Tài sắc vẹn toàn
Tô Ma Lạt vốn sinh ra trong một gia đình nghèo khổ ở đại thảo nguyên Khoa Nhĩ Thấm. Tên thật của bà là Tô Mạt Nhi hoặc Tô Mạt Nhĩ, theo tiếng Mông Cổ nghĩa là “cái túi làm bằng lông thú”. Cuối thời vua Thuận Trị, đầu thời Khang Hy, bà đổi sang tên Mãn Thanh là Tô Ma Lạt nghĩa là “túi tiền vừa”. Vốn chỉ là cung nữ hầu hạ Thái Hoàng thái hậu nhưng cả hoàng thất nhà Thanh, bao gồm hoàng đế, hoàng hậu, hoàng tử, công chúa... đều tôn kính gọi bà là Tô Ma Lạt cô.
Dù có xuất thân bần hàn nhưng Tô Ma Lạt Cô lại rất thông minh và xinh đẹp. Năm bà khoảng 10 tuổi, Tô Ma Lạt lọt mắt xanh của quản gia ở phủ bối lặc Bát Nhĩ Tề Cát Đặc Bố, sau đó được chọn làm thị nữ, theo hầu Nhị Cách cách Mộc Bố Thái, người sau này trở thành Hiếu Trang Hoàng Thái Hậu.
Tuy xuất thân từ con nhà nông, nhưng Tô Ma Lạt lại rất thông minh, nói thông viết thạo cả tiếng Hán và tiếng Mãn. Đặc biệt hơn, nét chữ của bà đẹp như in. Vì ưu điểm này mà Hiếu Trang Thái hậu đã lựa chọn Tô Ma Lạt làm thầy dạy chữ Mãn đầu tiên cho cháu nội Khang Hy. Bản thân Khang Hy cũng nhiều lần thừa nhận ông viết chữ đẹp như thế là nhờ công ơn dạy dỗ của Tô Ma Lạt.
 |
| Chân dung Tô Ma Lạt (Ảnh: Internet). |
Không chỉ vậy, Tô Ma Lạt cũng rất khéo léo. Thời kỳ đó, bà được còn được biết đến là một chuyên gia may vá. Những bộ y phục do chính tay bà làm luôn được tán dương, khen thưởng. Cũng chính vì vậy, bà là người lên ý tưởng và thiết kế chính y phục cho nhà Thanh.
Hiếu Trang Thái Hậu luôn coi Tô Ma Lạt như ruột thịt, không để ý đến xuất thân tầm thường của bà. Suốt 60 năm, cả hai đều chưa từng rời nhau nửa bước. Đặc biệt là sau khi Hoàng Thái Cực - vị vua sáng lập nhà Thanh băng hà. Khi ấy Hiếu Trang Thái hậu chỉ mới 31 tuổi. Tô Ma Lạt vì thương Hoàng hậu khi đó còn quá trẻ nên quyết định cả đời không lấy chồng, ở lại trong cung để theo hầu chủ nhân.
Được cả triều đình tôn kính
Trong “Lịch sử chân thật của Tô Ma Lạt Cô” có ghi chép lại rằng: “Tô Ma Lạt Cô là một nhân vật hiếm thấy trong lịch sử Thanh sơ, cả đời cùng hoàng thất gắn bó như keo sơn. Thân phận của bà gần là một người Thị nữ, lại được thành viên hoàng thất coi là chí thân, tựa như người nhà. Bà ở trong cung danh phận cũng không cao, cùng hoàng thất cũng không tồn tại thân duyên quan hệ, sau khi chết lại được an táng bằng lễ Tần vị. Bà cứ thế trải qua Thái Tổ, Thái Tông, Thế tổ cùng Thánh Tổ tới 4 triều đại, là nhân chứng ở giữa chứng kiến hết thảy sự kiện lịch sử trọng đại”.
Tô Ma Lạt trong hoàng gia đặc biệt đến mức Hiếu Trang Thái hậu gọi bà là cách cách - tôn xưng dành cho những cô gái có địa vị cao trong hoàng thất, Hoàng đế Thuận Trị luôn giữ lễ khi nói chuyện với Tô Ma Lạt và Khang Hy Hoàng đế lại gọi bà là “ngạch nương” (cách gọi mẹ theo tiếng Mãn), các hoàng tử công chúa của Khang Hy gọi Tô Ma Lạt là bà nội. Điều khiến người ta phải tôn kính Tô Ma Lạt hơn cả là dù được cả hoàng thất kính trọng nhưng chưa bao giờ bà tỏ ý kiêu ngạo, tham quyền.
 |
| Sinh thời, Hiếu Trang Hoàng thái hậu và Tô Ma Lạt Cô có mối quan hệ như chị em thân thiết. |
Khi Khang Hy lên ngôi vua, Hiếu Trang Thái hậu trở thành Thái Hoàng thái hậu và bà cũng ngỏ ý muốn nâng cấp bậc cho Tô Ma Lạt. Tuy nhiên, Tô Ma Lạt đã từ chối vì chỉ muốn làm một cung nữ bình thường hầu hạ hoàng gia. Tô Ma Lạt theo hầu Hiếu Trang Thái Hoàng thái hậu cho đến khi chủ nhân qua đời vào năm Khang Hy thứ 26 (1687). Khi đó, Tô Ma Lạt đã hơn 70 tuổi.
Sau sự ra đi của Hiếu Trang Hoàng thái hậu, Tô Ma Lạt đau buồn đến mức bị đổ bệnh, bà không thể tự ăn uống. Vì lo lắng cho Tô Ma Lạt Cô, Khang Hy quyết định giao Thập nhị A ca Dận Đào - con trai Định phi, khi đó chỉ mới 3 tuổi cho Tô Ma Lạt nuôi nấng. Dù theo quy định của triều Thanh chỉ có những ai cấp bậc từ Tần trở lên mới được nuôi dưỡng hoàng tử. Nhờ tấm lòng của Khang Hy mà Tô Ma Lạt mới có thêm động lực để sống và cống hiến cho hoàng gia. Bà dành hết mọi tâm sức để chăm sóc Hoàng tử Dận Đào.
Nhờ sự nuôi dạy của Tô Ma Lạt mà Hoàng tử Dận Đào khỏe mạnh và phóng khoáng hơn nhiều anh em của mình. Trưởng thành, ông trở thành một trong những hoàng tử được Khang Hy trọng dụng nhất vì sự thông minh và tầm nhìn rộng. Trong khi các hoàng tử khác đều bị cuốn vào cuộc chiến tranh giành ngôi báu thì Dận Đào lại đứng ở vị trí trung lập. Chính vì vậy sau khi Ung Chính lên ngôi, Dận Đào không những không bị xa lánh mà còn được phong làm Quận vương rồi thành Thân vương.
 |
| Phần còn lại của Lăng mộ Tô Ma Lạt Cô. |
Ở Tô Ma Lạt có hai thói quen kỳ lạ khiến người ta tò mò nhất. Một là thích Phật pháp, tuổi già thường ăn chay. Những năm tháng cuối đời bà không tắm gội gì, riêng ngày Trừ tịch thì lại tắm rửa, lấy nước tắm ấy tự uống vào, cho là phép sám hối vậy. Thứ hai là suốt cuộc đời bà không bao giờ uống thuốc, ngay cả lúc bệnh nặng cũng không chịu dùng. Không ai hiểu lý do tại sao Tô Ma Lạt lại giữ được thói quen này suốt hàng chục năm dù bà có đặc quyền được tận hưởng sự xa hoa trong cung cấm. Chỉ biết Tô Ma Lạt vẫn luôn sống khỏe mạnh đến hơn 90 tuổi.
Đến năm Khang Hy năm thứ 44 (1705), Tô Ma Lạt Cô bất ngờ đổ bệnh nặng, không thể ăn uống. Thái y đều khuyên các hoàng tử nên chuẩn bị hậu sự cho bà. Lúc này Khang Hy đang đi tuần ở phía Bắc. Khi tin Tô Ma Lạt qua đời đến tai Hoàng đế, ông đã viết thư dặn dò các hoàng tử: ”Bà nội có chuyện, nhớ giữ lại thêm 7 ngày mới được nhập liệm”. Mục đích là Khang Hy muốn được gặp mặt ngạch nương lần cuối để chào từ biệt bà.
Để báo đáp sự cống hiến của Tô Ma Lạt dành cho nhà Thanh, báo đáp ân tình dạy dỗ chăm sóc của bà, Khang Hy quyết định tự mình lo liệu việc tang sự, thậm chí là để tang cho bà. Đây là điều chưa từng xảy ra trong lịch sử Trung Hoa cổ đại. Trong đám tang của Tô Ma Lạt Cô, không chỉ Vua Khang Hy bật khóc nức nở mà các hoàng tử, công chúa và phi tần cũng rơi lệ vì tiếc thương bà. Sau lễ tang, Khang Hy quyết định đặt linh cữu Tô Ma Lạt Cô ở gần linh cữu Hiếu Trang Thái Hoàng thái hậu tại điện Tạm An Phụng để chủ tớ được đoàn tụ.
