Các nội dung mới của Luật Địa chất và Khoáng sản được cụ thể hóa sẽ góp phần tháo gỡ vướng mắc trong cấp phép, đấu giá, quản lý tài chính, kiểm soát sản lượng, bảo vệ tài nguyên và môi trường, từ đó nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực địa chất và khoáng sản.

Trong lĩnh vực đấu giá quyền khai thác khoáng sản, mục tiêu cốt lõi của cơ chế đấu giá quyền khai thác khoáng sản là đảm bảo sự minh bạch, công bằng, hiệu quả trong phân bổ nguồn tài nguyên khoáng sản. Thông qua đấu giá, Nhà nước có thể lựa chọn được nhà đầu tư có đủ năng lực, phát huy hiệu quả khai thác, sử dụng tài nguyên, tăng nguồn thu cho ngân sách.

Điểm mới trong Đấu giá quyền khai thác khoáng sản

So với Luật Khoáng sản 2010 thì Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 đã quy định chi tiết hơn về khu vực đấu giá quyền khai thác khoáng sản, khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản; Nguyên tắc đấu giá quyền khai thác khoáng sản; Giá khởi điểm, bước giá, tiền đặt trước, tiền đặt cọc; Điều kiện của tổ chức, cá nhân được tham gia cuộc đấu giá quyền khai thác khoáng sản;

Cùng với đó là quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Cụ thể:

Đối với Khu vực đấu giá quyền khai thác khoáng sản được thực hiện ở các khu vực quy hoạch hoạt động khoáng sản, khai thác tận thu khoáng sản, khai thác khoáng sản nhóm IV trừ một số trường hợp.

Đối với khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản được khoanh định để bảo đảm an ninh năng lượng; bảo đảm quốc phòng, an ninh, sử dụng hiệu quả khoáng sản chiến lược, quan trọng; bảo đảm nguyên liệu, vật liệu cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp, công trình, hạng mục công trình thuộc chương trình mục tiêu quốc gia.

Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp – Môi trường) khoanh định, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, điều chỉnh khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp giấy phép của Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp – Môi trường).

Bên cạnh đó, UBND cấp tỉnh tổ chức thực hiện việc khoanh định, phê duyệt, điều chỉnh khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp giấy phép của UBND cấp tỉnh. Ngoài ra, Chính phủ quy định tiêu chí khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản.

Về nguyên tắc đấu giá quyền khai thác khoáng sản, việc đấu giá quyền khai thác khoáng sản được thực hiện theo các nguyên tắc quy định của Luật Đấu giá tài sản và chỉ tiến hành đấu giá quyền khai thác khoáng sản đối với khu vực đã được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền phê duyệt và Cuộc đấu giá quyền khai thác khoáng sản chỉ được tiến hành khi có ít nhất 02 tổ chức, cá nhân đủ điều kiện tham gia.

Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp – Môi trường), UBND cấp tỉnh là cơ quan tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản đối với các khu vực đã được phê duyệt kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo thẩm quyền cấp giấy phép của mình.

Giá khởi điểm trong đấu giá quyền khai thác khoáng sản được xác định bằng tỷ lệ thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản của khoáng sản cùng loại ở khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Ngoài ra, bước giá được xác định tối thiểu là 1% và tối đa là 10% giá khởi điểm.

Đặc biệt, Luật đã quy định trong các trường hợp cụ thể tổ chức, cá nhân trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản được nhận lại tiền đặt cọc và tổ chức, cá nhân trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản không thực hiện nghĩa vụ theo quy định thì tiền đặt cọc không được hoàn lại và được nộp vào ngân sách Nhà nước.

Luật Địa chất và khoáng sản 2024 đã quy định chi tiết về việc tổ chức, cá nhân được lựa chọn tham gia cuộc đấu giá quyền khai thác khoáng sản khi đáp ứng đủ các yêu cầu theo quy định như: Có hồ sơ tham gia đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo quy định của pháp luật; Không thuộc trường hợp bị cấm tham gia đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo quy định của pháp luật về đấu giá tài sản,... Tổ chức, cá nhân phải đủ các điều kiện trên và đã nộp tiền đặt trước theo quy định thì được tham gia cuộc đấu giá quyền khai thác khoáng sản.

Đối với tổ chức, cá nhân trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản có quyền sử dụng thông tin về khoáng sản liên quan đến khu vực trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản...

Song song với quyền tổ chức, cá nhân trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản có nghĩa vụ tùy từng trường hợp trong thời hạn 12 tháng hoặc 36 tháng kể từ ngày kết thúc cuộc đấu giá quyền khai thác khoáng sản, phải nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép thăm dò khoáng sản và được cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền tiếp nhận.

Đối với phương pháp xác định, phương thức thu, nộp, quản lý tiền cấp quyền khai thác khoáng sản ở khu vực trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản thực hiện như đối với tiền cấp quyền khai thác khoáng sản ở khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản.

Đặc biệt, trường hợp khu vực khoáng sản khi đưa ra đấu giá quyền khai thác khoáng sản đã xác định được có từ 02 loại khoáng sản trở lên, cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép lựa chọn 01 loại khoáng sản để tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Tỷ lệ thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản của các khoáng sản còn lại được xác định căn cứ theo tỷ lệ thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản.

Nếu tổ chức, cá nhân trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản không thực hiện nghĩa vụ theo quy định hoặc Tổ chức, cá nhân trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản ở khu vực chưa có kết quả thăm dò khoáng sản mất quyền ưu tiên đề nghị cấp giấy phép khai thác khoáng sản mất quyền đề nghị công nhận kết quả thăm dò khoáng sản theo quy định thì Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp – Môi trường), UBND cấp tỉnh  có quyền ban hành quyết định hủy quyết định phê duyệt kết quả trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo thẩm quyền.

Vừa qua, trên địa bàn tỉnh Ninh Bình đã đấu giá thành công 17 mỏ trên địa bàn gồm:  Đối với Ninh Bình (cũ) có 2 mỏ thì đã đấu giá thành công. Bao gồm 1 mỏ đất là vật liệu san lấp và 1 mỏ đá là vật liệu xây dựng thông thường.

Đối với tỉnh Hà Nam (cũ) cũng đã có 10 mỏ đá vôi là vật liệu xây dựng thông thường, 3 mỏ đất san lấp và 2 mỏ cát trúng đấu giá.

Để minh bạch trong quá trình đấu giá quyền khai thác khoáng sản, tỉnh Ninh Bình đã chỉ đạo hồ sơ mời đấu giá khai thác khoáng sản đều phải công khai trên cổng thông tin đấu giá khai thác khoáng sản của quốc gia. Cũng như trên các trang thông tin điện tử của sở, trên các trang thông tin của trung tâm.

Theo bà Trần Thị Diệu Linh - Phó Trưởng phòng Khoáng sản (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình) cho biết: “Theo quy định của Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 các mỏ mà thực hiện không qua đấu giá đã được tỉnh Ninh Bình thực hiện để áp dụng đối với những trường hợp mà không thuộc tiêu chí đấu giá.

Và việc thực hiện tiêu chí không đấu giá này thì cũng đã góp phần quan trọng để cung cấp các mỏ vật liệu. Vì đối với tỉnh Ninh Bình thì chủ yếu là vật liệu xây dựng thông thường. Để cung cấp kịp thời cho các công trình ngoài công trình trọng điểm của tỉnh”.

Ngoài ra, theo bà Trần Thị Diệu Linh, đấu giá quyền khai thác khoáng sản hiện nay không phải đấu giá bằng tiền mà đấu giá bằng mức thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản.

"Nó có một nét là đặc thù hơn tất cả các loại tài sản khác mà mang ra đấu giá. Có nghĩa là khi kết quả trúng đấu giá thì chúng ta sẽ không thu bằng tiền mà việc thu sẽ được thực hiện sau khi cấp  phép khai thác khoáng sản. Và tại điều 104 của Luật Địa chất và Khoáng sản cũng quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của tổ chức trúng đấu giá là phải thực hiện thăm dò đối với trường hợp và chưa thăm dò phê duyệt trữ lượng.

Còn đối với trường hợp thăm dò phê duyệt trữ lượng rồi thì phải thực hiện các bước để lập dự án đầu tư trước khi cấp dưới phép khai thác khoáng sản. Và nguồn tiền chỉ được thực hiện sau khi có giấy phép khai thác khoáng sản. Có nghĩa là nguồn thu sẽ có thể lớn hơn rất nhiều so với quá trình mà chúng ta đã đấu giá. Vì bảng giá tính thuế tài nguyên sẽ thay đổi. Và hiện nay, công thức để tính tiền khai thác khoáng sản cũng đã có sự thay đổi so với trước đây. Nên là số tiền mà thu nó sẽ cao hơn rất là nhiều so với khi đấu giá",  bà Trần Thị Diệu Linh cho biết thêm.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nghị quyết số 66.4/2025/NQ-CP ngày 21/9/2025 đã cho phép cơ chế đặc thù cho khai thác khoáng sản nhóm III làm vật liệu xây dựng phục vụ các công trình, dự án đặc thù không phải thực hiện thủ tục quyết định/chấp thuận chủ trương đầu tư, thủ tục đất đai (trừ chuyển mục đích đất quốc phòng, an ninh), và thủ tục môi trường.

Do đó, cần thể chế hóa rõ ràng việc mở rộng tiêu chí khu vực không đấu giá (Điều 143 Nghị định số 193/2025/NĐ-CP) để bao gồm các khoáng sản nhóm III làm vật liệu xây dựng phục vụ các công trình, dự án trọng điểm cấp tỉnh, các dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp, công trình, hạng mục công trình thuộc chương trình mục tiêu quốc gia và các khu vực có khoáng sản phục vụ sản xuất xi măng/chế biến sâu.

Bên cạnh đó, đề xuất bổ sung quy định miễn thủ tục lựa chọn nhà đầu tư, quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư (theo pháp luật về đầu tư) đối với các trường hợp tổ chức, cá nhân đã trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản.

Thứ Tư 08/10/2025 06:19 (GMT+7)