“Cào mặt ăn vạ” và “phép vua thua lệ làng”

“Cào mặt ăn vạ” và “phép vua thua lệ làng”
(PLVN) - Khi nói đến “cào mặt ăn vạ”, ai cũng hình dung ra Chí Phèo - nhân vật văn học điển hình của nhà văn Nam Cao. Cách hành xử kiểu "Chí Phèo" như tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao phản ánh một hiện thực xã hội chua chát, khi người ta không dùng luật pháp mà sử dụng một kiểu "lệ" của những người trong vai bị hại để giải quyết mâu thuẫn.

Dường như trong cuộc sống, ở bất kể vùng quê hay thành phố, từ tỉnh cho đến huyện và nhất là trong các làng, xã đâu đó đều có một “Chí Phèo”. Chỉ khác ở chỗ, Chí Phèo thời nay biến tướng thành muôn hình vạn trạng, từ một Chí Phèo điển hình đã chuyển hóa và biến tướng thành nhà Chí Phèo, làng Chí Phèo.

Trong đời sống hiện nay, ở thời kỳ mà đất nước ta đang dần tiệm cận đến nền công nghiệp 4.0, thì ở đâu đó trên đất nước vẫn còn những hành vi ứng xử cổ hủ, thiếu văn hóa gần như “vô pháp”. Hình như câu “phép vua thua lệ làng” vẫn ám vào đời sống, từ suy nghĩ đến hành động của đại đa số người dân Việt Nam nhất là những vùng quê còn đầy rẫy những hủ tục, mê tín dị đoan.

Vụ việc điển hình gần đây nhất thể hiện việc “cào mặt ăn vạ” là vụ tai nạn giao thông ngày 01/3/2019 tại huyện Sa Pa. Cụ thể, 12h15 ngày 01/3/2019, một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng đã xảy ra trên đường quốc lộ 4D, thuộc thôn Sa Pả, xã Sa Pả, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai làm em Hạng A Câu (SN 2003) tử vong tại chỗ.

Tuy nhiên, khi Công an huyện Sa Pa chuẩn bị di chuyển phương tiện, tử thi nạn nhân để phân luồng giao thông, gia đình của nạn nhân Hạng A Câu cùng nhiều người khác có mặt tại hiện trường cản trở. Những người này không cho lực lượng chức năng di chuyển phương tiện giao thông liên quan đến tai nạn, không cho khám nghiệm tử thi, đưa tử thi đến vị trí khác để tổ chức khám nghiệm và ngang nhiên đưa ra yêu sách bắt hai lái xe ô tô phải bồi thường 400 triệu đồng.

Sự việc làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc lưu thông phương tiện qua khu vực này. Chỉ đến khi chính quyền cùng các cơ quan chức năng huyện tổ chức cho hai lái xe ô tô liên quan đến vụ tai nạn hỗ trợ số tiền 200 triệu đồng, gia đình của nạn nhân mới nhất trí cho di chuyển tử thi và các phương tiện liên quan đến vụ tai nạn để thông tuyến Quốc lộ 4D.

Phải khẳng định, cách phản ứng và đòi phạt tiền của gia đình nạn nhân là hoàn toàn trái pháp luật. Tiếp đến, dư luận cũng đặt ra những câu hỏi về cách xử lý của lực lượng công an địa phương khi để xảy ra cảnh “cào mặt ăn vạ” này. Chỉ đến khi dàn xếp “nộp phạt” một nửa số tiền mà gia đình nạn nhân đòi hỏi thì sự việc mới được vãn hồi.

Đây là cách “dàn xếp” theo “thông lệ” bấy lâu nay của các vụ tai nạn giao thông đó là khi tai nạn xảy ra thì xe to phải đền xe bé, người còn sống phải bồi thường cho người đã chết bất luận đúng sai. Một tiền lệ vô cùng sai trái và vô pháp trong những vụ tai nạn giao thông vẫn hiện hữu hàng ngày hàng giờ, từ năm này qua năm khác ở đất nước ta.

Hình thức giải quyết “duy tình” đã ăn sâu, bén rễ vào tâm tưởng của mỗi người dân và ngay cả các cơ quan chức năng khi đối mặt và giải quyết sự việc. Có lẽ vì thế, dù biết nộp 200 triệu đồng “tiền phạt vạ” là vô lý nhưng lực lượng chức năng và cả 2 chủ xe vẫn thực hiện như một “nghĩa vụ” phải làm.

Vẫn biết, văn hóa dân tộc Việt Nam từ xưa đến nay luôn đề cao và tôn trọng tình thương yêu, đùm bọc lẫn nhau ở khía cạnh “lá lành đùm lá rách” hay “bán anh em xa mua láng giềng gần”. Ở góc độ tích cực và phạm vi hẹp, “duy tình” tạo nên sự đoàn kết, thương yêu và chia sẻ khó khăn với nhau của mỗi người dân.

Tuy nhiên, muốn một xã hội phát triển theo đúng quỹ đạo, chúng ta cần sự “duy lý” và mọi xung đột, mẫu thuẫn phải hướng về cách giải quyết bằng lý lẽ và pháp luật. Mọi hành vi coi thường lý lẽ và pháp luật đều cần phải lên án và lên án mạnh mẽ đặc biệt là những hành vi sử dụng “lệ làng” trong mâu thuẫn, va chạm xã hội. Đã có rất nhiều vụ án thương tâm trong cách hành xử theo kiểu “lệ làng” xảy ra và cần được ngăn chặn, chấm dứt ngay lập tức.

Cần “duy lý” để các phương tiện to được đối xử công bằng với những phương tiện nhỏ; “duy lý” để đối xử công bằng giữa người sống chấp hành đúng luật và người chết vì vi phạm pháp luật; “duy lý” để xã hội đi theo đúng đường ray mà pháp luật đã vạch sẵn và cho phép. Và trên hết, thượng tôn luật giao thông khi tham gia giao thông nói riêng và thượng tôn pháp luật nói chung là nghĩa vụ mà mỗi công dân bắt buộc phải chấp hành.

Đọc thêm

Quy định mới về thủ tục thi tuyển viên chức

Thí sinh dự thi viên chức xem danh sách phòng thi. (Ảnh: dantri.vn)
(PLVN) - Bộ Nội vụ đã ký Quyết định 168/QĐ-BNV về việc công bố thủ tục hành chính quy định tại Nghị định 85/2023/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 115/2020/NĐ-CP về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức.

Các mức phạt khi chậm sang tên 'sổ đỏ'

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) - Theo Luật Đất đai 2024, sau khi công chứng hợp đồng mua bán người dân cần thực hiện thủ tục sang tên sổ đỏ trong thời hạn không quá 30 ngày, nếu quá thời hạn sẽ bị phạt nặng..

Thủ tục đăng kiểm khi bị phạt nguội?

Ảnh minh họa: Internet
(PLVN) - Bạn Hoàng Tùng (Hà Nội) hỏi: Hôm nay tôi vừa nhận được thông báo phạt nguội đối với xe ô tô của tôi, nhưng mai là ngày xe đã hết hạn đăng kiểm. Vậy xin hỏi, phải làm những thủ tục gì để ngày mai xe tôi được đăng kiểm?

Quy định mới về cấp giấy chứng nhận lương y

Hội viên Hội Đông y tỉnh Thái Nguyên bốc thuốc cho người bệnh. (Ảnh: baothainguyen.vn)
(PLVN) - Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 02/2024/TT-BYT quy định cấp giấy chứng nhận lương y, giấy chứng nhận người có bài thuốc gia truyền, giấy chứng nhận người có phương pháp chữa bệnh gia truyền và kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

Long An: Vụ kiện liên quan việc thu hồi đất tại Khu công nghiệp Xuyên Á

KCN Xuyên Á đã được thành lập 20 năm, đến nay vẫn vướng một số vụ khiếu kiện liên quan đất đai.
(PLVN) - TAND tỉnh Long An vừa xét xử vụ án “Tranh chấp yêu cầu bồi thường thiệt hại từ việc thu hồi đất, yêu cầu hủy các quyết định hành chính liên quan, đòi QSDĐ và tháo dỡ vật kiến trúc trên đất” giữa nguyên đơn là ông Nguyễn Văn Nhứt (SN 1952, ngụ ấp Trầm Lạc, xã Mỹ Hạnh Bắc, huyện Đức Hòa); bị đơn là Cty CP Ngọc Phong - chủ đầu tư Khu công nghiệp (KCN) Xuyên Á (trước đây là KCN Đức Hòa II).

Vụ công dân tố cán bộ UBND xã Bàu Cạn (Đồng Nai): UBND tỉnh giao Thanh tra vào cuộc xác minh

Khu đất liên quan sự việc. (Ảnh trong bài: Tiến Dũng)
(PLVN) - Ngày 5/3/2024 vừa qua, UBND tỉnh Đồng Nai có Văn bản 2182/UBND-TCD giao Thanh tra tỉnh rà soát, thu thập hồ sơ, tài liệu liên quan đến việc xử lý tố cáo trước đó của ông Võ Bá Chiến; làm rõ nội dung đơn của công dân; xác định rõ Chủ tịch UBND huyện Long Thành ban hành Thông báo 4486/TB-UBND ngày 20/12/2023 đúng hay sai (hoặc có đúng, có sai). Trên cơ sở kết quả đánh giá vụ việc, báo cáo đề xuất Chủ tịch UBND tỉnh xử lý hoặc giải quyết tố cáo theo quy định.

Thừa Thiên Huế: Dự án Khu du lịch Suối Voi nhiều năm dang dở

Kể từ khi được cấp chủ trương đầu tư, khu du lịch Suối Voi chỉ mới xây dựng một số hạng mục phụ rồi bỏ hoang nhiều năm nay.
(PLVN) - Dự án (DA) Khu du lịch Suối Voi (xã Lộc Tiến, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế) của Cty TNHH Đầu tư Thương mại & Dịch vụ Hoa Lư - Huế được cấp chủ trương đầu tư từ năm 2017 với quy mô hơn 1.000 tỉ đồng. Tuy nhiên sau 7 năm, đến nay khu du lịch này vẫn chỉ là một công trường dang dở, nhiều hạng mục xây dựng bỏ hoang.