị xử phạt với số tiền lên đến gần chục tỷ đồng.

Các mức xử phạt quy định tại Nghị định 42 chưa đủ sức răn đe. Do vậy Nghị định sửa đổi đang được soạn thảo theo hướng tăng mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm, đồng thời siết chặt hơn nữa các hoạt động bán hàng đa cấp.

Theo thống kê, 6 tháng đầu năm, kiểm tra cho thấy 26 doanh nghiệp trên tổng số 48 công ty nằm trong diện kiểm tra có dấu hiệu vi phạm và bị xử phạt. Các vi phạm phổ biến gồm không đăng ký hoạt động, tự ý thay đổi hồ sơ, khuyến mãi “chui”, tổ chức hội nghị, hội thảo, đào tạo mạng lưới quy mô lớn mà không thông báo xin phép...  

Nói thêm về các tồn tại, lãnh đạo Bộ Công thương cho biết, hiện các doanh nghiệp mặc dù đã thực hiện khá đầy đủ nghĩa vụ thông báo hoạt động bán hàng đa cấp tại địa phương, nhưng việc quy định doanh nghiệp không cần có chi nhánh/văn phòng đại diện/địa điểm kinh doanh tại địa phương đang gây nhiều khó khăn cho công tác giám sát, quản lý, thanh kiểm tra.

Ngoài ra, đặc điểm cơ bản của bán hàng đa cấp là người tham gia/nhà phân phối đến tận địa chỉ của khách hàng để tư vấn, giải thích về công dụng của sản phẩm cũng như về các lợi ích về kinh tế trong chương trình trả thưởng của doanh nghiệp.

Do những hoạt động này được thực hiện tại các địa điểm riêng tư nên rất khó kiểm soát về nội dung và càng khó thu thập được chứng cứ để xử phạt trong trường hợp người tham gia đó nói sai, nói quá về công dụng của sản phẩm cũng như lợi ích của việc tham gia bán hàng đa cấp để dụ dỗ khách hàng mua hàng hoặc tham gia vào mạng lưới do mình xây dựng.

Đáng chú ý, trước sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, một số cá nhân/tổ chức đã chuyển sang các hình thức khác để tiếp tục huy động tài chính như kinh doanh tiền ảo, hô hào góp vốn để đầu tư vào các dự án "bánh vẽ" như bất động sản, nhà hàng, khách sạn...

Tất cả đều có một đặc điểm chung là sử dụng mô hình đa cấp, cụ thể là mô hình kim tự tháp để huy động tài chính, lấy tiền của người sau để trả cho người trước. Kiểu kinh doanh này là kinh doanh trái phép, đã bị luật pháp nghiêm cấm.

Tuy nhiên, do Bộ luật Hình sự đã xóa bỏ tội "kinh doanh trái phép" nên hiện nay không có chế tài để xử lý các hành vi này ngay từ khi chúng mới manh nha xuất hiện. Cơ quan chức năng chỉ có thể vào cuộc khi các dấu hiệu lừa đảo đã tương đối rõ, mà khi đó thì đã quá muộn.

Còn có ý kiến tranh cãi về lợi ích của hình thức bán hàng đa cấp
 Còn có ý kiến tranh cãi về lợi ích của hình thức bán hàng đa cấp 

Sẽ siết chặt, hạn chế cấp phép mới BHĐC

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, với quy mô số người tham gia bán hàng đa cấp lên tới 1,2 triệu người, dù không phải công ty đa cấp nào cũng vi phạm nhưng nếu đổ vỡ sẽ có tác động rất lớn đến đời sống người tham gia và cả người tiêu dùng.

Theo ông Tuấn Anh, hiện có rất nhiều hiện tượng BHĐC bất chính, lợi dụng BHĐC lừa đảo, huy động tài chính, thậm chí các hình thức biến tướng khác…

Nếu không kịp thời nghe ý kiến từ dư luận, xã hội, tăng cường biện pháp quản lý thì chắc chắn nguy cơ rất lớn, ảnh hưởng đến lợi ích của người dân, gây bất ổn xã hội. Ông Tuấn Anh trăn trở: “Cần cơ chế, chính sách, giải pháp nào, các đồng chí cần có ý kiến để Bộ Công thương tổng hợp?”.

Trả lời câu hỏi này, đại diện Cục Quản lý thị trường (QLTT) cho hay: "Việc kiểm tra, xử lý các Công ty BHĐC rất khó khăn do nhiều công ty có địa chỉ ảo, tổ chức bán hàng lén lút, nhất là ở các vùng sâu, vùng xa; giao dịch tiền ảo, làm từ thiện ảo, hô hào đầu tư vào các dự án ảo” và kiến nghị nên sớm hoàn thành các quy định quản lý BHĐC cho chặt chẽ hơn, cùng với việc tăng cường kiểm tra kiểm soát, thanh tra các doanh nghiệp BHĐC trên toàn quốc.

Đại diện Sở Công thương tỉnh Thừa Thiên - Huế nêu ví dụ cụ thể hơn:"Có đồng chí Bí thư tỉnh ủy cũng bảo người thân của mình cũng bị lừa. Chủ yếu là doanh nghiệp ở các thành phố lớn đi lừa người ở các tỉnh khác. Người bị lừa chủ yếu là người lao động, sinh viên, người về hưu...". Vị này chỉ ra nguyên nhân:

"Văn bản, chính sách không theo kịp thực tế BHĐC. Các văn bản của Bộ không chế định kịp thời các hành vi phát sinh trên thị trường. Nói tăng cường kiểm tra thì tăng cường kiểm tra ai. Ví dụ ở Huế, tìm thương nhân BHĐC thì họ là ai? Có cuộc hội nghị 5h sáng, có cuộc cuối giờ chiều, hàng trăm người, không quản lý kịp".

Vẫn lời đại diện Sở Công thương tỉnh Thừa Thiên - Huế, nên có đánh giá, bao nhiêu doanh nghiệp tham gia, mang lại lợi ích gì cho đất nước: "Nếu chúng ta không siết chặt quản lý, chấn chỉnh ngay thì người dân sẽ lãnh đủ. Nhiều gia đình đổ vỡ, khánh kiệt vì tệ nạn này".

Đồng tình với ý kiến trên, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết sẽ phải đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các văn bản, chính sách quản lý và trong thời gian đó, phải siết chặt, hạn chế cấp phép mới BHĐC.

Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ Công thương cho biết: "Chúng tôi cũng sẽ sửa quy định về đăng ký kinh doanh BHĐC, tăng cường điều kiện, quy định chặt chẽ hơn về người tham gia. Một nội dung sẽ bổ sung là yêu cầu ký quỹ, để đảm bảo mức tối thiểu 10 tỷ hay 20 tỷ đồng, hệ thống càng lớn, tỷ lệ ký quỹ càng phải cao để đảm bảo lợi ích cho người tham gia".

Đa cấp lừa đảo dám đe dọa cả Bộ trưởng: 

Trong cuộc họp, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh kể lại câu chuyện, ông từng được góp ý: "Nếu Bộ trưởng không nhìn nhận đúng BHĐC bất chính và không xử lý được, thì Bộ trưởng và Bộ Công thương sẽ không còn uy tín nào với người dân".

"Lúc đó tôi đã trả lời sẽ ghi nhận, sẽ xử lý, và điều này thực sự khiến tôi rất trăn trở. Tôi nghĩ là với việc xử lý các hành vi BHĐC trái phép vừa qua, nếu không có phương tiện truyền thông, có lẽ Bộ Công thương còn không kịp phản ứng", ông nói.

"Đấu tranh chống BHĐC bất chính, lừa đảo không dễ. Họ sẽ còn lợi dụng để tiếp tục trục lợi... Chúng tôi thường xuyên nhận được các cuộc điện thoại, tin nhắn, tiếp cận mua chuộc, đe dọa... Nhưng với tinh thần cầu thị, trách nhiệm, Bộ Công thương sẽ tiếp tục kiểm tra, xử lý nghiêm các hoạt động BHĐC trái phép, trục lợi gây thiệt hại cho người dân", ông Tuấn Anh nói.

Đọc thêm

Hai dự án đường dây 500kV qua miền Trung nguy cơ 'trượt' tiến độ

Đoạn Quảng Trạch - Thanh Hóa do CPMB quản lý dự án mới chỉ hoàn thành được 91/663 vị trí móng.
(PLVN) - Hạn chót hoàn thành việc đúc móng cột của Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối ấn định là ngày 31/3/2024, nhưng đến nay tỷ lệ hoàn thành việc đúc móng tại hai cung đoạn do Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Trung (CPMB) quản lý mới chỉ được... hơn 10%.

VIPFA và thách thức lôi kéo dự án tỷ đô công nghệ cao

Hướng tới phát triển một hệ thống KCN sinh thái, xanh và bền vững. (Ảnh: VGP).
(PLVN) - TS. Phan Hữu Thắng, tân Chủ tịch Liên chi hội Tài chính khu công nghiệp (KCN) Việt Nam (VIPFA) cho biết, mục tiêu của VIPFA là cùng cơ quan quản lý nhà nước xây dựng và hoàn thiện chính sách, sao cho vừa dễ quản lý, vừa tạo điều kiện cho DN hoạt động. “Thách thức của chúng ta là phải làm sao lôi kéo được dự án tỷ đô công nghệ cao” - Chủ tịch VIPFA nhấn mạnh.

Miền Trung sắp có cảng nước sâu đón tàu 100.000 tấn

Phối cảnh dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy. (Ảnh: quangtri.gov.vn)
(PLVN) - Dự án Khu bến cảng Mỹ Thủy (Quảng Trị) đang được khởi động trở lại. Đây là dự án cảng nước sâu có tổng mức đầu tư hơn 14.000 tỷ đồng, sau khi hoàn thành được kỳ vọng sẽ tạo thêm sức bật cho kinh tế biển khu vực miền Trung.

VNDirect bị tấn công, HNX tạm thời ngắt kết nối giao dịch

Thông báo trên trang web của VNDirect
(PLVN) - Hệ thống Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect bị tấn công từ 10h sáng chủ nhật, ngày 24/3, đến sáng 25/3 vẫn chưa khắc phục được, Sở Giao dịch chứng khoán (GDCK) Hà Nội (HNX) thông báo tạm thời ngắt kết nối giao dịch với công ty chứng khoán này…

Khơi thông dòng chảy tài chính cho nông nghiệp thuận thiên

Các giống lúa chịu mặn tốt được canh tác xen kẽ vụ tôm ở tỉnh Bạc Liêu. (Ảnh: Chí Quốc)
(PLVN) - Gần 98% môi trường tự nhiên của vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã bị chuyển đổi trong nửa thập kỷ qua. Phát triển nông nghiệp dựa theo tự nhiên đang là yêu cầu cấp bách cho vùng đất này và nguồn lực tài chính được xem là một trong các giải pháp quan trọng nhất.

Khởi nghiệp - hãy tự tin, dám làm, đừng sợ!

Nguyễn Thị Thu Hoa, CEO Trường Foods bên sản phẩm cao cấp Con Cui làm từ thịt lợn mán. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Họ đều khởi nghiệp khi còn rất trẻ từ tay trắng. Đến nay, tổng doanh thu của họ đã tới 40-50 tỷ đồng. Họ đã được đề cử là 1 trong 20 Gương mặt trẻ Việt Nam năm 2022 ở lĩnh vực Kinh doanh - khởi nghiệp.

Khởi nghiệp ngày nay: Khó khăn hay cơ hội?

Khởi nghiệp thời điểm này chứa đựng nhiều rủi ro, nhưng đồng thời cũng mở ra nhiều cơ hội cho người có đam mê, sáng tạo, học hỏi. (Ảnh: NVCC)
(PLVN) - Trong thời điểm kinh tế biến động như hiện nay, câu hỏi về khởi nghiệp đã trở thành một chủ đề nóng bỏng. Và những người dũng cảm đặt chân vào thế giới kinh doanh phải đối mặt với một thách thức vô cùng lớn: Liệu đó là một cuộc đua đầy khó khăn hay cơ hội lớn đang mở ra?

Khởi nghiệp - những góc nhìn khác

Thanh niên khởi nghiệp thời ChatGPT cần nghĩ rộng ra lớn hơn và nhìn góc nhìn khác. (Ảnh: N.T)
(PLVN) - “Khởi nghiệp dựa trên công nghệ mở và Việt Nam đang đứng trước bước thay đổi lịch sử. Tinh thần khởi nghiệp phải nghĩ rộng ra, lớn hơn và nhìn góc nhìn khác. Và từng góc nhìn, trong đó sẽ có góc phù hợp với từng bạn” - Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng nhắn nhủ các bạn trẻ…

Những điều chưa biết về hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu

Thung lũng Silicon tiếp tục giữ vị trí hàng đầu trong số các hệ sinh thái khởi nghiệp năm 2023. (Ảnh: San Francisco Chronicle)
(PLVN) - Hàng thập kỷ qua, các công ty khởi nghiệp đã chứng minh được chỗ đứng trong nền kinh tế hiện đại và là một trong những giải pháp cho phát triển bền vững. Trong đó, hệ sinh thái khởi nghiệp khắp năm châu - nơi sản sinh ra những huyền thoại, những doanh nghiệp tỷ USD góp vai trò quan trọng vào thành tựu nói trên.

Tiết kiệm điện không chỉ trong Giờ Trái đất

Sân bay Nội Bài giảm bớt điện hưởng ứng chiến dịch Giờ Trái đất.
(PLVN) - Hàng loạt hoạt động đã diễn ra trong Giờ Trái đất 2024. Thông điệp được gửi đi từ các hoạt động này là tiết kiệm điện (TKĐ) thành thói quen. Nghiên cứu của Ngân hàng thế giới cho thấy, nếu Việt Nam thực hành TKĐ hiệu quả tương đương với việc xây được nhà máy điện mới với công suất 12.000 MW.

Giải pháp bảo đảm điện mùa khô: Huy động các nguồn điện giá cao và năng lượng tái tạo

Sẽ phải huy động 145% sản lượng nguồn điện giá cao so với năm 2024. (Ảnh: EVN)
(PLVN) - Mới 3 tháng đầu năm và nền nhiệt chưa cao nhưng tiêu thụ điện trên toàn quốc đã tăng 11,6% so với cùng kỳ và cao hơn so với kế hoạch dự kiến. Để chuẩn bị cho cao điểm mùa khô 2024, ngành Điện đã phải chuẩn bị kế hoạch huy động các nguồn điện theo từng tuần, trong đó, phải tăng mua các nguồn điện giá cao từ sớm.