Hệ lụy khôn lường từ "băng nhóm “tín dụng đen”

Chỉ trong vòng hơn 2 năm (từ 2010 đến giữa 2012), theo Tổng cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm (Bộ Công an), cả nước xảy ra hơn 4.300 vụ việc liên quan đến tội phạm dạng “tín dụng đen”. Từ “tín dụng đen”, nhiều vụ thanh toán đẫm máu xảy ra khiến dư luận bàng hoàng…

Trong số vụ việc liên quan đến tín dụng đen, Tổng cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm (PCTP) cho biết có trên 30 vụ giết người, khoảng 220 vụ cố ý gây thương tích, gần 340 vụ cướp tài sản, còn lại là cưỡng đoạt, lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm và hủy hoại tài sản. Các lực lượng chức năng đã điều tra làm rõ và khởi tố trên 4.100 vụ, 8.885 bị can.

Con số đó chứng tỏ từ việc cho vay, vốn là quan hệ dân sự, dẫn đến phạm tội hình sự chỉ trong gang tấc khi mà các quan hệ dân sự không được giải quyết như mong muốn.

Ảnh minh họa

Nhìn lại những vụ vỡ nợ đình đám trong thời gian qua cũng cho thấy, không chỉ những vụ vay tiền tỷ mới có án mạng mà cả những vụ “cò con” cũng có thể dẫn tới những hậu quả đau lòng. Chỉ vì vay 50 triệu đồng của anh Nguyễn Ngọc Thanh (trú tại Minh Khai, Từ Liêm) chưa trả hết, mà bố con ông Nguyễn Văn Năng và Nguyễn Anh Tuấn xảy ra cự cãi, xô xát. Ngày 10/7/2012 Thanh cùng 5 đối tượng đi xe máy nã đạn vào nhà ông Năng làm 3 người bị thương.

Hay như vụ Nguyễn Văn Sơn (ở xã Quảng Thành, TP. Thanh Hóa), do vay tiền của ông Hoàng Ngọc Hiện, cùng địa chỉ nhưng chưa có tiền trả, bị thúc ép Sơn đã rút súng bắn chết ông Hiện ngay tại cửa nhà mình rồi sau đó dùng súng tự sát.

Hậu quả của những vụ "tín dụng đen" không những làm cho hàng trăm gia đình điêu đứng, bị cầm cố tài sản, thậm chí trắng tay mà còn để lại những hậu quả xã hội nặng nề khi các đối tượng vay nợ lựa chọn cách dùng bạo lực để thanh toán lẫn nhau. Rút cục tiền vẫn không đòi được, đổi lại người chết, kẻ đi tù với bao hệ lụy mà người thân của họ phải gánh chịu.

Tuy nhiên, những vụ việc phát sinh từ “tín dụng đen” với những hành vi rõ ràng (như giết người, lừa đảo, bắt giữ người trái pháp luật…), các cơ quan chức năng có cơ sở để xử lý còn với các hành vi của hoạt động cho vay nặng lãi thì việc xử lý không đơn giản.

"Tín dụng đen" là hoạt động kinh doanh đặc biệt với đặc trưng cơ bản là giao dịch ngầm, khi giao dịch không báo với chính quyền địa phương. Đây là hoạt động sinh lời nhanh, với thủ tục lỏng lẻo khiến nhiều người tìm đến "tín dụng đen" bất chấp những rủi ro và hậu quả đã được báo trước.

Theo Tổng cục Cảnh sát PCTP, phương thức của loại tội phạm này diễn ra tinh vi và khó kiểm soát. Nó đánh trúng tâm lý một số người dân hám lời nên cho vay với số tiền lớn mà không cần giấy tờ hay tài sản cầm cố, thế chấp. Trong khi đó, ở nhiều vụ việc, đối tượng cho vay không chỉ là người dân có tiền mà còn là những băng nhóm cho vay chuyên nghiệp, gồm nhiều đối tượng có tiền án, tiền sự, côn đồ hung hãn, sẵn sàng dùng các thủ đoạn tàn ác, trái pháp luật để thu hồi các khoản tiền lãi cắt cổ và nợ gốc.

Trước thực trạng đáng báo động về "tín dụng đen" thời gian qua nhưng theo Tổng cục Cảnh sát PCTP thì do việc vay mượn tiền, tài sản là quan hệ dân sự có sự thỏa thuận của hai bên nên rất khó xử lý; chỉ đến khi không trả được nợ thì vụ việc mới được trình báo, thậm chí nhiều người bị hại không dám tố giác với cơ quan Công an vì sợ bị khép vào tội cho vay nặng lãi. Do đó, việc xử lý đã khó, thu hồi tài sản cho dân cũng rất ít, thậm chí là không thể.

Hiện nay, theo quy định của BLHS, người nào cho vay với mức lãi suất cao gấp 10 lần so với lãi suất của Ngân hàng Nhà nước trở lên thì phạm tội này. Tuy nhiên, phải chứng minh được các đối tượng cho vay nặng lãi hoạt động chuyên nghiệp và lấy số lãi làm nguồn sống chính trong khi khái niệm này lại rất mù mờ, chưa có quy định cụ thể. Nếu vay với lãi suất dưới 10 lần thì không bị xử lý hình sự, thậm chí kể cả xử lý hành chính cũng không có văn bản pháp luật quy định.

Tới đây, liên ngành Công an, VKSNDTC, TANDTC, Bộ Tư pháp cần ngồi lại để sớm ban hành thông tư hướng dẫn đối với tội phạm nêu trên theo quy định của BLHS để làm căn cứ phục vụ cho công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, cho vay nặng lãi.

Bình An